Obraz obyczajów społecznych w XVII wieku. Omów zagadnienie na podstawie Skąpca Moliera. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Literatura staje się świadectwem swoich czasów. Poruszane wątki (a także pomijane tematy) oraz sposób opowiadania o świecie stanowi źródło informacji na temat realiów epoki. Dzięki uważnej lekturze didaskaliów możliwe jest poznawanie obyczajów społecznych – wiele informacji na ten temat można znaleźć między innymi w „Skąpcu” Moliera.

Rozwinięcie („Skąpiec”):

Molier w swojej sztuce nakreślił obraz społeczeństwa patriarchalnego, w którym ostateczne decyzje były podejmowane przez głowę rodziny i osoby bogate. Losy wszystkich postaci były uzależnione od Harpagona – najbogatszego bohatera utworu, mającego największe wpływy. Wydarzenia wykreowane przez Moliera ukazywały relacje, jakie zachodziły między głową rodziny a dziećmi oraz pomiędzy ludźmi majętnymi a biednymi.

Według Harpagona podstawą jego relacji z dziećmi powinno być bezwarunkowe posłuszeństwo Elizy i Kleanta. Mężczyzna uzurpował sobie prawo do decydowania o przyszłości swojej córki i obiecał jej rękę Anzelmowi. Nie zgadzał się również na ślub Kleanta z Marianną (kobietą, którą sam chciał pojąć za żonę). Dzieci Skąpca, choć nie aprobowały jego decyzji, a nawet życzyły mu śmierci, nie były w stanie wyrazić swoich uczuć otwarcie – w ówczesnej epoce należało okazywać szacunek ojcu nawet wtedy, gdy działał wbrew woli dziecka. Posłuch rodzica miał przełożenie także na sprawy małżeńskie. Śluby zawierano bowiem nie tyle z miłości, ile z wyrachowania – rodziny traktowały małżeństwo jako transakcję, dzięki której można było zyskać wpływy lub posag.

Sztuka Moliera ukazuje również rolę pieniądza w działaniach ludzi w XVII wieku. Kto był bogaty, ten mógł mieć piękną młodą żonę i słuchać komplementów na swój temat. W tym okresie majętność pozwalała decydować o życiu lub śmierci. To właśnie za sprawą wielkiego majątku Harpagonowi udało się zaplanować ślub z Marianną (dziewczyna nie kochała go, liczyła na szybką śmierć mężczyzny i duży spadek). Majątek sprawił również, że wszystkie postaci komedii udawały szacunek wobec Skąpca – komplementy prawili mu między innymi Frozyna i Jakub. Mężczyzna nie spotykał się zbyt często z gorzkimi komentarzami na swój temat. Jego pieniądze sprawiały, że nawet wrogowie nie ośmielali się powiedzieć mu prawdy w oczy.

Kontekst:

Obyczaje społeczne zdeterminowane przez pieniądz zostały również przedstawione w „Pamiętnikach” Jana Chryzostoma Paska. Należy bowiem pamiętać, że polski szlachcic wziął ślub z bogatą, choć już mocno doświadczoną przez życie kobietą. W tym przypadku o małżeństwie również decydowały pieniądze – Pasek był nimi wyraźnie zainteresowany. Być może tylko dzięki nim był w stanie zaakceptować fakt, że jego wybranka miała już potomstwo.

Zakończenie (podsumowanie):

Wiek XVII był epoką dominacji pieniądza. Zarówno postępowanie postaci w „Skąpcu”, jak i Jana Chryzostoma Paska, były zdeterminowane przez majątek. Fakty te kreują obraz społeczeństwa, w którym pieniądze były niekiedy ważniejsze niż miłość.