Refleksje na temat sensu życia. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Księgi Koheleta. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Refleksje na temat sensu życia towarzyszą człowiekowi od początku istnienia. Ludzie we wszystkich epokach zadawali sobie pytania egzystencjalne – chcieli zrozumieć, po co istnieją i co zrobić, aby ich życie nie zostało zmarnowane. Refleksje na ten temat różniły się w zależności od epoki – w czasach biblijnych (oraz w niektórych późniejszych epokach) znaleźć można było między innymi motywy wanitatywne, natomiast w pozytywizmie sensem życia było ciągłe dążenie ku postępowi.

Przykład z lektury:

Kohelet w swojej Księdze wielokrotnie podkreślał, jak niewielki wpływ na świat może mieć człowiek. Zauważył między innymi, że wszystko, co ludzie mogą wymyślić, tak naprawdę zostało wymyślone już wcześniej przez Boga. Zawarł to w słowach: „jeśli jest coś, o czym by się rzekło: Patrz, to coś nowego – to już to było w czasach, które były przed nami”. Podjął się także próby zbadania mądrości świata – i zauważył, że wszystko to jest tylko marnością i „pogonią za wiatrem”. W swoich rozważaniach na temat sensu życia Kohelet uznał, że światem rządzi przypadek, a człowiek nie może na niego w żaden sposób wpłynąć. Mało tego, człowiek nie ma nawet wpływu na swoje życie. W związku z tym nie należy zajmować głowy rozważaniami egzystencjalnymi; na wszystko przychodzi czas i pora, natomiast przypadek determinuje, kiedy coś ma się wydarzyć. W takiej sytuacji człowiek powinien przeżywać chwile, które mu są dane. Życie ludzkie trwa krótko i dlatego należy się nim cieszyć. Kohelet zachęcał między innymi do tego, aby dusza ludzka zażywała szczęścia przy swojej pracy – tylko wtedy bowiem, korzystając z życia, człowiek ma w nim udział. Należy więc miłować Boga za dar życia, a także zażywać radości, ponieważ czas tu na ziemi jest krótki.

Kontekst:

Zupełnie inaczej na sens życia patrzyli pozytywiści. Artyści tej epoki wierzyli w postęp, który może poprawić los człowieka. Jedną z najważniejszych idei tamtego okresu była praca organiczna, czyli przekonanie, że społeczeństwo jest jednym wielkim organizmem, a ludzie to pojedyncze komórki, które są od siebie współzależne. Wyznawana w pozytywizmie wiara w postęp mobilizowała ludzi do tego, aby stawali się coraz lepszymi – wówczas osoby lepiej sytuowane mogły pomagać biedniejszym, co pozwalało stawać się całemu społeczeństwu zdrowszym. Ten sposób myślenia wyznawał między innymi Stanisław Wokulski, bohater „Lalki” Bolesława Prusa. Wielokrotnie pomagał on ubogim – w tym, między innymi, Węgiełkowi oraz Mariannie – ponieważ uważał pomoc bliźniemu za swój obowiązek. Ciągłe bogacenie się (rozumiane jako wykorzystywanie swoich talentów) było więc sensem życia. Co ciekawe, rutyna związana z pracą w pewien sposób pozwoliła Wokulskiemu uporać się z problemami egzystencjalnymi, które towarzyszyły mu podczas pobytu w Paryżu. Zwątpił on wówczas w siłę swoich działań i poddał się myśleniu deterministycznemu, zgodnie z którym każde działanie człowieka jest uzależnione od działania siły wyższej.

Zakończenie (podsumowanie):

„Księga Koheleta” wskazuje, że życie ludzkie jest marnością (i dlatego należy z niego korzystać, póki można), natomiast literatura pozytywistyczna pokazuje, że życie może mieć także inny sens – może nim być między innymi dążenie do poprawy bytu swojego i innych. Jednak nawet wtedy ludzie miewali chwile zwątpienia – każdy człowiek musi bowiem znaleźć własny sens życia.