BABA OD JĘZYKA: odjaniepawlać

W 2017 sło­wo to zosta­ło zgło­szo­ne w ple­bi­scy­cie na Mło­dzie­żo­we Sło­wo Roku. Defi­ni­cja PWN poda­je, że jest uży­wa­ne do okre­śle­nia zaska­ku­ją­cych wyda­rzeń. Wte­dy języ­ko­znaw­cy infor­mo­wa­li, że ozna­cza czyn­no­ści non­sen­sow­ne, nie­kie­dy szko­dli­we: „Cza­sem [jest] uży­wa­ne w celu wyra­że­nia zdzi­wie­nia, na przy­kład w for­mie – co Ty odja­nie­paw­lasz? Tak­że: Co tu się odjaniepawla?”. 

Obser­wa­to­rium Języ­ko­we Uni­wer­sy­te­tu War­szaw­skie­go poda­je, że w for­mie cza­sow­ni­ka zwrot­ne­go sło­wo to ozna­cza, że coś wywo­łu­je szok, a doty­czyć może zda­rzeń lub rzeczy. 

W Wiki­słow­ni­ku jako cza­sow­nik prze­chod­ni nie­do­ko­na­ny odja­nie­paw­lać ozna­cza „wypra­wiać”, „wyczy­niać”, a jako cza­sow­nik zwrot­ny odja­nie­paw­lać się – „wypra­wiać się”, „wyczy­niać się”, „dziać się”. 

Sło­wa uży­wa­my już od 6 lat, a jego ety­mo­lo­gia pocho­dzi oczy­wi­ście od Jana Paw­ła II, a wła­ści­wie od tego, jak Pola­cy zaczę­li go trak­to­wać — jako postać sza­no­wa­ną, a dla kato­li­ków świę­tą. Ten podziw dopro­wa­dził do wszech­obec­ne­go kul­tu Jana Paw­ła II, co mło­dzi ludzie odda­li w neo­lo­gi­zmie, któ­ry jako zrost powstał z połączenia:
przy­im­ka, for­my woła­cza imie­nia Jan Paweł i zakoń­cze­nie bezokolicznika.
Z cza­sem zwrot oczy­wi­ście prze­stał seman­tycz­nie ozna­czać oso­bę Ojca Świętego. 

Cza­sow­nik „odja­nie­paw­lać” powstał zatem, by okre­ślać prze­sad­ne kul­ty­wo­wa­nie cze­goś, prze­pych, nad­miar, w koń­cu tak­że zamie­sza­nie, bo wg Wiki­pe­dii w nie­peł­nej liście pomni­ków Jana Paw­ła II mamy ich w Pol­sce ponad 90. Śmia­ło może­my zatem powie­dzieć, że pod­ręcz­nik do „HiT‑u” prof. Rosz­kow­skie­go zasłu­gu­je na komen­tarz w for­mie pyta­nia (co tu się odja­nie­paw­la?), bo Jan Paweł II stał się pod­mio­tem wspo­mnia­nym w tej książ­ce aż 102 razy.