Możesz zostać moim patronem/moją patronką: 
| CZĘŚCI MOWY | CZĘŚCI ZDANIA |
| RZECZOWNIK -> kto? co? liczba: mnogą i pojedynczą* rodzaje: męski, żeński, nijaki (l.poj) męskoosobowy, niemęskoosobowy (l.mn) deklinacja: mam – mianownik – kto? co? dom – dopełniacz – kogo? czego? cały – celownik – komu? czemu? biały – biernik – kogo? co? nad – narzędnik – z kim? z czym? morzem – miejscownik – o kim? o czym wspaniałym – wołacz – o! Pluralia Tantum (mają postać liczby mnogiej) np. drzwi, spodnie, skrzypce, nożyce Singularia Tantum (mają tylko postać liczby pojedynczej) np. Monako zakończone na – um np. muzeum, liceum, gimnazjum, akwarium – pochodzą z języka łacińskiego i nie odmieniają się przez przypadki w liczbie pojedynczej. |
PODMIOT gramatyczny: kto? co? (pytania mianownika) logiczny: kogo? czego? (pytania dopełniacza) szeregowy/towarzyszący: X z Y, X i Y zbiorowy: uczniowie, nauczyciele domyślny: domyślasz się, jaki ma osoba po czasowniku np. Pomalował płot (on?) |
| CZASOWNIK -> co robi? co się z nim dzieje? koniugacja (odmiana czasownika): liczba: mnoga, pojedyncza rodzaje: męski, żeński, nijaki (l.poj) męskoosobowy, niemęskoosobowy (l.mn) osoby: ja, ty, on/ona/ono – w l. poj my, wy, oni/one – w l.mn. czas: przeszły, teraźniejszy, przyszły tryb: oznajmujący, przypuszczający, rozkazujący aspekt: dokonany, niedokonany strona: czynna, bierna, zwrotna są też formy nieosobowe: bezokoliczniki – ć, np. malować formy zakończone na -no, -to np. warto, myto formy: warto, trzeba, należy, można imiesłowy (opisałam je na końcu) |
ORZECZENIE czasownikowe co robi? : zwykły czasowniki odpowiadający na pytanie, co robi? co się z nim dzieje? jeden wyraz imienne kim jest? (z dwóch wyrazów): łącznik (być, stać się, zostać – we wszystkich odmianach) + orzecznik (może to być rzeczownik lub przymiotnik) np. jest aktorem; została królową; staje się żołnierzem |
| PRZYMIOTNIK -> jaki? jakie? jakie? czyj? czyja? czyje? który? która? które? liczba: mnogą i pojedynczą rodzaje: męski, żeński, nijaki (l.poj)męskoosobowy, niemęskoosobowy (l.mn) deklinacja: mam – mianownik – kto? co? dom – dopełniacz – kogo? czego? cały – celownik – komu? czemu? biały – biernik – kogo? co? nad – narzędnik – z kim? z czym? morzem – miejscownik – o kim? o czym wspaniałym – wołacz – o! stopniuje się: równy, wyższy, najwyższy np. ładny, ładniejszy, najładniejszy |
PRZYDAWKA PRZYMIOTNA jaki? jakie? jakie? czyj? czyja? czyje? który? która? które? |
| LICZEBNIK -> ile? ilu? który z kolei? główne: jeden, dwa porządkowe: pierwszy, drugi zbiorowe: pięcioro, dziesięcioro* (tylko jeżeli mowa o grupie, gdzie są osoby różnej płci np. pięcioro uczniów; jeżeli mówimy o istotach niedorosłych: pięcioro szczeniąt, kurcząt, przedszkolaków) ułamkowe: pół |
PRZYDAWKA LICZEBNA (określa rzeczownik)ile? ilu? który z kolei? |
| PRZYSŁÓWEK -> jak? gdzie? kiedy? skąd? dokąd? stopniuje się: równy, wyższy, najwyższy np. jak? ładnie, ładniej, najładniej |
OKOLICZNIK miejsca: gdzie? skąd? dokąd? czasu: kiedy? odkąd? stopnia i miary: ile cm? ile kg? celu: po co? w jakim celu? przyczyny: dlaczego? z jakiej przyczyny? sposobu: jak? w jaki sposób? warunku: pod jakim warunkiem? w jakim wypadku? przyzwolenia: mimo co? mimo czego? |
| x | DOPEŁNIENIE pytania przypadków od dopełniacza do miejscownika: kogo? czego? komu? czemu? kogo? co? z kim? z czym? o kim? o czym? |
| ZAIMEK rzeczowny: kto? co? przymiotny: jaki? jaka? jakie? osobowy: ja, ty, on, ona… zwrotny: się dzierżawczy: mój, twój, nasz, wasz wskazujący: ten, tamten, ów przeczący: nic, nikt (zaimek – czyli zamiast rzeczownika/imienia) |
X |
| SPÓJNIK i, lub, albo, jak, ponieważ, bo, że, żeby, toteż, więc, lecz |
X |
| PRZYIMEK nad, w, obok, naprzeciwko, za, przed, spoza (relacja z rzeczownikiem tworzą wyrażenia przyimkowe) |
X |
| PARTYKUŁA li, czy, no, że, niech, by, nie (wszelkie wzmacniacze wypowiedzi) |
X |
| IMIESŁÓW (hybryda czasownika z przymiotnikiem lub przysłówkiem) przymiotnikowy: (jaki?) czynny – ący np. malujący bierny – ny np. namalowany przysłówkowy: (jak?) współczesny – ąc np. malując uprzedni – wszy np. namalowawszy |
X |
| WYKRZYKNIK och! ach! |
X |
| części mowy i odpowiadające im części zdania -> | <- części zdania powstałe z części mowy |
Jeżeli chcesz mnie wesprzeć w popularyzacji wiedzy o języku i literaturze polskiej — możesz zostać moim patronem/moją patronką: https://patronite.pl/babaodpolskiego/ - grosik daj babie, sakiewką potrząśnij. ;)