Wstęp:
W kulturze ludowej wierzono, że każdego spotka kara za popełnione winy – czy to za życia, czy po śmierci. Często była ona wymierzana przez naturę. Wierzono, że żadne nieszczęście nie dzieje się bez powodu, a za każde przewinienie trzeba później odpowiedzieć. Ten mechanizm miał uzasadniać stosowanie się do podstawowych zasad etycznych. Poczucie istnienia sprawiedliwości było warunkowane przez strach przed karą.
Rozwinięcie (“Dziady” cz. II):
W “Dziadach cz. II” Adama Mickiewicza pojawiają się duchy lekkie i ciężkie, które nie trafiły do nieba z powodu swoich przewinień. Zosię spotkała kara za brak poszanowania miłości, którą wyznawali jej chłopcy i odbywała ją w czyśćcu. Z kolei Widmo Złego Pana było mordercą i nie znało litości dla innych ludzi. Zły Pan Pozwolił zamarznąć kobiecie z noworodkiem pod jego bramą i skatował wędrowca, który zjadł jabłko z jego sadu. Za to, co robił za życia, został ukarany po śmierci. Jego ofiary zamieniły się w ptaki i zabierały mu każde pożywienie, a on sam wręcz marzył o udaniu się do piekła. Uczestnicy obrzędu nie mogli mu pomóc, bo jego winy przekraczały granicę ludzkiej moralności.
Rozwinięcie (kontekst):
Z kolei w „Balladynie” Juliusza Słowackiego tytułowa bohaterka za zabicie swojej siostry, nieuratowanie matki przed torturami, sprawowanie złych rządów nie może zostać ukarana przez ludzi, bo zabiła wszystkich, którzy stali na jej drodze. Sprawiedliwość wymierza jej zatem natura poprzez uśmiercenie jej piorunem. Historia ta ma pokazywać, że przyroda działa tu na jako narzędzie boskiej kary. Nawet jeśli sprawiedliwości nie mogą wymierzyć ludzie, to zrobi to przyroda – największa siła, która karze za każdy grzech.
Zakończenie (podsumowanie):
W kulturze ludowej wierzono, że każdego za popełnione winy spotka kara, może ona zostać wymierzona przez naturę – jak w przypadku Balladyny – lub po śmierci – co spotkało duchy z “Dziadów cz. II”. Każdy musi ponieść odpowiedzialność za swoje czyny; nie ma zbrodni bez kary, a Bóg chociaż – jak mówi przysłowie – nierychliwy, ale sprawiedliwy. W tych opowieściach uwidacznia się ludowe prawo moralne. Ukazano krzywdy, które spotykają grzeszników i wiarę w to, że dostajemy tyle, ile dajemy innym.
Przeczytaj także:
1 Comment
1 Pingback