Matura 2024 tematy wypracowań, arkusz i odpowiedzi

ZADANIE 1.

Oceń praw­dzi­wość poda­nych stwier­dzeń odno­szą­cych się do tek­stu Richar­da Luec­ke­go oraz do tek­stu Han­ny Gadom­skiej. Zaznacz P, jeśli stwier­dze­nie jest praw­dzi­we, albo F – jeśli jest fał­szy­we.
1. W każ­dym z tek­stów omó­wio­no zagad­nie­nie cza­su zarów­no z per­spek­ty­wy dzie­ci, jak i z per­spek­ty­wy doro­słych.
2. Z każ­de­go z tek­stów wyni­ka, że współ­cze­śnie ludzie sto­su­ją dokład­niej­sze mia­ry cza­su niż daw­niej.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
1. Fałsz
2. Fałsz

ZADANIE 2.

Na pod­sta­wie tek­stu Richar­da Luec­ke­go wyja­śnij, na czym pole­ga para­doks ludz­kich sta­rań o spo­wol­nie­nie upły­wu czasu.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
Para­doks ludz­kich sta­rań pole­ga na tym, że poświę­ca­my wie­le cza­su na to, aby zaro­bić na urzą­dze­nia, któ­re pozwo­lą nam zaosz­czę­dzić czas. Richard Luec­ke przy­wo­łu­je przy­kład samo­cho­dów, któ­re mogą osią­gać wiel­kie pręd­ko­ści, ale nie korzy­sta­my z ich moż­li­wo­ści i sto­imy w korkach.

ZADANIE 3.

Podaj dwa uwa­run­ko­wa­nia wpły­wa­ją­ce na spo­sób postrze­ga­nia cza­su przez czło­wie­ka, o któ­rych mowa w tek­ście Han­ny Gadomskiej.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
Czas zda­je się przy­spie­szać z wie­kiem.
Czas zwal­nia, gdy jeste­śmy pod­da­wa­ni nowym bodź­com, tra­fia­my w nowe środowisko.

ZADANIE 4.

Na pod­sta­wie tek­stu Han­ny Gadom­skiej wyja­śnij, na czym pole­ga rola uważ­no­ści w kon­tro­lo­wa­niu cza­su. Czy o takim samym spo­so­bie kon­tro­lo­wa­nia cza­su jest mowa w tek­ście Richar­da Luec­ke­go? Uza­sad­nij odpowiedź.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od polskiego:

Han­na Gadom­ska pisze o tym, że dzię­ki uważ­no­ści może­my mieć więk­szą kon­tro­lę nad tym, jak postrze­ga­my czas. Zauwa­ża, że “prze­ży­wa­nie trwa­ją­cej chwi­li wszyst­ki­mi zmy­sła­mi” może spo­wol­nić postrze­ga­nie cza­su. Richard Luec­ke z kolei prze­czy tej tezie, pisząc, że nie­za­leż­nie od naszych sta­rań nie może­my cza­su zaosz­czę­dzić ani zwolnić.

Dodat­ko­we zasa­dy oce­nia­nia (pro­po­zy­cja Baby od pol­skie­go):
2 pkt – roz­strzy­gnię­cie i popraw­ne uza­sad­nie­nie w odnie­sie­niu do obu tek­stów.
1 pkt – roz­strzy­gnię­cie i popraw­ne uza­sad­nie­nie w odnie­sie­niu do jed­ne­go tek­stu.
0 pkt – odpo­wiedź nie­po­praw­na lub nie­peł­na albo brak odpowiedzi.

ZADANIE 5.

Oceń praw­dzi­wość poda­nych stwier­dzeń odno­szą­cych się do ostat­nie­go aka­pi­tu tek­stu Han­ny Gadom­skiej. Zaznacz P, jeśli stwier­dze­nie jest praw­dzi­we, albo F – jeśli jest fał­szy­we.
1. Funk­cję impre­syw­ną w ostat­nim aka­pi­cie potwier­dza obec­ność powta­rza­ją­cych się cza­sow­ni­ków w pierw­szej oso­bie licz­by mno­giej.
2. W ostat­nim aka­pi­cie tek­stu wyko­rzy­sta­no tyl­ko wypo­wie­dze­nia złożone.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
1. Praw­da
2. Fałsz

ZADANIE 6.

Na pod­sta­wie obu tek­stów napisz notat­kę syn­te­ty­zu­ją­cą na temat: czło­wiek wobec upły­wu cza­su. Two­ja wypo­wiedź powin­na liczyć 60 – 80 wyrazów.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od polskiego:

ZADANIE 7.

Czy powyż­szy obraz jest zgod­ny z wymo­wą Księ­gi Kohe­le­ta? Uza­sad­nij odpowiedź.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
Tak, obraz “In ictu ocu­li” jest zgod­ny z wymo­wą Księ­gi Kohe­le­ta. Na obra­zie widać szkie­let trzy­ma­ją­cy rękę na świecz­ni­ku, obok nie­go jest widocz­ny napis “W mgnie­niu oka”. Szkie­let sym­bo­li­zu­je śmierć. Z kolei Księ­ga Kohe­le­ta sta­no­wi stu­dium mar­no­ści – Ekle­zja­sta opo­wia­da o prze­mi­ja­niu życia ludz­kie­go, o tym, że wszyst­ko ma swój czas. Zarów­no obraz, jak i Księ­ga Kohe­le­ta przy­po­mi­na­ją więc o śmier­ci i przemijaniu.

ZADANIE 8.

Czy posta­wa pod­mio­tu lirycz­ne­go w Tre­nie X Jana Kocha­now­skie­go jest podob­na do posta­wy Deme­ter? W uza­sad­nie­niu odwo­łaj się do Tre­nu X oraz do zacy­to­wa­ne­go frag­men­tu Mito­lo­gii Jana Parandowskiego.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
Posta­wa pod­mio­tu lirycz­ne­go w Tre­nie X Jana Kocha­now­skie­go jest podob­na do posta­wy mito­lo­gicz­nej Deme­ter. Oba tek­sty kul­tu­ry uka­zu­ją roz­pacz rodzi­ca zwią­za­ną z utra­tą dziec­ka. W Tre­nie X pod­miot lirycz­ny wyra­ża swo­ją roz­pacz wyni­ka­ją­cą z nie­pew­no­ści, co sta­ło się z cór­ką po śmier­ci, szu­ka jej wszę­dzie, ale nie może zna­leźć; w micie grec­kim bogi­ni płod­no­ści tak­że despe­rac­ko szu­ka porwa­nej przez Hade­sa Per­se­fo­ny, pyta­nia o nią każ­de­go, ale nikt nie daje jej odpowiedzi.

2 pkt – popraw­ne roz­strzy­gnię­cie ORAZ odwo­ła­nie do Tre­nu X ORAZ odwo­ła­nie do frag­men­tu Mito­lo­gii
1 pkt – popraw­ne roz­strzy­gnię­cie ORAZ odwo­ła­nie do Tre­nu X ALBO odwo­ła­nie do frag­men­tu Mito­lo­gii
0 pkt – odpo­wiedź nie­po­praw­na albo brak odpowiedzi.

ZADANIE 9.

Oceń praw­dzi­wość poda­nych stwier­dzeń odno­szą­cych się do frag­men­tu Pie­śni o Rolan­dzie. Zaznacz P, jeśli stwier­dze­nie jest praw­dzi­we, albo F – jeśli jest fałszywe.

1. W poda­nym frag­men­cie zacho­wa­nie Rolan­da przed­sta­wio­no zgod­nie ze śre­dnio­wiecz­nym wzor­cem asce­ty.
2. W opi­sie śmier­ci Rolan­da widocz­ne są ele­men­ty sym­bo­li­ki religijnej.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
1. Fałsz
2. Praw­da

ZADANIE 10.

Wyja­śnij, na czym pole­ga kon­cept w wier­szu „Nie­sta­tek” Jana Andrze­ja Morsztyna.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
Kon­cept w wier­szu Morsz­ty­na pole­ga na zasko­cze­niu zwią­za­nym z zesta­wie­niem pięk­na cia­ła i moty­wów wani­ta­tyw­nych. Tytu­ło­wy “Nie­sta­tek” zgod­nie z teo­rią kon­cep­tu to napię­cie mię­dzy pięk­nem cia­ła a śmier­cią, dodat­ko­wo szo­ku­je zabaw­ne uka­za­nie rela­cji mię­dzy­ludz­kich, wg któ­rych kobie­ta jest kom­ple­men­to­wa­na, gdy mię­dzy zako­cha­ny­mi panu­je zgo­da, a gdy się pokłó­cą – jest już odrzu­ca­ją­ca. Utwór jest zbu­do­wa­ny też na zasa­dach kon­cep­tu for­my, nie tyl­ko tre­ści, bo nie­mal przez cały tekst autor posłu­gu­je się porównaniami.

ZADANIE 11.1.

Wykaż, że Dzia­dy cz. III to utwór o cha­rak­te­rze profetycznym.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
„Dzia­dy” cz. III są utwo­rem o cha­rak­te­rze pro­fe­tycz­nym przede wszyst­kim ze wzglę­du na sce­nę zawie­ra­ją­cą Widze­nie Księ­dza Pio­tra, w któ­rym histo­ria Pol­ski zosta­ła zin­ter­pre­to­wa­na w duchu mesja­ni­stycz­nym, a obec­ne cier­pie­nia kra­ju zapo­wia­da­ją jego zmar­twych­wsta­nie w nawią­za­niu do ewan­ge­licz­nej opo­wie­ści o śmier­ci i zmar­twych­wsta­niu Jezusa.

ZADANIE 11.2.

Oceń praw­dzi­wość poda­nych stwier­dzeń odno­szą­cych się do frag­men­tu Pana Tade­usza Ada­ma Mic­kie­wi­cza. Zaznacz P, jeśli stwier­dze­nie jest praw­dzi­we, albo F – jeśli jest fał­szy­we.
1. Porów­na­nia zasto­so­wa­ne w powyż­szym frag­men­cie wpły­wa­ją na pla­stycz­ność opi­su.
2. Hiper­bo­le uży­te w powyż­szym frag­men­cie dyna­mi­zu­ją tekst.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
1. Praw­da
2. Praw­da

ZADANIE 12.

Na pla­ka­cie za pomo­cą róż­nych ele­men­tów gra­ficz­nych przed­sta­wio­no inter­pre­ta­cję utwo­ru Juliu­sza Sło­wac­kie­go. Wybierz dwa ele­men­ty gra­ficz­ne i wyja­śnij ich sens w kon­tek­ście dra­ma­tu Kordian.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
Na pla­ka­cie do przed­sta­wie­nia Kor­dia­na uka­za­no męż­czy­znę dźwi­ga­ją­ce­go kulę ziem­ską. Jest to nawią­za­nie do posta­wy głów­ne­go boha­te­ra, któ­ry bie­rze na swo­je bar­ki cię­żar odpo­wie­dzial­no­ści za los ojczyzny.W szpi­ta­lu Dok­tor zwró­cił uwa­gę Kor­dia­na na jed­ne­go z pacjen­tów, któ­ry uwa­ża, że musi trzy­mać w górze ręce, bo jeśli je opu­ści, to skle­pie­nie nie­bie­skie przy­gnie­cie ludz­kość. Dok­tor, czy­li Dia­beł, chciał zasu­ge­ro­wać Kor­dia­no­wi, że tak samo bez­sen­sow­ny jest jego wysi­łek, sko­ro myślał, że samot­nie, w poje­dyn­kę poko­na cara, weź­mie na swo­je bar­ki odpo­wie­dzial­ność, to sza­leń­stwo. W uka­za­nym frag­men­cie kuli ziem­skiej widać miej­sca podró­ży Kor­dia­na, są to Anglia, Wło­chy i szczyt Euro­py, Mont Blanc, na któ­rym Kor­dian, jako homo via­tor, uwa­ża, że musi wziąć na swo­je bar­ki los naro­du, podej­mu­je wte­dy decy­zję o wal­ce. Obie sce­ny – ta ze szpi­ta­la psy­chia­trycz­ne­go, zwa­ne­go szpi­ta­lem waria­tów, i mono­log na Mont Blanc, uka­zu­ją mesja­ni­stycz­ny sen utworu. 

Dodat­ko­we zasa­dy oce­nia­nia (pro­po­zy­cja Baby od pol­skie­go):
2 pkt – popraw­na inter­pre­ta­cja dwóch ele­men­tów gra­ficz­nych ORAZ wyja­śnie­nie ich sen­su w kon­tek­ście dra­ma­tu Kor­dian
1 pkt – popraw­na inter­pre­ta­cja jed­ne­go ele­men­tu gra­ficz­ne­go ORAZ wyja­śnie­nie jego sen­su w kon­tek­ście dra­ma­tu Kor­dian
0 pkt – odpo­wiedź nie­po­praw­na albo brak odpowiedzi.

ZADANIE 13.

Oceń praw­dzi­wość poda­nych stwier­dzeń odno­szą­cych się do “Poto­pu” Hen­ry­ka Sien­kie­wi­cza. Zaznacz P, jeśli stwier­dze­nie jest praw­dzi­we, albo F – jeśli jest fał­szy­we.
1. Wyszar­py­wa­nie podusz­ki spod gło­wy kona­ją­ce­go jest meta­fo­rą patrio­tycz­nej posta­wy tych, któ­rzy chcą sprze­ci­wić się szwedz­kim najeźdź­com.
2. Roz­dzie­ra­nie czer­wo­ne­go suk­na to meta­fo­ra dążeń magna­tów oraz zewnętrz­nych wro­gów, któ­rzy chcą wyko­rzy­stać sytu­ację Rze­czy­po­spo­li­tej dla wła­snych korzyści.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
1. Fałsz
2. Praw­da

ZADANIE 14.

Wyja­śnij sym­bo­li­kę zło­te­go rogu w “Wese­lu” Sta­ni­sła­wa Wyspiańskiego.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
Zło­ty róg jest sym­bo­lem goto­wo­ści do wiel­kie­go czy­nu wol­no­ścio­we­go – gdy nadej­dzie czas, dźwięk rogu będzie sygna­łem do walki.

ZADANIE 15.

Czy oce­na sytu­acji Pol­ski tuż po odzy­ska­niu nie­pod­le­gło­ści zawar­ta w poda­nym frag­men­cie utwo­ru „Na pro­bo­stwie w Wyszko­wie” znaj­du­je potwier­dze­nie w „Przed­wio­śniu” Ste­fa­na Żerom­skie­go? W uza­sad­nie­niu odpo­wie­dzi przy­wo­łaj sytu­ację z „Przed­wio­śnia”.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
Oce­na sytu­acji Pol­ski znaj­du­je potwier­dze­nie w powie­ści, w któ­rej został przed­sta­wio­ny cha­os zwią­za­ny z odzy­ska­niem nie­pod­le­gło­ści przez kraj, któ­re­go nie było na mapie Euro­py od 123 lat. W powie­ści odnaj­du­je­my roz­mo­wy Ceza­re­go Bary­ki z Szy­mo­nem Gajow­cem, któ­re uka­zu­ją wspo­mnia­ne we frag­men­cie „Na pro­bo­stwie w Wyszko­wie” dia­gno­zy, np. wal­kę o wła­dzę, kon­flik­ty doty­czą­ce przyj­mo­wa­nych idei zwią­za­nych z pro­gra­mem par­tii, do tego wokół panu­je znisz­cze­nie; uli­ce, któ­re zwie­dza w War­sza­wie Bary­ka, wca­le nie przy­wo­łu­ją obra­zu szczę­ścia z powo­du wol­no­ści, moż­na śmia­ło je okre­ślić wręcz obra­zem nędzy. 

Dodat­ko­we zasa­dy oce­nia­nia (pro­po­zy­cja Baby od pol­skie­go):
2 pkt – popraw­ne roz­strzy­gnię­cie, uza­sad­nie­nie ORAZ przy­wo­ła­nie sytu­acji z Przed­wio­śnia
1 pkt – popraw­ne roz­strzy­gnię­cie ORAZ przy­wo­ła­nie sytu­acji z Przed­wio­śnia
0 pkt – odpo­wiedź nie­po­praw­na albo brak odpowiedzi.

ZADANIE 16.

Na pod­sta­wie poda­ne­go frag­men­tu “Zdą­żyć przed Panem Bogiem” oraz całe­go repor­ta­żu Han­ny Krall wyja­śnij, jaką rolę w powo­jen­nym życiu Mar­ka Edel­ma­na odgry­wa­ła pamięć o wyda­rze­niach z Umschlag­plat­zu. W odpo­wie­dzi uwzględ­nij sens tytu­łu reportażu.

Pro­po­zy­cja odpo­wie­dzi Baby od pol­skie­go:
Pamięć o wyda­rze­niach na Umschlag­plat­zu mia­ła bar­dzo istot­ny wpływ na powo­jen­ne życie
Mar­ka Edel­ma­na, któ­ry pod­czas woj­ny i po niej nie prze­cho­dził obo­jęt­nie wobec szans na
ura­to­wa­nie ludz­kie­go życia, czy to pod­czas powsta­nia w get­cie, czy w pra­cy leka­rza. Ta dra­ma­tycz­na wal­ka o ludz­kie ist­nie­nie zosta­ła tak­że odzwier­cie­dlo­na w tytu­le utwo­ru, któ­ry zwra­ca uwa­gę czy­tel­ni­ka na swo­je­go rodza­ju rywa­li­za­cję Edel­ma­na z Bogiem w wal­ce o życie człowieka.

Dodat­ko­we zasa­dy oce­nia­nia (pro­po­zy­cja Baby od pol­skie­go):
2 pkt – wyja­śnie­nie roli pamię­ci o wyda­rze­niach z Umschlag­plat­zu na pod­sta­wie poda­ne­go frag­men­tu i całe­go repor­ta­żu ORAZ wyja­śnie­nie sen­su tytu­łu repor­ta­żu
1 pkt – wyja­śnie­nie roli pamię­ci o wyda­rze­niach z Umschlag­plat­zu na pod­sta­wie poda­ne­go frag­men­tu ALBO całe­go repor­ta­żu
0 pkt – odpo­wiedź nie­po­praw­na albo brak odpowiedzi.