zaimki

ZAIMKI - odmien­na część mowy, skra­ca­ją zda­nie, dzię­ki nim moż­na unik­nąć powtó­rzeń (o neo­za­im­kach jest oddziel­ny wpis)

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA CZĘŚĆ MOWY, KTÓRĄ ZASTĘPUJĄ W ZDANIU

ZAIMKI RZECZOWNE

ja, ty, on, my, kto, co, nikt – zastę­pu­ją rze­czow­ni­ki, peł­nią rolę pod­mio­tu lub dopeł­nie­nia, odmie­nia­ją się jak rzeczowniki

ZAIMKI PRZYMIOTNE

ten, to, wasz, któ­ry, swój, czyj, jaki – zastę­pu­ją przy­miot­ni­ki, w zda­niu są przy­daw­ka­mi, odmie­nia­ją się jak przymiotnik

ZAIMKI LICZEBNE

ile, tyle – zastę­pu­ją liczeb­ni­ki, peł­nią rolę przy­da­wek, odmie­nia­ją się jak liczebniki

ZAIMKI PRZYSŁOWNE

Tam, tu, kie­dy, gdzie, tutaj, wte­dy, jak, tam­tę­dy – zastę­pu­ją przy­słów­ki, peł­nią rolę oko­licz­ni­ków i są nieodmienne

• Rze­czow­ne odmie­nia­ją się przez przy­pad­ki, tyl­ko zaimek on odmie­nia się przez przy­pad­ki, licz­by, rodzaje

M on

D jego

C jemu

B jego

N nim

Ms nim

M ona

D jej

C jej

N ją

Ms niej

M ono

D jego

C jemu

B je

N nim

Ms nim

M oni

D ich

C im

B ich

N nimi

Ms nich

M one

D ich

C im

B je

N nimi

Ms nich

Odmia­na zaim­ka zwrotnego

M się

D sie­bie

C sobie

B sie­bie

N sobą

Ms sobie

Zaim­ki ja, ty, on – mają w nie­któ­rych przy­pad­kach dwie for­my: dłuż­sze i krótsze

mnie, mi

tobie, ci

cie­bie, cię

Jemu, nie­mu, mu

Kie­dy uży­wa się dłuż­szych form?
Cie­bie nie kocham – na począt­ku zdania

Mnie to nie prze­szka­dza – na począt­ku zdania

Dałem książ­kę tobie, nie jemu – w przeciwstawieniach

Dla­cze­go poszedł do cie­bie? – po przyimkach

Komu poży­czył pie­nią­dze? – Mnie. – samodzielnie

Kie­dy uży­wa się krót­szych form?

Kocham cię – na koń­cu zdania

Dałem mu tę książ­kę – po czasownikach

Zaim­ki oso­bo­we pisze­my wiel­ką lite­rą tyl­ko wte­dy, gdy odno­szą się do adre­sa­ta listu. W innym przy­pad­ku jest to błąd. 

Któ­ra for­ma jest poprawna? 

Decy­du­je o tym przypadek: 

Tę książ­kę – B. – zawsze tę

Tą książ­ką  – N. – zawsze tą

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA ZNACZENIE

ZAIMKI OSOBOWE

Ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni – wska­zu­ją osobę

ZAIMKI WSKAZUJĄCE

On, tam­ten, ten, ta, ów, to – oso­by lub rze­czy wska­za­ne przez gest, albo nazwa­ne w poprzed­niej wypowiedzi

ZAIMKI ZWROTNE

Się, sie­bie, sobie – słu­żą do two­rze­nia cza­sow­ni­ków zwrot­nych, albo wypo­wie­dzi bezpodmiotowych

ZAIMKI PYTAJĄCE

Kto?, Co?, Któ­ry?, Jaki?, Gdzie?, Czy?,  – odno­si się do oso­by lub rze­czy, o któ­rą pytamy

ZAIMKI WZGLĘDNE

Kto, co, któ­ry, jaki, gdzie – łączą zda­nie pod­rzęd­ne z nadrzędnym

ZAIMKI PRZECZĄCE

Nikt, nic, żaden – słu­żą do two­rze­nia przeczeń

ZAIMKI NIEOKREŚLONE

Ktoś, coś, cokol­wiek, jakś – bli­żej nie­okre­ślo­na oso­ba lub przedmiot

ZAIMKI DZIERŻAWCZE

Mój, twój, jego, jej, nasz, wasz, swój – odpo­wie­da­da­ją na pyta­nie, czy­je coś jest?

ZAIMKI UOGÓLNIAJĄCE

Każ­dy, wszy­scy, zawsze, wszę­dzie – nie wno­szą kon­kret­nej informacji