Wierność tradycji a szukanie nowych dróg – rożne postawy życiowe to temat wypracowania maturalnego, który pojawił się w teście diagnostycznym z grudnia 2023 r. W tym wpisie znajdziesz wszystko, co może Cię zainteresować na temat rozprawki Wierność tradycji a szukanie nowych dróg – różne postawy życiowe:

  • zasady oceniania
  • wyjaśnienie, o czym można napisać przy okazji tego tematu
  • propozycje kontekstów

Jeżeli szukasz gotowca, który wykorzystasz w swoim wypracowaniu, to mam dla Ciebie złą wiadomość – w tym wpisie tego nie znajdziesz.

Jeżeli jednak chcesz się nauczyć pisać doskonałe wypracowanie, to czytaj dalej, ponieważ pokażę Ci, co zrobić, żeby prawidłowo omówić ten temat.

Wierność tradycji a szukanie nowych dróg – różne postawy życiowe – wypracowanie maturalne

Zacznijmy od początku – czyli od tego, jakie zadanie przed Tobą stoi. Oto treść polecenia z testu diagnostycznego z grudnia 2023 r.

Temat 2.
Wierność tradycji a szukanie nowych dróg – różne postawy życiowe.
W pracy odwołaj się do:


Tu znajdziesz aktualną listę lektur obowiązkowych

Na co należy zwrócić szczególną uwagę podczas omawiania tego tematu?

Odpowiedź na to pytanie wynika wprost z uszczegółowienia zasad oceniania (czyli z pliku, który znajduje się w zasadach oceniania testu diagnostycznego z grudnia 2023 r.). 

Wynika z tego, że przy opracowaniu tematu Wierność tradycji a szukanie nowych dróg – różne postawy życiowe musisz:

  1. odwołać się do lektury obowiązkowej (bez tego dostaniesz 0 punktów za wypracowanie)
  2. rozważyć problem wierności tradycji i szukania nowych dróg. Jeżeli omówisz tylko jeden aspekt (wierność tradycji LUB szukanie nowych dróg), to jeden utwór będzie mógł zostać uznany za omówiony w pełni funkcjonalnie, ale drugi będzie już co najwyżej częściowo funkcjonalny. To oznacza, że w kryterium Kompetencje Literackie i Kulturowe uzyskasz co najwyżej 12 punktów. 

Ten temat jest wyjątkowy, ponieważ nie musisz omawiać obu elementów (zarówno wierności tradycji, jak i szukania nowych dróg) na przykładzie każdego utworu literackiego. Możesz omówić wierność tradycji na przykładzie jednego utworu i szukanie nowych dróg na przykładzie innego utworu literackiego.

Poniżej znajdziesz natomiast uszczegółowienie zasad oceniania tematu Wierność tradycji a szukanie nowych dróg – różne postawy życiowe (wraz z wyjaśnieniem pojęć kluczowych).

Wierność tradycji a szukanie nowych dróg – różne postawy życiowe – zasady oceniania

Poniżej znajdziesz uszczegółowienie zasad oceniania tego tematu. Dlaczego to ważne? Pamiętaj, że dzięki uszczegółowieniu zasad oceniania możesz się dowiedzieć, co należało napisać, aby utwory literackie zostały uznane za omówione w pełni funkcjonalnie!
Uszczegółowienie zasad oceniania:

1. Rozumienie pojęć:
a) wierność tradycji, np. postępowanie albo wyrażanie przekonań zgodnie z utrwalonymi w danej społeczności zasadami (z ogółem obyczajów, norm, poglądów, wzorców zachowań właściwych danej grupie społecznej, w tym przekazywanych z pokolenia na pokolenie)
b) szukanie nowych dróg, np. przemyślenia/refleksje albo wyrażanie poglądów/przekonań, albo działanie świadczące o postawie odmiennej od tej zgodnej z tradycją
c) postawa życiowa, np.:
− stosunek jednostki/zbiorowości do życia lub do pewnych zjawisk, wyrażający jego/jej poglądy
− sposób postępowania lub zachowania wobec określonych zjawisk, zdarzeń lub w stosunku do ludzi.

2. Temat wypracowania można zrozumieć i zrealizować na kilka sposobów, np.:

  • wierność tradycji a szukanie nowych dróg przez jednostkę
  • wierność tradycji a szukanie nowych dróg przez zbiorowość, np. pokolenie/społeczność
  • wierność tradycji a szukanie nowych dróg przez jednostkę i przez zbiorowość.

3. Wypracowanie przynajmniej częściowo dotyczy problemu wskazanego w poleceniu, jeżeli w pracy zdający omówił:
a) postawę jednostki/zbiorowości świadczącą o wierności tradycji
ALBO
b) postawę jednostki/zbiorowości świadczącą o szukaniu nowych dróg
ORAZ
c) praca zawiera opinię albo uzasadnienie.

4. Zgodnie z poleceniem zdający powinien w pracy rozważyć problem wierności tradycji i szukania nowych dróg. Jeżeli zdający w całej pracy omawia tylko wierność tradycji albo tylko szukanie nowych dróg, wówczas:
a) jeden utwór literacki można uznać jako wykorzystany w pełni funkcjonalnie
b) drugi utwór literacki można uznać jako wykorzystany co najwyżej częściowo funkcjonalnie.

5. Zdający może zrealizować temat, odwołując się do utworów literackich w różny sposób, np.:
a) wierność tradycji omówić w odniesieniu do jednego utworu literackiego, a szukanie nowych dróg – na przykładzie innego utworu literackiego; każdy utwór można uznać jako wykorzystany w pełni funkcjonalnie
b) wybrać dwa utwory literackie i omówić wierność tradycji oraz szukanie nowych dróg w odniesieniu do każdego z tych utworów; każdy utwór można uznać jako wykorzystany w pełni funkcjonalnie.

6. Lektura obowiązkowa – dowolna lektura obowiązkowa, wybrana spośród lektur wymienionych na stronach 3 i 4 arkusza, ilustrująca zagadnienie sformułowane w temacie.

Źródło: Zasady oceniania rozwiązań zadań

Chcesz się dobrze przygotować do matury z języka polskiego?

Skorzystaj z mojego opracowania wszystkich 76 pytań jawnych na maturę ustną w 2026, 2027 i 2028 roku.

Pamiętaj, że dobrze opracowane pytania jawne mogą Ci pomóc także podczas pisania wypracowania!

Baba radzi – co zrobić, aby napisać prawidłowe wypracowanie na temat: Wierność tradycji a szukanie nowych dróg – różne postawy życiowe? Utwory literackie

W pierwszej kolejności: zastanów się, w których znanych Ci utworach literackich pojawia się motyw wierności tradycji oraz motyw szukania nowych dróg. Proponuję, aby punktem wyjścia były poniższe pytania jawne na maturę ustną 2026-2028:

Antygona:

Rozważ, na czym polegała wierność tradycji Antygony. Na czym polegała tradycja? Czemu tytułowa bohaterka zachowała się tak, a nie inaczej? Przy okazji tego zagadnienia warto zastanowić się, jaki wpływ na jednostkę może mieć hołdowanie tradycji (zauważ, że akurat w tym przypadku był to zgubny wpływ – dlaczego?).

8. Prawa boskie a prawa ludzkie. Omów zagadnienie na podstawie Antygony Sofoklesa. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Pieśń o Rolandzie:

Na czym polegała tradycja w Pieśni o Rolandzie? Jaki wpływ na jednostkę miało przestrzeganie etosu rycerskiego? Dlaczego Roland był wierny tradycji?

12. Średniowieczny wzorzec rycerza. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Pieśni o Rolandzie. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Romantyczność:

Przy okazji tego tematu warto zastanowić się, kto w sporze romantyków z klasykami był bliżej tradycji, a kto szukał różnych dróg. Następnie możemy zadać inne pytanie: dlaczego Karusia postrzegała świat inaczej niż starzec? Jaki to miało na nią wpływ? Co zyskała, podążając inną niż klasyczna ścieżką?

19. Świat ducha a świat rozumu. Omów zagadnienie na podstawie Romantyczności Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Dziady cz. III:

W przypadku III części Dziadów problem rozdarcia między tradycją a szukaniem nowych dróg można interpretować na różne sposoby, na przykład:

1) Tradycja religijna i chrześcijańska

Zastanów się, którzy bohaterowie cechują się tradycyjnym zawierzeniem swojego losu Bogu, a którzy szukają nowych dróg i chcą rzucić bogu wyzwanie.

2) Tradycja narodowa

Tradycję można interpretować również jako dbanie o tożsamość narodową. Rozważ, którzy bohaterowie byli gotowi walczyć o ojczyznę, a którzy wręcz przeciwnie – szukali nowych dróg, czyli dbali wyłącznie o własny interes w obliczu rosyjskiej władzy.

Pytania jawne z III części Dziadów, które mogą Cię nakierować na odpowiedni tor, to między innymi:

22. Mesjanizm jako romantyczna idea poświęcenia. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

23. Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

24. Różne postawy człowieka wobec Boga. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wesele:

Którzy bohaterowie Wesela byli wierni tradycji? Jak się objawiała wierność tradycji (np. polegająca na rozpamiętywaniu wydarzeń z przeszłości)? Jaki był wpływ takiego podtrzymywania traum pokoleniowych (wynikających ze statusu społecznego) na jednostkę?

42. Co utrudnia porozumienie między przedstawicielami różnych grup społecznych? Omów zagadnienie na podstawie Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Chłopi:

Na czym polegała tradycja w Chłopach? Czy była ona czymś, co spajało mieszkańców i porządkowało ich życie?

47. Obyczaj i tradycja w życiu społeczeństwa. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Chłopów Władysława Stanisława Reymonta. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Przedwiośnie:

W jaki sposób zachowanie Cezarego Baryki możemy interpretować jako zerwanie z tradycją i poszukiwanie nowej drogi życiowej? Czy można to samo powiedzieć szerzej – o rozgrywającej się w Baku rewolucji? Zastanów się też, jak objawiało się poszukiwanie nowych dróg – np. w kontekście odejścia od autorytetów.

50. Różne wizje odbudowy Polski po odzyskaniu niepodległości. Omów zagadnienie na podstawie Przedwiośnia Stefana Żeromskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

51. Młodość jako czas kształtowania własnej tożsamości. Omów zagadnienie na podstawie Przedwiośnia Stefana Żeromskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

52. Rola autorytetu w życiu człowieka. Omów zagadnienie na podstawie Przedwiośnia Stefana Żeromskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Tango:

W jaki sposób zakończyło się poszukiwanie nowych dróg życiowych przez pokolenie Stomila i Eleonory? Dlaczego Artur chciał przywrócić tradycje (i jakie)? Tango to lektura, na podstawie której można prawidłowo omówić zarówno element dotyczący wierności tradycji, jak i element związany z poszukiwaniem nowych dróg.

70. Bunt przeciwko porządkowi społecznemu. Omów zagadnienie na podstawie Tanga Sławomira Mrożka. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

72. Normy społeczne – ograniczają człowieka czy porządkują życie? Omów zagadnienie na podstawie Tanga Sławomira Mrożka. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Miejsce:

Na czym polegała wierność tradycji w opowiadaniu Miejsce? Jaką rolę w życiu lokalnej społeczności odgrywała dawna cerkiew?

74. Miejsca ważne w życiu człowieka. Omów zagadnienie na podstawie Miejsca Andrzeja Stasiuka. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Temat rozważony? W takim razie teraz stwórz klucz interpretacyjny – zastanów się, w jaki sposób omówisz wierność tradycji oraz poszukiwanie nowych dróg jako postawę życiową. Zadbaj o to, aby przykłady były różnorodne i łączyły się ze sobą w przemyślaną wypowiedź.

Podpowiedź: jeśli nie wiesz, którą lekturę obowiązkową wybrać, skup się na omówieniu przykładów z tych lektur, które znasz najlepiej. Możesz również wziąć pod uwagę tylko lektury omawiane we fragmentach – dzięki temu unikniesz ryzyka popełnienia błędu kardynalnego!

Chcesz się dobrze przygotować do matury z języka polskiego?

Skorzystaj z mojego opracowania wszystkich 76 pytań jawnych na maturę ustną w 2026, 2027 i 2028 roku.

Pamiętaj, że dobrze opracowane pytania jawne mogą Ci pomóc także podczas pisania wypracowania!