Konserwatyzm i postępowość jako sprzeczne idee społeczne. Omów zagadnienie na podstawie Tanga Sławomira Mrożka. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Konserwatyzm i postępowość to dwie idee społeczne, które od wieków wyznaczają kierunki myślenia kolejnych pokoleń. Pierwsza koncepcja zakłada umocowanie światopoglądu w tradycji i wierze (kładzie nacisk na myślenie o przeszłości), natomiast druga wręcz odwrotnie – stawia na piedestale nowoczesność i postęp, odżegnuje się od tego, co było i zmusza do patrzenia w przyszłość. Współcześnie społeczeństwo jest rozerwane między konserwatyzmem a postępowością – widać to szczególnie na przykładzie polityki, w której regularnie partie konserwatywne obejmują rządy na przemian z partiami nowoczesnymi. Konserwatyzm i postępowość mają sprzeczne założeniami, ale jednocześnie się dopełniają – jedno myślenie stanowi bowiem odpowiedź na drugi światopogląd.

Rozwinięcie („Tango”):

Sławomir Mrożek w „Tangu” przedstawił walkę między konserwatyzmem a postępowością w groteskowy i odwrócony sposób. Wbrew klasycznemu rozumowaniu, piewcą tradycji był najmłodszy z domowników – Artur. Dwudziestopięcioletni młodzieniec ze zgrozą obserwował postępujący chaos, wynikający z likwidacji tradycji. Wychowywał się w świecie pozbawionym wartości, nie miał oparcia w starszych, wobec których mógłby się klasycznie zbuntować. Artur dorastał w domu opanowanym przez wyznawców postępu – Stomil i Eleonora, przedstawiciele myślenia awangardy, odrzucali to, co było i zachłysnęli się nowoczesnością. Uciekali od formy i dopatrywali się wartości w buncie wobec zastanej rzeczywistości.

Konserwatyzm Artura był oczywistą odpowiedzią na postępowość jego rodziców – pod tym względem bohater „Tanga” wpisywał się w historyczną kolej rzeczy, zgodnie z którą obydwie idee na przemian święcą triumfy. Brak oparcia w tradycji oraz moralny rozkład rodziny sprawiały, że młodzieniec nie dostrzegał sensu życia. Nie wychowywał się w szacunku do domowników (babcia Eugenia ubierała się jak nastolatka, Eugeniusz chodził w krótkich spodniach, Stomil chadzał w piżamie, natomiast Eleonora zdradzała męża z Edkiem), dlatego nie mógł się ustosunkować do instytucji rodziny. Ten moralny nihilizm pozbawił Artura punktu zaczepienia, oparcia, wobec którego mężczyzna mógłby przyjąć postawę akceptacji lub buntu.

Kontekst:

Konserwatyzm narodził się na przełomie XVIII i XIX wieku jako odpowiedź na postulaty oświecenia. Zarzewiem konfliktu między obiema szkołami myślenia był stosunek do wartości – konserwatyści szukali oparcia w tradycji (stawiali w centrum zainteresowania człowieka jako istotę społeczną, mieli pozytywny stosunek do religii), natomiast oświeceniowcy zainteresowali się człowiekiem jako jednostką, któremu należała się wszelka wolność. W późniejszych epokach spór konserwatystów z postępowcami dotyczył przede wszystkim kwestii swobód jednostki. Pierwsi, wywodzący myślenie z takich wartości jak naród czy religia, kwestionowali wolność człowieka (dostrzegali uwarunkowania ograniczające swobody), natomiast drudzy stale poszerzali zakres wolności.

Zakończenie (podsumowanie):

Postępowość i konserwatyzm są sprzecznymi ideami, ale jednocześnie stanowią swoje uzupełnienie. Postępowe myślenie – cechujące się buntem wobec konwencji – jest skutkiem doświadczania konserwatywnych wartości (w takich realiach wyrośli między innymi Stomil i Eleonora), natomiast konserwatyzm (ucieleśniony przez Artura) stanowił odpowiedź na rozpasanie wynikające ze zbytniego poszerzania zakresu swobód.