Matura 2024 tematy wypracowań, arkusz i odpowiedzi

ZADANIE 1.

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń odnoszących się do tekstu Richarda Lueckego oraz do tekstu Hanny Gadomskiej. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. W każdym z tekstów omówiono zagadnienie czasu zarówno z perspektywy dzieci, jak i z perspektywy dorosłych.
2. Z każdego z tekstów wynika, że współcześnie ludzie stosują dokładniejsze miary czasu niż dawniej.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
1. Fałsz
2. Fałsz

ZADANIE 2.

Na podstawie tekstu Richarda Lueckego wyjaśnij, na czym polega paradoks ludzkich starań o spowolnienie upływu czasu.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
Paradoks ludzkich starań polega na tym, że poświęcamy wiele czasu na to, aby zarobić na urządzenia, które pozwolą nam zaoszczędzić czas. Richard Luecke przywołuje przykład samochodów, które mogą osiągać wielkie prędkości, ale nie korzystamy z ich możliwości i stoimy w korkach.

ZADANIE 3.

Podaj dwa uwarunkowania wpływające na sposób postrzegania czasu przez człowieka, o których mowa w tekście Hanny Gadomskiej.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
Czas zdaje się przyspieszać z wiekiem.
Czas zwalnia, gdy jesteśmy poddawani nowym bodźcom, trafiamy w nowe środowisko.

ZADANIE 4.

Na podstawie tekstu Hanny Gadomskiej wyjaśnij, na czym polega rola uważności w kontrolowaniu czasu. Czy o takim samym sposobie kontrolowania czasu jest mowa w tekście Richarda Lueckego? Uzasadnij odpowiedź.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:

Hanna Gadomska pisze o tym, że dzięki uważności możemy mieć większą kontrolę nad tym, jak postrzegamy czas. Zauważa, że “przeżywanie trwającej chwili wszystkimi zmysłami” może spowolnić postrzeganie czasu. Richard Luecke z kolei przeczy tej tezie, pisząc, że niezależnie od naszych starań nie możemy czasu zaoszczędzić ani zwolnić.

Dodatkowe zasady oceniania (propozycja Baby od polskiego):
2 pkt – rozstrzygnięcie i poprawne uzasadnienie w odniesieniu do obu tekstów.
1 pkt – rozstrzygnięcie i poprawne uzasadnienie w odniesieniu do jednego tekstu.
0 pkt – odpowiedź niepoprawna lub niepełna albo brak odpowiedzi.

ZADANIE 5.

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń odnoszących się do ostatniego akapitu tekstu Hanny Gadomskiej. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Funkcję impresywną w ostatnim akapicie potwierdza obecność powtarzających się czasowników w pierwszej osobie liczby mnogiej.
2. W ostatnim akapicie tekstu wykorzystano tylko wypowiedzenia złożone.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
1. Prawda
2. Fałsz

ZADANIE 6.

Na podstawie obu tekstów napisz notatkę syntetyzującą na temat: człowiek wobec upływu czasu. Twoja wypowiedź powinna liczyć 60-80 wyrazów.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:

ZADANIE 7.

Czy powyższy obraz jest zgodny z wymową Księgi Koheleta? Uzasadnij odpowiedź.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
Tak, obraz “In ictu oculi” jest zgodny z wymową Księgi Koheleta. Na obrazie widać szkielet trzymający rękę na świeczniku, obok niego jest widoczny napis “W mgnieniu oka”. Szkielet symbolizuje śmierć. Z kolei Księga Koheleta stanowi studium marności – Eklezjasta opowiada o przemijaniu życia ludzkiego, o tym, że wszystko ma swój czas. Zarówno obraz, jak i Księga Koheleta przypominają więc o śmierci i przemijaniu.

ZADANIE 8.

Czy postawa podmiotu lirycznego w Trenie X Jana Kochanowskiego jest podobna do postawy Demeter? W uzasadnieniu odwołaj się do Trenu X oraz do zacytowanego fragmentu Mitologii Jana Parandowskiego.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
Postawa podmiotu lirycznego w Trenie X Jana Kochanowskiego jest podobna do postawy mitologicznej Demeter. Oba teksty kultury ukazują rozpacz rodzica związaną z utratą dziecka. W Trenie X podmiot liryczny wyraża swoją rozpacz wynikającą z niepewności, co stało się z córką po śmierci, szuka jej wszędzie, ale nie może znaleźć; w micie greckim bogini płodności także desperacko szuka porwanej przez Hadesa Persefony, pytania o nią każdego, ale nikt nie daje jej odpowiedzi.

2 pkt – poprawne rozstrzygnięcie ORAZ odwołanie do Trenu X ORAZ odwołanie do fragmentu Mitologii
1 pkt – poprawne rozstrzygnięcie ORAZ odwołanie do Trenu X ALBO odwołanie do fragmentu Mitologii
0 pkt – odpowiedź niepoprawna albo brak odpowiedzi.

ZADANIE 9.

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń odnoszących się do fragmentu Pieśni o Rolandzie. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1. W podanym fragmencie zachowanie Rolanda przedstawiono zgodnie ze średniowiecznym wzorcem ascety.
2. W opisie śmierci Rolanda widoczne są elementy symboliki religijnej.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
1. Fałsz
2. Prawda

ZADANIE 10.

Wyjaśnij, na czym polega koncept w wierszu „Niestatek” Jana Andrzeja Morsztyna.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
Koncept w wierszu Morsztyna polega na zaskoczeniu związanym z zestawieniem piękna ciała i motywów wanitatywnych. Tytułowy “Niestatek” zgodnie z teorią konceptu to napięcie między pięknem ciała a śmiercią, dodatkowo szokuje zabawne ukazanie relacji międzyludzkich, wg których kobieta jest komplementowana, gdy między zakochanymi panuje zgoda, a gdy się pokłócą – jest już odrzucająca. Utwór jest zbudowany też na zasadach konceptu formy, nie tylko treści, bo niemal przez cały tekst autor posługuje się porównaniami.

ZADANIE 11.1.

Wykaż, że Dziady cz. III to utwór o charakterze profetycznym.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
„Dziady” cz. III są utworem o charakterze profetycznym przede wszystkim ze względu na scenę zawierającą Widzenie Księdza Piotra, w którym historia Polski została zinterpretowana w duchu mesjanistycznym, a obecne cierpienia kraju zapowiadają jego zmartwychwstanie w nawiązaniu do ewangelicznej opowieści o śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa.

ZADANIE 11.2.

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń odnoszących się do fragmentu Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Porównania zastosowane w powyższym fragmencie wpływają na plastyczność opisu.
2. Hiperbole użyte w powyższym fragmencie dynamizują tekst.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
1. Prawda
2. Prawda

ZADANIE 12.

Na plakacie za pomocą różnych elementów graficznych przedstawiono interpretację utworu Juliusza Słowackiego. Wybierz dwa elementy graficzne i wyjaśnij ich sens w kontekście dramatu Kordian.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
Na plakacie do przedstawienia Kordiana ukazano mężczyznę dźwigającego kulę ziemską. Jest to nawiązanie do postawy głównego bohatera, który bierze na swoje barki ciężar odpowiedzialności za los ojczyzny.W szpitalu Doktor zwrócił uwagę Kordiana na jednego z pacjentów, który uważa, że musi trzymać w górze ręce, bo jeśli je opuści, to sklepienie niebieskie przygniecie ludzkość. Doktor, czyli Diabeł, chciał zasugerować Kordianowi, że tak samo bezsensowny jest jego wysiłek, skoro myślał, że samotnie, w pojedynkę pokona cara, weźmie na swoje barki odpowiedzialność, to szaleństwo. W ukazanym fragmencie kuli ziemskiej widać miejsca podróży Kordiana, są to Anglia, Włochy i szczyt Europy, Mont Blanc, na którym Kordian, jako homo viator, uważa, że musi wziąć na swoje barki los narodu, podejmuje wtedy decyzję o walce. Obie sceny – ta ze szpitala psychiatrycznego, zwanego szpitalem wariatów, i monolog na Mont Blanc, ukazują mesjanistyczny sen utworu.

Dodatkowe zasady oceniania (propozycja Baby od polskiego):
2 pkt – poprawna interpretacja dwóch elementów graficznych ORAZ wyjaśnienie ich sensu w kontekście dramatu Kordian
1 pkt – poprawna interpretacja jednego elementu graficznego ORAZ wyjaśnienie jego sensu w kontekście dramatu Kordian
0 pkt – odpowiedź niepoprawna albo brak odpowiedzi.

ZADANIE 13.

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń odnoszących się do “Potopu” Henryka Sienkiewicza. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Wyszarpywanie poduszki spod głowy konającego jest metaforą patriotycznej postawy tych, którzy chcą sprzeciwić się szwedzkim najeźdźcom.
2. Rozdzieranie czerwonego sukna to metafora dążeń magnatów oraz zewnętrznych wrogów, którzy chcą wykorzystać sytuację Rzeczypospolitej dla własnych korzyści.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
1. Fałsz
2. Prawda

ZADANIE 14.

Wyjaśnij symbolikę złotego rogu w “Weselu” Stanisława Wyspiańskiego.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
Złoty róg jest symbolem gotowości do wielkiego czynu wolnościowego – gdy nadejdzie czas, dźwięk rogu będzie sygnałem do walki.

ZADANIE 15.

Czy ocena sytuacji Polski tuż po odzyskaniu niepodległości zawarta w podanym fragmencie utworu „Na probostwie w Wyszkowie” znajduje potwierdzenie w „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego? W uzasadnieniu odpowiedzi przywołaj sytuację z „Przedwiośnia”.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
Ocena sytuacji Polski znajduje potwierdzenie w powieści, w której został przedstawiony chaos związany z odzyskaniem niepodległości przez kraj, którego nie było na mapie Europy od 123 lat. W powieści odnajdujemy rozmowy Cezarego Baryki z Szymonem Gajowcem, które ukazują wspomniane we fragmencie „Na probostwie w Wyszkowie” diagnozy, np. walkę o władzę, konflikty dotyczące przyjmowanych idei związanych z programem partii, do tego wokół panuje zniszczenie; ulice, które zwiedza w Warszawie Baryka, wcale nie przywołują obrazu szczęścia z powodu wolności, można śmiało je określić wręcz obrazem nędzy.

Dodatkowe zasady oceniania (propozycja Baby od polskiego):
2 pkt – poprawne rozstrzygnięcie, uzasadnienie ORAZ przywołanie sytuacji z Przedwiośnia
1 pkt – poprawne rozstrzygnięcie ORAZ przywołanie sytuacji z Przedwiośnia
0 pkt – odpowiedź niepoprawna albo brak odpowiedzi.

ZADANIE 16.

Na podstawie podanego fragmentu “Zdążyć przed Panem Bogiem” oraz całego reportażu Hanny Krall wyjaśnij, jaką rolę w powojennym życiu Marka Edelmana odgrywała pamięć o wydarzeniach z Umschlagplatzu. W odpowiedzi uwzględnij sens tytułu reportażu.

Propozycja odpowiedzi Baby od polskiego:
Pamięć o wydarzeniach na Umschlagplatzu miała bardzo istotny wpływ na powojenne życie
Marka Edelmana, który podczas wojny i po niej nie przechodził obojętnie wobec szans na
uratowanie ludzkiego życia, czy to podczas powstania w getcie, czy w pracy lekarza. Ta dramatyczna walka o ludzkie istnienie została także odzwierciedlona w tytule utworu, który zwraca uwagę czytelnika na swojego rodzaju rywalizację Edelmana z Bogiem w walce o życie człowieka.

Dodatkowe zasady oceniania (propozycja Baby od polskiego):
2 pkt – wyjaśnienie roli pamięci o wydarzeniach z Umschlagplatzu na podstawie podanego fragmentu i całego reportażu ORAZ wyjaśnienie sensu tytułu reportażu
1 pkt – wyjaśnienie roli pamięci o wydarzeniach z Umschlagplatzu na podstawie podanego fragmentu ALBO całego reportażu
0 pkt – odpowiedź niepoprawna albo brak odpowiedzi.