Wielki Finał Zwolnionych z Teorii 2025 / 22 maja 2025

Zwolnieni z Teorii — Wielki Finał 2025! 

Zwolnieni z Teorii to ogólnopolska olimpiada projektów społecznych. Polega na praktycznej nauce kompetencji przydatnych w życiu zawodowym poprzez zorganizowanie prawdziwego projektu społecznego.

22 maja 2025 r. odbył się Wielki Finał Zwolnionych z Teorii, podczas którego miałam przyjemność gościć na panelu „Przyszłość zawodu nauczyciela”.

Panel prowadził dziennikarz Piotr Maślak, a wraz ze mną wystąpiły:

• Katarzyna Nabrdalik (Teach for Poland),
• Iga Szabat (Katalyst Education)
• Agnieszka Halicka (EduTriki).

Rozmawialiśmy o tym, jak szkoła może i powinna wyglądać w przyszłości, o nauczycielach jako liderach zmiany, technologiach, kompetencjach i sensie edukacji.

Przyszłość zawodu nauczyciela

Od kilku lat dyskusja o zawodzie nauczyciela nie milknie. Spowodowane jest to między innymi zauważalnym spadkiem zainteresowania wykonywaniem tej profesji. We wszystkich województwach notuje się w szkołach po kilka wakatów, które zostają nieobsadzone przez  tygodnie lub nawet miesiące. Skłania nas to do zastanowienia się nad tym, co może sprawić, by w przyszłości zawód nauczyciela był atrakcyjniejszy dla młodych ludzi.

Zgodnie z raportem OECD „Education at a Glance 2024” w Polsce tylko 5 % nauczycieli ma mniej niż 30 lat. Młodzi ludzie nie wybierają zawodu nauczyciela głównie z powodu niskich wynagrodzeń. Podniesienie płac do co najmniej 120 % mediany krajowej to pierwszy krok do odwrócenia tego trendu.

Raport „Nauczyciel_ka 2040. Odważ się myśleć inaczej” wykazał, że młodzi kandydaci cenią możliwość łączenia pracy w szkole z badaniami, działalnością społeczną lub biznesową inkubowaną przy placówce. Szkoły powinny zapewnić młodym nauczycielom hybrydową ścieżkę kariery. Potrzebują one również modeli zarządzania opartych na „shared leadership”. Badanie Edunews podkreśla, że niepowierzanie decyzyjności odstrasza talenty bardziej niż wysokość etatu.  Kultura autonomii i zaufania to sfera, którą warto rozwijać w świecie edukacji.

Miejsce krótkiej praktyki studenckiej powinny zająć roczne programy mentorskie oferujące czasu na przeanalizowanie swoich kompetencji i umiejętności. W 2025 r. eTwinning uruchomi europejski system certyfikacji umiejętności cyfrowych nauczycieli. Widoczna odznaka tych kompetencji w CV podniesie prestiż zawodu.

Aby zachęcić do kształcenia się do zawodu nauczyciela, należy wprowadzić zmiany również w systemie kształcenia.

Rozwój kompetencji cyfrowych

Istotnym obszarem jest rozwój kompetencji cyfrowych na pięciu poziomach: informacja, komunikacja, tworzenie treści, bezpieczeństwo, rozwiązywanie problemów. Ich diagnozę oraz planowanie rozwoju tych kompetencji umożliwiają europejski standard i darmowe narzędzie samooceny: DigCompEdu + SELFIEforTEACHERS.

Na wszystkich polach edukacji niezbędne stanie się umiejętne i etyczne korzystanie z AI, zatem młodzi ludzie pragnący zostać nauczycielami muszą pamiętać, że ta wiedza jest niezbędna w ich przyszłym zawodzie.

Każdy przyszły edukator musi pamiętać o niekończącym się samokształceniu.   Ułatwi je system krótkich kursów (micro-credentials) uznawanych przez pracodawców edukacyjnych. Nauczyciele będą mogli aktualizować wiedzę „w biegu” i dokumentować ją widocznym potwierdzeniem kompetencji.

Ponadto OECD podkreśla skuteczność migrowania studentów między różnymi typami placówek oraz użycia laboratoriów wirtualnych do trenowania trudnych sytuacji klasowych. Takie symulacje mogłyby znacznie lepiej niż krótkie praktyki przygotować młodych ludzi do wykonywania tego wymagającego zawodu.

Jak właściwie będzie wyglądała szkoła przyszłości?

Po pierwsze – koniec z równymi rzędami ławek! Przyszłością przestrzeni klasowych są elastyczne strefy uczenia. Future Classroom Lab – nowatorska koncepcja organizacji przestrzeni do nauki szkolnej – opisuje klasę szkolną jako specjalnie zaprojektowaną przestrzeń, która wspiera 6 etapów uczenia się:  badanie, tworzenie, wymiana, rozwój, prezentacja, interakcja.

Nowoczesna szkoła nie może bać się AI. Sztuczna inteligencja pomoże w personalizacji edukacji. Raport InnoLab 2024 opisuje systemy, które adaptują poziom trudności w czasie rzeczywistym i podpowiadają nauczycielowi modyfikacje lekcji, gdy krzywa uwagi uczniów spada.

Aby umożliwić uczniom płynne ścieżki dydaktyczno-zawodowe (szkoła, uczelnia, rynek pracy), należy wprowadzić mieszany model nauki – Digital Education Action Plan (2021-2027) zachęca do łączenia kursów online, realizowania mikro-certyfikatów i angażowania się w projekty lokalne.

MEN w programie „Szkoła przyszłości zaczyna się już dziś” wskazuje energooszczędne budynki i laboratoria OZE jako obowiązkowy standard nowych inwestycji. Zielona infrastruktura to element, bez którego nie można mówić o szkole przyszłości.

Zmianom ulegają również kompetencje uczniów

Na pierwszych miejscach listy kompetencji przyszłości plasuje się umiejętność krytycznego i kreatywnego myślenia (według raportu „Future of Jobs 2025” World Economic Forum). Coraz częściej w szkołach kluczowe staje się również kształcenie umiejętności uczenia się. Jest to związane z szybkimi zmianami w świecie, które generują potrzebę odporności, elastyczności i zdolności do ciągłej nauki. Według raportu „Future of Jobs 2025” 44% kluczowych umiejętności zmieni się do 2030 r. – młodzi ludzie szybko będą musieli dostosować się do nowych warunków.

Na dzisiejszym rynku pracy rośnie popyt na role koordynatorów i liderów zespołów projektowych. Uczniowie najbliższej przyszłości staną przed wyzwaniem wypracowania tych zdolności.

Nie da nie wspomnieć się o tym, że podstawowa i zaawansowana alfabetyzacja sztucznej inteligencji wymaga od edukatorów wprowadzenia treści o etyce, działaniu i zastosowaniach AI, aby młodzi ludzie rozumieli zarówno potencjał, jak i zagrożenia technologii. AI może pełnić funkcję  asystenta dydaktycznego – narzędzia generatywne mogą tworzyć indywidualne zestawy zadań i automatycznie udzielać feedbacku. Ponadto AI może ułatwić żmudny proces sprawdzania prac –  InnoLab 2024 pokazuje redukcję czasu poświęconego tej czynności o 30 %.

Nie można zapominać, że AI powinno pełnić funkcję jedynie doradczą – to nauczyciel ma podejmować decyzje. Jednak mogą one stać się łatwiejsze: analiza danych z platform edukacyjnych pozwala identyfikować luki w wiedzy w czasie rzeczywistym i modyfikować tok lekcji. DigCompEdu wskazuje wykorzystanie technologii AI do planowania, monitorowania i refleksji nad własnym uczeniem się, dzięki temu nauczyciel staje się projektantem środowiska, a nie „strażnikiem kartkówki”. Dzięki temu narzędzie sztucznej inteligencji wspiera samoregulację uczniów.

Jeśli chcemy, by zawód nauczyciela stał się magnesem dla najlepszych umysłów, szkoła musi stać się laboratorium talentów, nie tylko przekazując wiedzę, lecz także kształtując kompetencje przyszłości – a my, nauczyciele, powinniśmy wykorzystać technologię jak lupę, która wzmacnia ludzki potencjał, zamiast przesłaniać go algorytmiczną mgłą.