Rola kostiumu historycznego w literaturze. Omów zagadnienie na podstawie Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie)

Kostium historyczny (zwany również maską) to zabieg literacki polegający na umieszczeniu akcji utworu w realiach historycznych, aby na podstawie alegorii przekazać prawdę o czasach współczesnych. Stosowanie poetyki maski miało dwa wymiary: artyści mogli komentować rzeczywistość bez narażenia na cenzurę, a także zmuszali do refleksji w myśl zasady, że „historia kołem się toczy”.

Rozwinięcie (“Odprawa posłów greckich”):

W hołdzie tej zasadzie Jan Kochanowski napisał „Odprawę posłów greckich” – sztukę osadzoną w przeddzień wybuchu wojny trojańskiej. W utworze przedstawiona została słabość króla Priamusa, który nie był w stanie podjąć prawidłowej decyzji i uległ głosom doradców stawiających własny interes ponad rację stanu. Jego syn Aleksander zdołał przekonać większość członków rady, aby – wbrew wszelkiej logice – nie oddawać Grekom porwanej przez niego Heleny, nawet jeśli ceną za tę decyzję będzie wojna. Podporządkował tym samym los całej Troi swojej zachciance, która ostatecznie doprowadziła państwo do upadku. Na podstawie tej sytuacji Jan Kochanowski skomentował współczesną sobie rzeczywistość, w której losy Rzeczpospolitej były uzależnione od decyzji magnaterii. Związki między czasem historycznym a współczesnością dotyczyły przede wszystkim postaw magnatów (utożsamianych z członkami trojańskiej rady) – kierowali się oni własnym interesem, byli przekupni i nie przejmowali się losem państwa. Kostium historyczny zmusił do przeanalizowania analogii między Troją a Rzeczpospolitą – odbiorcy utworu znali historię rychłego upadku Troi, więc mogli wyciągnąć wnioski. Dzięki temu Jan Kochanowski wyraził swoją troskę o losy Polski.

Kontekst:

Zupełnie inny cel zastosowania kostiumu historycznego przyświecał Adamowi Mickiewiczowi w „Konradzie Wallenrodzie”. Dzięki osadzeniu akcji u schyłku XIV wieku mógł on przedstawić losy patrioty walczącego z wrogiem (co stanowiło analogię do walki z zaborcą) bez ryzyka zakazania publikacji przez cenzurę. Sposób walki Waltera Alfa z Zakonem Krzyżaków miał wzywać do działania i dodawać otuchy uciemiężonym Polakom.

Zakończenie (podsumowanie):

Kostium historyczny wymagał uważności ze strony odbiorców – pod płaszczykiem historii osadzonej w zamierzchłej przeszłości autorzy umieszczali bowiem ukryte przesłanie związane z aktualną sytuacją polityczną. Jan Kochanowski zastosował ten zabieg, aby wzmocnić swój apel o rozwagę (odbiorcy dzieła znali dalsze losy Troi, która wskutek słabości Priamusa upadła), natomiast Mickiewicz przekazał wezwanie do walki, unikając cenzury ze strony zaborcy.