AUTOR: Adam Mickiewicz
TYTUŁ: Świtezianka (imię pani jeziora Świteź)
RODZAJ: synkretyczny (łączy cechy epiki np. opis miejsc, czasu, postaci, narrator; cechy liryki – forma wierszowana, środki artystycznego wyrazu)
GATUNEK: ballada (czerpie z podań ludowych, łączy cechy epiki i liryki, ma aspekt moralizatorski, przyroda gra ważną rolę, często wyznacza sprawiedliwość)
NARRATOR: mieszkaniec wsi, obserwuje całe zdarzenie, nie jest wszechwiedzący, nie wie, kim jest dziewczyna
POSTACI:
Świtezianka – nimfa wodna, pani jeziora, ma magiczne moce, piękna, ale też złośliwa
strzelec (myśliwy) – zakochany w dziewczynie, którą spotyka co noc pod modrzewiem w okolicach jeziora; ma chatkę niedaleko w lesie
CZAS AKCJI:czas mityczny, baśniowy, nieokreślony, akcja dzieje się zawsze w nocy
MIEJSCE AKCJI: Jezioro Świteź jest na Białorusi, niedaleko Nowogródka, gdzie mieszkał Adam Mickiewicz.
W utworze dzięki onomatopejom (szum, szelest) i epitetom (gęsty, dziki) panuje nastrój tajemnicy, grozy.
Najważniejszy w tej balladzie jest motyw winy i kary – utwór zdaje się mówić, że istnieje sprawiedliwość na tym świecie i jej strażniczka jest przyroda; za każdą winę trzeba ponieść konsekwencje.
Poznajemy parę zakochanych, którzy każdej nocy spotykają się u brzegu jeziora, w lesie przy modrzewiu, dziewczyna daje strzelcowi owoc miłości – maliny, a on jej kwiaty do wianka; opowiada nam o nich narrator. Chłopak chciałby ją dobrze poznać, proponuje wspólne zamieszkanie w jego chacie w lesie, zapewnia, że dziewczynie niczego nie zabraknie. Ona jednak jest bardzo nieufna, przypomina słowa ojca, który mówił, że młodym chłopcom nie wolno ufać, nigdy nie są wierni; więc strzelec musi jej obiecać, że jej nie zdradzi, bo inaczej pożałuje. Chłopak składa przysięgę. Następnej nocy przychodzi spotkać się z dziewczyną, lecz jej nie ma, jego oczom ukazuje się inna piękność – nimfa z jeziora, która go uwodzi, kusi, używa magii, by do niej przyszedł i ją pocałował. Idzie owładnięty czarami po tafli jeziora, zapomina o obietnicy – nagle okazuje się, że nimfa to dziewczyna z lasu. Chłopak zostaje ukarany za załamanie przysięgi i wciągnięty do jeziora – utopiony. Karą, jaką musi ponieść za zdradę, jest uwięzienie duszy, teraz przez 1000 lat będzie siedział zapłakany pod modrzewiem, a dziewczyna będzie radośnie pląsać po jeziorze.

Jezioro Świteź znajduje się niedaleko Nowogródka, w którym urodził się Mickiewicz.
