Relacje między rodzicami a dziećmi. Omów zagadnienie na podstawie Przedwiośnia Stefana Żeromskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Relacja dziecka z rodzicami jest fundamentem tożsamości człowieka. W kulturze chrześcijańskiej (i nie tylko) przyjęto zasadę, że rodzicom należy się bezwzględny szacunek – zostało to zawarte choćby w czwartym przykazaniu Dekalogu („Czcij ojca swego i matkę swoją”). Mimo to relacje między rodzicami a dziećmi nie zawsze są wyłącznie pozytywne; widać w nich asymetrię – podczas gdy matki kochają swoje dzieci nad życie i są gotowe na największe poświęcenia, ich pociechy często wykazują bunt.

Rozwinięcie („Przedwiośnie”):

Jadwiga i Seweryn Barykowie troszczyli się o małego Cezarego i pragnęli zapewnić mu jak najlepsze warunki życia – młodzieniec wychowywał się w dostatku, miał możliwość nauki w dobrych szkołach, nie musiał martwić się o zaspokojenie podstawowych potrzeb. Mimo to Cezary nie był przykładem troskliwego, wdzięcznego syna: nie przepadał za nauką, uczył się tylko tyle, ile musiał, aby nie rozzłościć ojca, który był dla niego autorytetem. Kiedy jednak Seweryn otrzymał wezwanie do armii, a Cezary pozostał w domu jedynie pod opieką matki, całkowicie zmienił swoje zachowanie. Nie szanował kobiety, wdawał się w kłótnie, sprawiał problemy wychowawcze.

Fascynacja bolszewizmem była dla Cezarego Baryki sposobem na wyrażenie buntu wobec zasad panujących w jego domu. Szukał płaszczyzny, na której mógłby się nie zgodzić ze swoją matką i poglądami panującymi w szlacheckim domu, dlatego zafascynował się wybuchem rewolucji w Baku – dołączył do niej bez zastanowienia i był zachwycony jej pozornym szczytnym celem, wolnością, jaką poczuł, i jednością z grupą, która czyniła go silniejszym. Miał poczucie bezkarności dzięki grupie, do której chciał przynależeć, pobił dyrektora szkoły i został z niej relegowany.

Cezary pod wpływem rewolucji ulegał wpływom innych, brakowało mu refleksji i krytycyzmu, przez co zaczął źle traktować matkę. Chociaż kobieta poświęcała się w pełni i codziennie ryzykowała życie, by zdobyć mąkę na chleb, nie mogła liczyć na zrozumienie czy wdzięczność. Młodzieniec stawiał ideologię ponad losem własnej rodziny, w imię idei przekazał rewolucjonistom skarb zakopany przez ojca. Dopiero choroba Jadwigi sprawiła, że Cezary zaczął odczuwać szacunek do matki – kiedy kobieta została skazana na ciężkie roboty i ocierała się o śmierć, młodzieniec zdołał załatwić krótki pobyt w szpitalu, a później pochówek w pojedynczej mogile. Jadwiga nigdy jednak nie wyrzekła się swojego syna, wiele przez niego wycierpiała, ale mimo wszystko go kochała.

Na uwagę zasługuje również relacja Cezarego z Sewerynem. Chociaż mężczyźni byli rozdzieleni przez lata, ostatecznie Sewerynowi udało się odnaleźć syna. To jednak nie wzbudzało u Cezarego radości; wprawdzie szanował ojca, ale nie popierał jego poglądów. Szacunek, jaki żywił względem ukochanego ojca, nie pozwolił mu na bunt, dlatego podporządkował się woli Seweryna i dał nakłonić na podróż do Polski. Powrót do ojczyzny Seweryna był zdarzeniem symbolicznym z dwóch względów: stanowił o stosunku Cezarego do rodzica (nie miał odwagi postawić się mężczyźnie, który zapewnił mu najpiękniejsze dzieciństwo), a także był dowodem zaangażowania Seweryna w wychowanie młodzieńca (chciał przekazać mu najlepsze wzorce i sprawić, że chłopak odkryje swoją polską tożsamość).

Kontekst:

Siłę rodzicielskiej miłości można dostrzec także w innych tekstach literackich. Szczególną rolę odgrywa topos mater dolorosa, czyli matki cierpiącej, ukazujący z jednej strony bezgraniczną miłość do dziecka, z drugiej zaś – gotowość na największe poświęcenie. Motyw ten został przedstawiony w „Balladynie” Juliusza Słowackiego – stara wdowa kochała swoje córki nad życie, życzyła im dobrego zamążpójścia, ale stała się ofiarą tytułowej bohaterki. Kiedy Balladyna przeniosła się do zamku, najpierw kazała zamknąć matkę w wieży i nie dawała jej jedzenia, a później wypędziła z posiadłości. Mimo to kobieta nie wyrzekła się Balladyny; podczas pobytu u Pustelnika poprosiła nie o zemstę, lecz o miłość córki. Chciała, aby Balladyna ponownie pokochała starą matkę.

O tragizmie matczynej miłości świadczy również sytuacja, która wydarzyła się tuż przed koronacją Balladyny. Zanim kobieta objęła tron, miała – zgodnie z tradycją – wydać wyroki w sprawach kryminalnych. Przed jej oblicze podeszła ślepa wdowa, która poskarżyła się na swoje córki. Kiedy jednak matka Balladyny dowiedziała się, że niewdzięczne dzieci są skazywane na śmierć, chciała wycofać oskarżenie. Pragnęła uchronić dziecko przed najwyższym wymiarem kary – nie wyjawiła imienia wyrodnej córki, za co została ukarana torturami i zmarła. Tym samym ukazała najważniejszy aspekt matczynej miłości: miłość bez granic, gotową na najwyższe poświęcenie.

Zakończenie (podsumowanie):

Relacje między rodzicami a dziećmi mogą być rozmaite – czasami opierają się na szacunku i zaufaniu, a innym razem wręcz przeciwnie: pociechy próbują się buntować przeciw rodzicom, nie okazują należnego szacunku i wyrządzają wiele krzywd. Mimo to rodzice prawie zawsze wierzą w swoje dzieci, są gotowi wybaczyć wszystkie błędy i kierują się w relacji wyłącznie miłością.