Świadectwo heroizmu – obraz egzystencji i walki Żydów w getcie warszawskim. Omów zagadnienie na podstawie Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Heroizm, czyli bohaterstwo, odwaga i skłonność do poświęceń, może przybierać różne formy w zależności od okoliczności. Marek Edelman w rozmowie z Hanną Krall zwraca uwagę na bohaterskie zachowania mieszkańców getta warszawskiego, którzy nie chcieli biernie oczekiwać na śmierć. W tak ekstremalnych warunkach heroizm oznaczał gotowość do poniesienia śmierci z podniesioną głową – na własnych warunkach, nie w sposób zaplanowany przez Niemców.

Rozwinięcie („Zdążyć przed Panem Bogiem”):

Marek Edelman wielokrotnie podkreśla znaczenie godnej śmierci – powołuje się na postawę Krystyny Krahelskiej, która zginęła podczas powstania warszawskiego, próbując uratować rannego kolegę. Zachowanie kobiety wzbudzało u jednego z przywódców powstania w getcie warszawskim podziw – uważał, że „tak należy umierać”: aktywnie, w walce, efektownie (sądził także, że to domena „pięknych i jasnych ludzi”, natomiast „czarni i brzydcy” żyją i umierają „w strachu i ciemności”). Edelman dostrzegał bowiem żałość śmierci zwyczajnej, upodlonej, na zasadach określonych przez nazistów – przywołał między innymi przykład Rywki Urman, która z głodu odgryzła kawałek ciała swojego zmarłego dziecka.

Przykładem heroizmu było więc przede wszystkim samodzielne decydowanie o własnej śmierci, najlepiej – jak to opisywał Edelman – „z fajerwerkiem”, na oczach świata. Stąd też decyzja o wznieceniu powstania: w przeddzień rozpoczęcia likwidacji getta Marek Edelman, Mordechaj Anielewicz i kilka innych osób podjęło decyzję, aby ruszyć przeciwko Niemcom. Wiedzieli, że będzie to straceńcza decyzja, oddziały ŻOB-u liczyły raptem dwieście osób, mimo to podjęli ryzyko, aby umrzeć na własnych warunkach.

Bohaterską postawą wykazała się także Pola Lifszyc, wyprowadzona przez Edelmana z getta, która mogła ocalić życie, lecz poszła na śmierć, aby nie opuścić matki. Młoda kobieta wykazała się aktywną postawą – wejście do wagonu było jej suwerenną decyzją, sama zresztą pędziła na Umschlagplatz, aby zdążyć wejść do taboru. Mimo że mogła przeżyć, ponieważ nie przypominała z wyglądu Żydówki, wybrała śmierć w towarzystwie matki.

Kontekst:

Jednym z największych dramatów II wojny światowej był brak wiedzy na temat wydarzeń rozgrywających się w getcie. Heroizm miał przede wszystkim znaczenie moralne, pozwalał bowiem umrzeć jako zwycięzca, a nie – pokonany. Wiedziano bowiem, że z cierpienia rozgrywającego się za murami getta nikt nie zdawał sobie sprawy, Warszawiacy wykazywali się obojętnością, o czym świadczy karuzela opisana przez Czesława Miłosza w „Campo di Fiori”. „Salwy za murem getta” były zagłuszone przez radosną muzykę, śmierć przechodziła bez echa, w zapomnieniu. W takiej sytuacji nie można było liczyć na pomoc, dlatego jedynym wyjściem była śmierć na własnych zasadach.

Zakończenie (podsumowanie):

Heroizm za murami getta nie oznaczał poświęcenia w celu odniesienia zwycięstwa nad wrogiem. Był to raczej akt o charakterze moralnym, mający pokazać zachowanie człowieczeństwa – zarówno decyzja o wybuchu powstania, jak i postawa Poli Lifszyc podkreślały gotowość do śmierci na własnych zasadach, a nie w zgodzie z planem nakreślonym przez Niemców. Było to więc świadectwo heroizmu, a także obraz egzystencji i walki Żydów w getcie warszawskim.