Sybir jako symbol cierpienia narodu. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp i kontekst:

Źródła historyczne podają, że zsyłki na Syberię były popularnym środkiem karnym stosowanym przez rosyjskie władze już od XVI wieku. Surowe warunki atmosferyczne panujące w tej krainie geograficznej sprawiały, że odsetek ludzi wracających z zesłania był niewielki – wyjazd w głąb Rosji traktowano niemal jako pewną śmierć – dlatego kolejni władcy chętnie pozbywali się przeciwników politycznych, skazując ich na zsyłkę. Taki los dotykał przedstawicieli różnych narodowości i grup etnicznych, w tym również Polaków, co zostało uwiecznione w tekstach literackich. O trudach życia w dalekiej Rosji wspominał w „Kordianie” Grzegorz (opowieści o Kazimierzu, nad którym pastwili się Moskale), zesłanie spotkało również Wokulskiego z „Lalki” (to właśnie tam kupiec odmroził sobie ręce). Zsyłki nasilały się wskutek powstań (listopadowego w 1830 r. i styczniowego w 1863 r.), niemniej jednak już wcześniej pozbywano się Polaków w ten sposób. Z tego względu Sybir można uznać za symbol cierpienia narodu.

Rozwinięcie („Dziady”):

Motyw Syberii pojawił się w III części „Dziadów” już w scenie więziennej, podczas rozmowy przetrzymywanych w wigilię Bożego Narodzenia. Jan Sobolewski opowiadał przyjaciołom o zdarzeniu, które nim wstrząsnęło – widział kibitki, do których prowadzono młodzież skazaną na zesłanie. Podróż na Syberię miała być dla nich ostatecznym wyrokiem – zdawano sobie sprawę, że wychudzeni, słabi, oszpeceni więźniowie nie przeżyją srogiej zimy. Prowadzono ich na pewną śmierć, była ona synonimem zsyłki, ostatnim aktem cierpienia. Więźniowie mieli tego świadomość – widać to było choćby po zachowaniu Janczewskiego, który nie przejmował się ciężkimi łańcuchami ani obecnością żołnierzy i wykrzyknął trzykrotnie słowa „Jeszcze Polska nie zginęła”, aby podnieść na duchu zgromadzony dokoła kibitek lud. W ten sposób – tuż przed pewną śmiercią – pragnął zmobilizować rodaków do walki.

Zsyłki na Sybir można również interpretować symbolicznie – jako formę cierpienia ponoszonego w celu zbawienia narodu. Pod tym względem los Polaków wysyłanych w głąb Rosji przypomina cierpienie Chrystusa; jest to ofiara złożona w celu zbawienia świata. Taką interpretację narzuca zarówno postawa Wasilewskiego, słaniającego się na nogach, skatowanego więźnia, który w drodze do kibitki przypominał Chrystusa cierpiącego na krzyżu, jak i widzenie księdza Piotra przedstawiające „białe dróg krzyżowych biegi”, czyli sznury kibitek jadących w stronę Syberii. Zsyłki w głąb Rosji, choć okrutne, były więc niezbędne, aby zbawić naród.

Polska młodzież była świadoma losu, jaki ją czekał. W scenie więziennej Tomasz był gotów do poświęcenia, przejmował się losem innych i chciał odbyć karę samemu, aby uratować ludzi mających rodziny, żony i dzieci, natomiast Feliks w swej pieśni zauważył, że nie ma dla niego różnicy między kopalnią, Syberią czy kajdanami – wszystkie te kary były w istocie tym samym: zniewoleniem.

Zakończenie:

123 lata bez własnego państwa sprawiły, że Polacy musieli znosić liczne represje ze strony zaborców. Zdecydowanie największym okrucieństwem odznaczali się Rosjanie – zarówno w postaci cara, jak i jego urzędników (np. Nowosilcowa). Aby stłamsić marzenia o wolnej Polsce, zsyłano przeciwników na Syberię, gdzie – w ciężkich warunkach – zazwyczaj po prostu czekała na nich śmierć; Rosjanie od zawsze bali się Polaków (jedynego narodu, który zdołał zająć Moskwę), dlatego byli wobec nich bezwzględni. Z tego względu Sybir należy uznać za symbol cierpienia narodu, który chciał odzyskać wolność – i był gotów do walki za wszelką cenę. Męczeństwo Polaków było niczym ofiara Chrystusa na krzyżu: okrutna, lecz niezbędna.