Symbolika światła i mroku. Omów zagadnienie na podstawie Katedry Jacka Dukaja. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp i kontekst:

Dualizm światło–ciemność jest jednym z najstarszych sposobów kreacji obrazu świata. Nieprzypadkowo biblijny opis stworzenia wskazuje, że oddzielenie światła od ciemności było najwyższym priorytetem – Bóg uczynił to pierwszego dnia, od razu po stworzeniu nieba i ziemi. Symbolika światła i mroku w kulturze europejskiej wprowadza jednoznaczny podział na światło (dobroć, mądrość, a także życie w zgodzie z Bogiem) oraz ciemność (zło, brak wiedzy, grzech). Stąd także wywodzi się oświecenie (epoka wiary w naukę, stanowiąca przeciwwagę dla wieków ciemnych).

Rozwinięcie („Katedra”):

W opowiadaniu „Katedra” Jacka Dukaja tytułowa katedra jest opisana jako wielka potęga. Aby ją jednak docenić, potrzeba światła – bez tego nie można dostrzec jej piękna, jest ono bowiem tajemnicą. Jasność i ciemność ukazane w opowiadaniu symbolizują dualizm oraz przenikanie się – na przykład świata nauki i religii. Jednocześnie powszechnie uznana symbolika światła i mroku to podział na dobro i zło. Jasność w europejskich kręgach kulturowych jest kojarzona z czystością, sferą boską; ciemność zaś to mrok. Katedra jest pełna ciemności, ale prześwietlają ją gwiazdy. Zbudowano ją z Czarnej Waty, żywokrystu, substancji tajemniczej, a może nawet przez wzgląd na kolor – tajemnej i mrocznej. Na dodatek infekuje ona bohaterów, także głównego – księdza, którego pochłonie i sprawi, że stanie się on częścią budowli. Dzięki światłu bohater mógł wiele dostrzec i zachwycić się zdobieniami katedry, ale to dzięki ciemności miał okazję poznać to, co nie było mu dotąd znane. Światło zwalcza też to, co niepojęte i tajemnicze, ujawnia, ale nie niesie za sobą niepokoju, który jest pociągający dla ludzi. Ksiądz wędruje przez wnętrze katedry i musi je oświetlać, dzięki temu rozbudza wyobraźnię i jest ciekawy, co kryją cienie, co znajdzie za kolejnym rogiem. To opętanie ciekawością i mrokiem sprawia, że oddala się nieustannie od wejścia, aż w końcu sam stanie się częścią ciemności. Dukaj nie mówi jednoznacznie, w której ze sfer – jasnej czy ciemnej – spowita jest katedra, jednak zdaje się przekazywać czytelnikom, że podążanie za tajemnicą pochłania; można zatracić się w mroku nienazwanego i nieznanego, co ostatecznie doprowadza do oderwania od rzeczywistości i porzucenia światła.

Zakończenie (podsumowanie):

Światło symbolizuje dobro i mądrość, łączy się ze sferą boską, natomiast mrok to strefa tajemnicy i niepokoju, kojarzona ze złem i grzechem. Pogrążanie się w mroku kusi, ale jednocześnie może doprowadzić do porzucenia światła (podobnie jak grzech, który kusi i zachęca do odwrócenia się od prawości).