Wstęp (wprowadzenie):

Zja­wi­ska nad­przy­ro­dzo­ne poja­wia­ły się w teatrze już w cza­sach antycz­nych – Fatum cią­żą­ce nad boha­te­ra­mi czę­sto pod­ci­na­ło skrzy­dła i deter­mi­no­wa­ło los boha­te­rów bez wzglę­du na ich dzia­ła­nia. W póź­niej­szych epo­kach dra­ma­ty zaczę­ły być wzbo­ga­ca­ne o inne zja­wi­ska nad­przy­ro­dzo­ne – w tym o posta­ci fan­ta­stycz­ne. Połą­cze­nie świa­ta fizycz­ne­go z meta­fi­zycz­nym mia­ło na celu ujaw­nie­nie ukry­tych inten­cji boha­te­rów (wgląd do pod­świa­do­mo­ści) lub wyka­za­nie prawd moral­nych (meta­fi­zy­ka była utoż­sa­mia­na z boską sprawiedliwością).

Rozwinięcie („Makbet”):

W sztu­ce Wil­lia­ma Szek­spi­ra posta­cia­mi fan­ta­stycz­ny­mi były trzy wiedź­my, któ­re prze­po­wie­dzia­ły przy­szłość Mak­be­ta i Ban­ka – poin­for­mo­wa­ły ich, że Mak­bet zosta­nie kró­lem Szko­cji, a Ban­ko, choć nie będzie wła­dał pań­stwem, spło­dzi kolej­nych wład­ców. Cho­ciaż zna­cze­nie wiedźm w utwo­rze nie zosta­ło jed­no­znacz­nie wyja­śnio­ne, ich rolę moż­na inter­pre­to­wać jako odbi­cie marzeń boha­te­rów. Mak­bet, postać peł­na ambi­cji, choć o łaska­wym ser­cu (Lady Mak­bet czy­ni­ła z tego zarzut), w głę­bi duszy moc­no pra­gnął tro­nu. Prze­po­wied­nia wiedźm jedy­nie dała począ­tek usil­nym przy­go­to­wa­niom do prze­ję­cia wła­dzy – trze­ba bowiem zauwa­żyć, że Mak­bet zamor­do­wał kró­la Dun­ka­na wyłącz­nie pod wpły­wem prze­po­wied­ni (oraz wyni­ka­ją­cych z niej dzia­łań jego żony). Prze­ję­cie wła­dzy nie odby­ło się wsku­tek inge­ren­cji nad­ludz­kiej siły, lecz było kon­se­kwen­cją dzia­łań Mak­be­ta. Wiedź­my mogły więc uosa­biać jego obse­sję na punk­cie wła­dzy – manię, któ­ra w pew­nym momen­cie osią­gnę­ła punkt krytyczny.

Rozwinięcie (kontekst):

W podob­ny spo­sób rolę posta­ci fan­ta­stycz­nych moż­na inter­pre­to­wać w „Wese­lu” Sta­ni­sła­wa Wyspiań­skie­go. W utwo­rze poja­wia­li się boha­te­ro­wie będą­cy uoso­bie­niem pod­świa­do­mo­ści uczest­ni­ków wese­la – wid­mo zmar­łe­go kochan­ka, bła­zen Stań­czyk, Rycerz Zawi­sza, Het­man i Jakub Sze­la ujaw­nia­li skry­wa­ne przez gości tajem­ni­ce, a tak­że uka­zy­wa­li ich nie­moc, apa­tię czy hipokryzję.

Zja­wi­ska nad­przy­ro­dzo­ne mogą rów­nież słu­żyć uka­za­niu spra­wie­dli­wo­ści – takie dzia­ła­nie mia­ło miej­sce mię­dzy inny­mi w „Bal­la­dy­nie” Juliu­sza Sło­wac­kie­go. Tytu­ło­wa boha­ter­ka, wyrod­na cór­ka, któ­ra pod­stę­pem prze­ję­ła wła­dzę, trzy­krot­nie wyda­ła na sie­bie samą wyrok śmier­ci. Ponie­waż jed­nak była kró­lo­wą, a pod­da­ni nie wie­dzie­li, że ich wład­czy­ni dopu­ści­ła się zabój­stwa, tak napraw­dę mogła być spo­koj­na o swój los – wła­dza ludz­ka nie mia­ła bowiem narzę­dzi, aby docho­dzić spra­wie­dli­wo­ści. Dla­te­go też Bal­la­dy­nę pora­ził pio­run – ele­ment przy­ro­dy nie­oży­wio­nej, ale­go­ria osta­tecz­nej spra­wie­dli­wo­ści, kat, któ­ry nie pod­da­wał się wła­dzy ludzkiej.

Zakończenie (podsumowanie):

Świat meta­fi­zycz­ny nada­je okre­ślo­nym wyda­rze­niom dodat­ko­we zna­cze­nia. Posta­ci fan­ta­stycz­ne, takie jak wiedź­my czy zja­wy, zazwy­czaj obna­ża­ły praw­dzi­we inten­cje boha­te­rów (to, co znaj­do­wa­ło się w ich pod­świa­do­mo­ści), nato­miast zja­wi­ska nad­przy­ro­dzo­ne sym­bo­li­zo­wa­ły boską spra­wie­dli­wość – natu­ra inter­we­nio­wa­ła wte­dy, gdy wła­dza ludz­ka była zbyt sła­ba, aby egze­kwo­wać uczciwość.

Zbiór opra­co­wań zagad­nień z puli pytań jaw­nych na matu­rę ust­ną 2024 z języ­ka pol­skie­go pozwo­li Ci jesz­cze lepiej przy­go­to­wać się do egza­mi­nu! W ebo­oku oma­wiam wszyst­kie 4 zagad­nie­nia z „Mak­be­ta” Wil­lia­ma Szek­spi­ra oraz poda­ję kon­tek­sty z innych lek­tur obo­wiąz­ko­wych. Znaj­dziesz tu mię­dzy inny­mi omó­wie­nie tema­tu „Rola posta­ci fan­ta­stycz­nych i zja­wisk nad­przy­ro­dzo­nych w utwo­rze lite­rac­kim” na pod­sta­wie „Mak­be­ta”.

  • Opracowanie pytań na maturę ustną 2024 – pełen zestaw 40 lektur

    150,00 VAT
    Dodaj do koszyka
  • Opracowanie pytań na maturę ustną 2024 – „Makbet”

    8,00 VAT
    Dodaj do koszyka

Jeśli to czy­tasz — daj mi znać 🧡 na swo­im ulu­bio­nym kanale: