Konflikt pokoleń jako motyw literacki. Omów zagadnienie na podstawie Skąpca Moliera. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Zespół Kombi śpiewał, że „każde pokolenie ma własny czas / każde pokolenie chce zmienić świat”. Dzieci często wyrażają światopogląd odmienny od swoich rodziców – nierzadko jest to stanowisko całkowicie odwrotne. Zjawisko to nie jest niczym nowym, pojawiało się już setki lat temu. W związku z tym konflikt pokoleń jest motywem o bogatej tradycji.

Rozwinięcie („Skąpiec”):

Konflikt pokoleń w „Skąpcu” nie ma wymiaru aksjologicznego (dotyczącego wartości). Molier nie podjął się ukazania klasycznego sporu, w którym dzieci i rodzice różnili się podejściem do życia i wyznawanymi wartościami. Zarówno Harpagon, jak i jego dzieci kierowali się w życiu miłością do pieniędzy – pod tym względem byli tacy sami. Harpagon bał się, że zostanie pozbawiony majątku, natomiast Eliza i Kleant wyczekiwali śmierci starego ojca. Konflikt w rodzinie był jedynie sporem dotyczącym konkretnych, przyziemnych spraw: Eliza nie zgadzała się na wydanie jej za mąż za obcego mężczyznę, natomiast Kleant nie mógł pogodzić się ze ślubem jego ukochanej z Harpagonem. Dzieci Skąpca oczekiwały na spadek po ojcu (Kleant niemalże zobowiązał się, że Harpagon umrze w ciągu ośmiu miesięcy), natomiast on sam ucieszył się na myśl, że będzie żył dłużej od swoich wnuków i prawnuków.

Konflikt między Harpagonem a jego dziećmi wynikał z XVII-wiecznej obyczajowości. W tamtych czasach to ojcowie, jako głowy rodziny, decydowali o przyszłości swoich dzieci – wydawali córki za mąż według swojego uznania i wskazywali życiową drogę synom. Eliza i Kleant nie sprzeciwiali się wprost tym praktykom. Co prawda nie zgadzali się na rozwiązania proponowane przez ojca (dla Elizy ślub z Anzelmem, dla Kleanta ślub z dowolną kobietą – ale nie z Marianną), ale wynikało to jedynie z faktu, że mieli już inne obiekty miłości.

Kontekst:

Klasyczny konflikt pokoleń był przedstawiany w utworach Adama Mickiewicza. W „Odzie do młodości” poeta porównywał dorobek poprzednich generacji do barbarzyństw, którym należało – niczym mityczny Herakles – urwać łeb, natomiast w balladzie „Romantyczność” wyraził skłonność do „czucia i wiary” przeciwstawionych bezdusznemu „szkiełku i oku” (atrybutom klasycystycznym). Zupełnie inne podejście do konfliktu pokoleń opisał z kolei Sławomir Mrożek w „Tangu” – ukazał on bowiem ponadczasowość buntu młodego pokolenia sprzeciwiającego się wartościom wyznawanym przez ojców. Konflikt pokoleń został ukazany w absurdalny sposób, niemalże jako obowiązek spoczywający na młodych.

Zakończenie (podsumowanie):

Ponadczasowy motyw konfliktu pokoleń nie zawsze musi przybierać klasyczną formę sporu o wartości. W „Skąpcu” ukazano kłótnie wynikające z osobistych zatargów ojca z dziećmi. Konflikty dotyczyły spraw doczesnych, w związku z tym bardziej uchodziły za osobiste niesnaski, a nie prawdziwe spory międzypokoleniowe.