Troja jako symbol upadku świata. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Iliady Homera. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Wojna trojańska była wyniszczającym konfliktem, który doprowadził do całkowitej zagłady miasta. Jej przyczyny często ocenia się jako prozaiczne – zarzewiem sporu między Grecją a Troją miała być Helena (najpiękniejsza kobieta świata), żona króla Sparty Menelaosa, którą porwał syn władcy Troi Parys. Wskutek nałożenia się licznych wydarzeń, konflikt eskalował i doprowadził do całkowitego zniszczenia całego państwa. Symboliczne znaczenie upadku Troi objawia się w zawziętości, kierowaniu się gniewem oraz braku obiektywnych bóstw, które mogłyby uratować walczących przed nadmiernym rozlewem krwi.

Rozwinięcie (“Iliada”):

Spór Greków z Trojańczykami trwał dziesięć lat. Opisy wojny w „Iliadzie” ukazują głęboką wzajemną niechęć i wolę zrewanżowania się za wszystkie doznane krzywdy. Pod tym względem wojna trojańska nie była więc zwykłą wojną, której celem było zdobycie łupów – był to konflikt nastawiony na całkowite zniszczenie. Symbolicznym jest również fakt, że w walki zaangażowali się także bogowie (początkowo Zeus się temu sprzeciwiał, ale z biegiem czasu sam stanął po stronie Hektora). Przedstawione w eposie dzieje wynikały z licznych konfliktów, począwszy od genezy wojny: sprzeczki między boginiami o miano najpiękniejszej i spór o Helenę oraz próbę jej odzyskania, aż po kłótnię Agamemnona z Achillesem o kobiety (Agamemnon porwał Chryzeidę, kapłankę Apolla; musiał ją zwrócić, ale w zamian zażądał Bryzejdy, kochanki Achillesa). Zbuntowany Achilles przestał wspierać Greków, wskutek czego jego przyjaciel Patroklos założył zbroję herosa, aby zdemotywować Trojańczyków. Wojownik został jednak zabity przez Hektora, co dało początek nowemu konfliktowi – wściekły Achilles wyzwał Trojańczyka na pojedynek, zabił go, a następnie zbezcześcił jego zwłoki na oczach rodziny. Wszystkie te wydarzenia złożyły się na wielki obraz wojny, która doprowadziła do całkowitego zniszczenia Troi.

Kontekst:

Upadek Troi był wydarzeniem na tyle znaczącym, że stanowił źródło inspiracji dla artystów późniejszych epok. Jan Kochanowski posłużył się historią miasta, aby przestrzec króla Stefana Batorego przed wpływem doradców, kierujących się własnymi interesami. W „Odprawie posłów greckich” opisał naradę zwołaną w celu rozstrzygnięcia dalszych losów Heleny. Greccy wysłannicy (w tym również Menelaos, mąż Heleny) żądali zwrotu kobiety, natomiast król Priamus zrzucił z siebie odpowiedzialność za losy kraju i zdał się na werdykt specjalnej rady. Decyzja została podjęta pod wpływem Aleksandra (miał on interes w tym, aby nie oddawać swojej kochanki) oraz Iketaona, populisty żądnego walki z Grekami. Jan Kochanowski posłużył się historią Troi, aby alegorycznie przedstawić współczesną sobie sytuację polityczną w Rzeczpospolitej – królewskie decyzje były poddane wpływom populistów i grup kierujących się własnymi interesami (szlachta), natomiast roztropne jednostki (takie jak Antenor) były w mniejszości. Według Kochanowskiego daleko posunięta prywata i brak racjonalnego rozstrzygnięcia sprawy przez króla sprawiły, że Troja popełniła olbrzymi błąd – jednocześnie historia ta miała być nauczką dla króla Stefana Batorego.

Zakończenie (podsumowanie):

Symboliczne znaczenie upadku Troi objawia się w tym, że w wojnę zaangażowani byli zarówno ludzie, jak i bogowie, wskutek czego nikt nie mógł zapanować nad tragedią. Prozaiczna przyczyna (niechęć Parysa do zwrotu Heleny) dała początek eskalacji konfliktu i doprowadziła Troję do całkowitego zniszczenia. Wojnę cechowała zawziętość oraz bezwzględność – przestały obowiązywać wszelkie zasady (Achilles zbezcześcił zwłoki Hektora), a bogowie, poprzez osobiste zaangażowanie, przestali czuwać nad respektowaniem określonych reguł. Można jednak na Troję spojrzeć inaczej – jak na symbol nieuchronnej klęski, stanowiącej konsekwencję niewłaściwych działań rządzących.