Różne wizje odbudowy Polski po odzyskaniu niepodległości. Omów zagadnienie na podstawie Przedwiośnia Stefana Żeromskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie) i kontekst:

Chociaż Polska odzyskała niepodległość dopiero w 1918 r. (co było między innymi skutkiem przegranej przez Niemcy I wojny światowej), już wcześniej rozprawiano na temat kierunku, w jakim powinien podążać kraj po uzyskaniu suwerenności. Największe różnice dotyczyły, rzecz jasna, najważniejszych działaczy niepodległościowych: Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego. Pierwszy, zwolennik socjalizmu i wielowyznaniowego państwa federacyjnego, opowiadał się za Polską składającą się z wielu narodów, budowaną wspólnymi siłami. Z kolei Dmowski – przedstawiciel endecji – wręcz przeciwnie: uważał, że Polska powinna być jednolita pod względem narodowościowym, a przedstawiciele innych narodów (Ukraińcy, Białorusini) – zasymilowani. Różnice między Dmowskim a Piłsudskim dotyczyły także stricte programów politycznych, a to przekładało się na nastroje w społeczeństwie: jedni opowiadali się za swobodami w ramach federacji, inni domagali się polonizacji, a niektórzy – podążali za ideałami komunistów, głosząc rewolucję.

Rozwinięcie („Przedwiośnie”):

Stefan Żeromski w „Przedwiośniu” przedstawił trzy koncepcje odbudowy Polski po odzyskaniu niepodległości, co było wynikiem różnych tendencji w społeczeństwie. Pierwszą z nich była wizja Szymona Gajowca, wiceministra skarbu, który wierzył w możliwość naprawy Polski na drodze reform. Mężczyzna sprzeciwiał się socjalizmowi i mesjanistyczno-martyrologicznemu romantyzmowi, uważał, że jedyną drogą dla Rzeczypospolitej mógł być ewolucjonizm, czyli systematyczne wprowadzanie powolnych zmian, które w końcu naprawią sytuację społeczno-ekonomiczną. Aby to uczynić, Gajowiec postulował między innymi reformę szkolnictwa w celu likwidacji analfabetyzmu (do połowy XX wieku było to zjawisko powszechne), wierzył także w konieczność wprowadzenia polskiej waluty. Miał do niej stosunek niemal nabożny, ale oprócz aspektu symbolicznego polski złoty miał być także walutą stabilną. Ponadto wśród reform Gajowca można wspomnieć o zmianach w rolnictwie (niskooprocentowane pożyczki dla chłopów, aby mogli zakupić ziemię), armii (zwiększenie liczebności, aby można było bronić granic) i policji (aby zapewnić porządek). Idee te – patriotyczne i konserwatywne – były jednak krytykowane przez Cezarego Barykę ze względu na powolność, a nawet marazm.

Inną koncepcją był postulowany między innymi przez Antoniego Lulka komunizm stanowiący kontynuację rewolucji bolszewickiej. Przywódcy zrywu z 1917 r. byli dla polskich komunistów wzorem do naśladowania, wierzono, że w wolnej Polsce powinno się obalić kapitalizm na drodze rewolucji i przejąć władzę; tę powinna natomiast dzierżyć ponadpaństwowa organizacja, na czele której mieli stanąć przedstawiciele proletariatu (robotnicy). Koncepcja komunistyczna była jednak fasadą; Lulek – student prawa – ślepo wierzył w rewolucję i siłę robotników; także i ta wizja była przedmiotem krytyki Cezarego, który doświadczył zła podczas przewrotu w Baku, uważał, że klasa robotnicza nie była gotowa, by przewodzić narodowi, a sam przewrót doprowadziłby do ponownej utraty niepodległości.

O ile koncepcje reform i przewrotu mogły uchodzić za realistyczne, o tyle wizja Seweryna Baryki – wręcz przeciwnie. Utopia wyznawana przez ojca Cezarego zakładała jeszcze inną perspektywę Polski po uzyskaniu niepodległości. Mężczyzna chciał wierzyć, że jego ojczyzna była krajem mlekiem i miodem płynącym, w którym budowano szklane domy – tanie, szybkie w montażu, stworzone dla najbiedniejszych. W wizji Seweryna Polska była krajem wolnym od nierówności społecznych, w którym ludzie żyli w zdrowiu i dostatku; drogą do przemian miała być ewolucja techniczna. To jednak okazało się fikcją; złudzeniem Seweryna, który w ten sposób chciał zachęcić syna do powrotu do Polski.

Zakończenie (podsumowanie):

Różnorodność opinii na temat kierunków rozwoju Polski po odzyskaniu niepodległości wynika ze zróżnicowania poglądów Polaków w tamtym okresie. Było to zjawisko naturalne – budzące się z niewoli społeczeństwo pozostawało zjednoczone w walce z zaborcą, ale nie stanowiło jednolitej masy w kwestiach politycznych. Dlatego też kakofonia przedstawiona przez Żeromskiego trafnie oddaje nastroje panujące w Polsce u progu niepodległości.