W puli 280 pytań jawnych na maturę ustną 2023 r. pojawia się aż siedem zagadnień związanych z powieścią “Chłopi” (tom I – “Jesień”) Władysława Reymonta. Czy wiesz, jak omówić obyczaj i tradycję w życiu społeczeństwa w odniesieniu do powieści nagrodzonej literacką Nagrodą Nobla? Aby ułatwić Ci przygotowanie do egzaminu, opracowałam to pytanie. Pamiętaj, że to tylko propozycja odpowiedzi – możesz odwołać się do zupełnie innego kontekstu!
Obyczaj i tradycja w życiu społeczeństwa – przykładowa odpowiedź na maturze ustnej 2023
Wprowadzenie:
“Chłopi” to powieść opisująca życie społeczności zamieszkującej wieś Lipce. Akcja utworu rozgrywa się w okresie czterech pór roku, co nie jest przypadkowym pomysłem – tradycyjnie czas na wsi wyznaczają obrzędy i tradycje, czyli rytuały. Wynika to z sezonowości pracy na roli, a także z tradycji religijnych. Czas na wsi płynie cyklicznie, a nie linearnie, co sprawia, że życie jest uporządkowane. Tym samym obyczaje pozwalają scalać jednostkę z grupą i stają się elementem świadomości zbiorowej.
Rozwinięcie (“Chłopi”):
Powtarzalność wydarzeń doskonale obrazuje niedziela wraz z jej najważniejszym elementem – Mszą Świętą, która była jednocześnie możliwością odetchnięcia od męczącej pracy w polu. Co tydzień wszyscy mieszkańcy wsi spotykali się w kościele. Tradycyjna religijność oraz sposób świętowania obrzędów były także elementem spajającym grupę oraz ważnym aspektem świadomości grupowej. Uczestnictwo w obrzędach pozwalało stwierdzić, kto należy do społeczności, a kto nie. Ponadto w utworze ukazane są następujące obrzędy i tradycje:
- zaręczyny
- ślub i oczepiny:
- Wszystkich Świętych:
- rozrzucanie chleba po grobach
- Nieszpory
- wrzucanie jedzenia do beczek dla księdza i żebraków
- zbieranie pieniędzy na wypominki
- obcięcie włosów pannie młodej
- orszak z muzykantami
- błogosławieństwo
- uroczyste powitanie
- pierwszy taniec
- poczęstunek
- zabawy weselne
- zbieranie pieniędzy przez kucharki
- oczepiny
- zbieranie pieniędzy na czepiec
- powitanie panny młodej w jej nowym domu
Znajomość obrzędów była czymś oczywistym dla wszystkich mieszkańców wsi – to one spajały grupę i to dzięki nim możemy mówić o społeczności (czyli grupie, która ma coś wspólnego).
Rozwinięcie (kontekst):
Tradycje i zwyczaje miały bardzo duże znaczenie w zamkniętych społecznościach. Jednym ze zwyczajów było wybieranie partnerów przez starsze osoby w rodzinach. Osoby dobierane nie miały mocy sprawczej nad tym, a poddanie się woli starszyzny było formą okazania szacunku. Można także pokusić się o stwierdzenie, że osoby dobierające partnerów również nie miały mocy sprawczej – one także nie czyniły tego z własnej woli, lecz tylko po to, aby okazać szacunek swoim tradycjom (i tradycjom swoich przodków).
Czas cykliczny wyznacza także kolejność działań w Kościele Katolickim. Rytuały pojawiają się w skali makro – kalendarz liturgiczny wyznaczają następujące wydarzenia:
- Adwent
- Narodzenie Pańskie
- Epifania
- Przedpoście
- Wielki Post,
- Post,
- Czas Pasyjny
- Wielkanoc
- Uroczystość Trójcy Świętej
1 Comment
1 Pingback