Człowiek w poszukiwaniu prawdy o sobie i świecie. Omów zagadnienie na podstawie Katedry Jacka Dukaja. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Istotną rolę w tradycji literackiej odgrywa postać człowieka, który udaje się w podróż, aby odkryć prawdę o sobie – a co za tym idzie, także o otaczającym go świecie. Motyw ten ma długą historię i jest źródłem inspiracji także współcześnie. Świadczy o tym historia stworzona przez Jacka Dukaja, ukazująca drogę człowieka do odkrycia prawdy o świecie na przykładzie dramatu księdza Pierre’a Lavone’a.

Rozwinięcie („Katedra”):

W opowiadaniu „Katedra” Jacka Dukaja przedstawiono losy księdza, który został wysłany do Rogu, by pomóc władzy kościelnej stwierdzić, czy rzeczywiście działy się na nim cuda. Na podstawie wyników badań miano zadecydować, czy Kościół powinien przesunąć lot skały w taki sposób, aby pozostała w dostępnych ludzkości rejonach kosmosu, ale im nie zagrażała. Celem wyprawy jest także sprawdzenie, dlaczego ludzkość pielgrzymuje do miejsca grobu astronauty i samobójcy, którego uznano za świętego. Chodzą słuchy, że obecność wokół jego mogiły przynosi uzdrowienie. Ksiądz Pierre Lavone jest zatem badaczem i detektywem, który musi podchodzić do zadania zdroworozsądkowo, jednak w trakcie kontaktu z budowlą zatraca się w jej tajemnicy do tego stopnia, że staje się, niczym Dante w Piekle, wędrowcem pełnym ciekawości, który w półmroku wędruje po budowli i podziwia jej kunszt. Jest on rozdarty między dwiema postawami: ratio i emotio, między ujęciem metafizycznym a naukowym, pomiędzy światłem a mrokiem, pomiędzy byciem księdzem a detektywem. Jego droga, podczas której bada katedrę, staje się zatem symboliczną drogą poszukiwania swojego miejsca w świecie i prawdy o sobie. To próba – im bardziej oddaje się sprawie, tym bardziej staje się częścią budowli. Może jest to opowieść o tym, że ludzie są elementami świata przedstawionego, częścią rzeczywistości – nie tylko ją obserwują, lecz także ją tworzą; stają się częścią historii, idei, sztuki – tego, czemu są gotowi się poświęcić. W końcu wszystko składa się z kwantów i w kwanty lub proch się obróci.

Kontekst:

Pierre Lavone udał się w podróż – zupełnie tak samo, jak zrobił to Kordian. Zmiana miejsca pobytu wyrywa bowiem z rutyny, pozwala lepiej zgłębić istotę rzeczy, a także zmusza do przyjęcia nowej perspektywy. Człowiek, który podróżuje, patrzy na świat zupełnie innymi oczami; jest pozbawiony kontekstu i dzięki temu wolny od uprzedzeń. To dzięki niej możliwe jest zbudowanie rdzenia tożsamości – świadczy o tym postawa Kordiana, który w I akcie dramatu Juliusza Słowackiego cierpiał na brak celu w życiu, nie wiedział, którą drogę życiową powinien obrać.

Wycieczka po Europie pozwoliła mu odnaleźć sens życia. Chociaż bohater przeżył wiele rozczarowań, znalazł sens swojej egzystencji – fałszywość mieszkańców Londynu, Włoch i papieża pokazały mu, że nie mógł liczyć na niczyje wsparcie. Musiał działać samodzielnie, jeśli chciał uratować Polskę przed carem.

W swoim monologu na Mont Blanc Kordian wyraził rozgoryczenie postawą świata. Za tą myślą kryła się jednak również zapowiedź działania. W słowach „Jam jest posąg człowieka na posągu świata” bohater ujawnił, że musiał zacząć działać samodzielnie, bez oglądania się na innych. Porzucił wszelkie nadzieje i przyleciawszy na chmurze do Polski, zabrał się za spisek przeciwko carowi. Wziął sprawy w swoje ręce – nie przejmował się niechęcią grupy spiskowców, którzy zagłosowali przeciwko zamachowi na życie znienawidzonego władcy. Podjął samodzielną próbę zgładzenia cara – i znalazł sens życia w swojej samobójczej misji.

Zakończenie (podsumowanie):

Poszukiwanie prawdy o sobie i świecie to zadanie trudne. Często wymaga zmiany miejsca pobytu, wyruszenia w podróż, aby spojrzeć na rzeczywistość z zupełnie innej perspektywy. Nie zawsze udaje się znaleźć jednoznaczne odpowiedzi na nurtujące pytania, jednak mimo wszystko poszukiwanie ma samo w sobie wartość. Jest celem życia każdego człowieka, tylko ono nadaje bowiem sens.