Człowiek jako cząstka kosmicznej katedry. Omów zagadnienie na podstawie Katedry Jacka Dukaja. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp i kontekst:

Opowiadanie „Katedra” z tomu „W kraju niewiernych” zadedykowano pamięci Antonio Gaudiego, budowniczego katedry Sagrada Familia w Barcelonie. Kataloński architekt poświęcił pracy nad budowlą całe swoje życie – szlifował projekty przez ponad 40 lat, lecz nie dożył końca prac (do tej pory Sagrada Familia nie została ukończona, za życia Gaudiego zbudowano ledwie cztery z zaplanowanych 18 wież). Architekt został pochowany w krypcie wewnątrz bazyliki, a jego projekt jest do tej pory kontynuowany przez kolejne pokolenia. Opowiadanie Jacka Dukaja koresponduje z historią Antonio Gaudiego, a także zmusza do refleksji nad Horacjańską maksymą „Exegi monumentum” („wybudowałem pomnik”). Tytułowa, stale rozrastająca się katedra jest bowiem metaforą życia, sztafety pokoleń, której celem jest zbudowanie czegoś wielkiego, przekraczającego metafizycznie granice ludzkiego poznania. Człowiek jest jedynie malutką cząstką, drobnym elementem.

Rozwinięcie („Katedra”):

Katedra w opowiadaniu Jacka Dukaja nie jest zwykłą budowlą – jest to półsfera zbudowana z nanozarodników, które – wciąż żywe – stale się rozrastają. Budynek, niebezpośrednio, zawdzięcza istnienie Izmirowi Predú, w pewnym sensie jest pomnikiem postawionym ku pamięci odważnego astronauty. Z retrospekcji można się dowiedzieć, że Predú był członkiem załogi kosmicznego holownika „Sagittarius” i poświęcił życie, aby uratować pozostałych astronautów. Holownik musiał awaryjnie lądować na planetoidzie, a członkowie załogi mieli zbyt mało tlenu; mężczyzna postanowił popełnić samobójstwo, by dać szansę na przeżycie pozostałym. Niedługo po tym wydarzeniu na Izmiraidy (rój planetoid) zaczęły przybywać pielgrzymki, okazało się też, że grób Izmira miał właściwości uzdrawiające – w ten sposób zdrowie odzyskał Kotter Ugerzo, bratanek prezesa wielkiej korporacji R-L. Jego wuj w zamian za to cudowne wydarzenie postanowił ufundować wokół grobu olbrzymią katedrę zbudowaną z nanozarodników. Można więc zauważyć, że istnienie katedry jest wynikiem wielu wydarzeń, które miały początek w ofierze Izmira Predú. Przyczynił się do zbudowania czegoś większego niż on sam, jego życie miało znaczenie metafizyczne; chociaż Predú umarł, pozostawił po sobie coś, co później rozrosło się do gigantycznych rozmiarów i stanowiło apoteozę życia.

W trakcie pobytu na planetoidzie ksiądz Lavone zaczął rozumieć tajemnicę katedry – zauważył, że nagłe zniknięcie Gizma, mężczyzny uzdrowionego ze schizofrenii, miało związek z rozrośnięciem się budynku. Żywokryst, z którego była zbudowana katedra, był trującą substancją i sprawiał, że z biegiem czasu ludzie zamieniali się w kamień i stawali się kolejnym elementem budynku.

Tytułowa katedra mogła imponować majestatycznością i rozmachem. Nie sposób było jej obejrzeć w całości, droga do grobowca Izmira zajęła księdzu Lavone aż godzinę, ponieważ co chwila przystawał on, aby podziwiać uroki katedry. Była to przestrzeń tajemnicza, której nie można pojąć w całości; człowiek mógł jedynie rzucić okiem na niewielki wycinek. Fakt, że zagadkowa budowla stale się rozrastała, a jej budulcem byli ludzie, może wskazywać, że katedra w istocie była symbolem spuścizny ludzkości – wielkim tajemniczym dziełem budowanym mozolnie przez kolejne pokolenia.

Zakończenie (podsumowanie):

Nie wiadomo, jaki jest sens katedry – podobnie jak nie wiadomo, czemu służy ludzka egzystencja. Jasne jest natomiast, że każdy człowiek ma swój wkład w rozwój ludzkości, może tworzyć plany, które później będą kontynuowane przez innych (jak to miało miejsce w przypadku Gaudiego). Nie wiadomo, jak się potoczą dalsze losy, śmierć człowieka nie musi być końcem – trzeba bowiem zauważyć, że katedra zawdzięcza istnienie splotowi wydarzeń, które nastąpiły po odważnym samobójstwie Izmira Predú. Człowiek jest cząstką kosmicznej katedry, ponieważ jego działania będą mieć wpływ na życie innych pokoleń. I podobnie jak katedra w opowiadaniu Jacka Dukaja była zbudowana na cześć Izmira Predú, tak prawdziwa katedra – czyli ludzkie życie, to, co przeżywamy współcześnie – jest hołdem złożonym wszystkim poprzednim pokoleniom. Ludziom, którzy mieli swój wkład, zmarli, ale nie zostali zapomniani.