Matury coraz bliżej, zatem byście usprawnili swoje umiejętności pisania wypracowań – seria  wpisów, które dotyczą typów prac maturalnych. Tym razem pierwszy temat matury rozszerzonej: wypowiedź argumentacyjna.

Zanim przystąpisz do pisania pracy, koniecznie wykonaj następujące czynności:

Przeczytaj uważnie tekst.

Zaznacz istotne dla sensu utworu fragmenty (stanowisko autora oraz problem), podkreśl je.

Sporządź plan pracy wg poniższego schematu:

Wstęp (1 akapit)

  • Zdanie wprowadzenia do tematu (możesz je dopisać na końcu tworzenia planu)
  • znajdź problem poruszany przez autora tekstu; musi on być wątpliwością, np. groteska słownikowa jest tym i tym, ale współcześnie jej pojęcie się rozszerzyło i trzeba zredefiniować pojęcie groteski;.
  • rozwinięcie problemu — możesz napisać kilka zdań o tym, jak autor dochodzi do rozważań
  • stanowisko autora — jak on rozwiązuje problem.
  • czy zgadzasz się ze stanowiskiem autora?

Autor w  eseju/artykule pt. “XXXXXXXX” porusza zagadnienie XXXXX. Proponuje XXXXX/ dochodzi do wniosku, że XXXXX/ uważa on, że XXXXXX. Należy zgodzić się z autorem, ponieważ XXXXX. 

2. Rozwinięcie (każdy argument w nowym akapicie)

  • znajdź argument autora, którym potwierdza swoje stanowisko (możesz cytować!); zestaw go z tekstem kultury, który potwierdza twoje stanowisko (jeśli zgodził_ś się z autorem, to przywołujesz tekst kultury i tworzysz z niego argument, pamiętaj o podsumowaniu) + możesz dopisać kontekst (np. filozoficzny, estetyczny, historyczny, biograficzny)
  • znajdź argument autora, którym potwierdza swoje stanowisko (możesz cytować!); zestaw go z tekstem kultury, który potwierdza twoje stanowisko (jeśli zgodził_ś się z autorem, to przywołujesz tekst kultury i tworzysz z niego argument, pamiętaj o podsumowaniu) + możesz dopisać kontekst (np. filozoficzny, estetyczny, historyczny, biograficzny)
  • znajdź argument autora, którym potwierdza swoje stanowisko (możesz cytować!); zestaw go z tekstem kultury, który potwierdza twoje stanowisko (jeśli zgodził_ś się z autorem, to przywołujesz tekst kultury i tworzysz z niego argument, pamiętaj o podsumowaniu) + możesz dopisać kontekst (np. filozoficzny, estetyczny, historyczny, biograficzny).

3. Zakończenie (kolejny akapit):

podsumuj wywód, przywołaj stanowisko autora;

przypomnij teksty kultury, na które się powołałeś;

+ możesz dopisać kontekst (np. filozoficzny, estetyczny, historyczny, biograficzny).

——–

D. Pisz!
→ Do perfekcji doprowadzi cię dbałość o język, brak czasowników w formie osobowej i zdań pojedynczych. Styl naukowy możesz wytworzyć dzięki zastosowaniu czasowników, które nazwałam ŚWIĘTĄ TRÓJCĄ, są nimi: warto, trzeba, należy.
→ Unikaj też imiesłowów, zwykle uczniowie mają problem z ich prawidłowym zastosowaniem.
→ Jeśli wprowadzasz cytaty, musisz je przedstawić, zacytować i skomentować. Nigdy nie stosuj cudzych słów zamiast swoich. To ma być Twoja praca, a cytaty służą jedynie jako potwierdzenie argumentów.
→ Nie stosuj asekuracyjnych cudzysłowów — świadczą o brakach w słownictwie. Jeśli czujesz, że słowo nie pasuje stylistycznie, po prostu go nie pisz.

KONIECZNIE zapoznaj się z tym wpisem: 

https://www.babaodpolskiego.pl/2020/11/01/dlaczego-dostaje-zle-oceny-z-wypracowan/

Poniższy plan jest jedynie propozycją, jednak warto się nim posługiwać, zanim zdobędziecie wprawę w pisaniu — to jak z tańcem: najpierw odtwarzamy schematy, by później poczuć swobodę ruchu i wyrażać siebie.

Tabela do ćwiczeń/budowania planu: 

wprowadzenie w tematykę (ze dwa zdania, merytorycznie, na temat tego, o czym będzie praca, np. o grotesce? Wyjaśnij, czym jest groteska). 

akapit 1 (kolorem zaznaczono niezbędne elementy, bez tego nie wypełnisz polecenia). 

jaki problem/zagadnienie porusza autor/ka? (tytuł, pierwszy albo ostatni akapit — z reguły jest tak, że badacz/ka mówi, że wszyscy myślą, że jest tak i tak, a ja wam mówię, że jest inaczej — to jest ten problem). 

jakie ma pomysły na rozwiązanie problemu? (to nie jest obowiązkowa część, ale można napisać krótko o tym, jak do tego doszedł/doszła, że jest inaczej niż myślą wszyscy)

jakie jest jego/jej stanowisko w tej sprawie? (tutaj piszesz, że badacz/ka stwierdza, że jest inaczej, ponieważ coś i coś). 

jakie jest twoje? zgadzasz się z jego/jej stanowiskiem? (tu mówisz, że: „Należy zgodzić się z autorem/autorką, ponieważ… dodajesz swoje zdanie, krótko”). 

akapit 2

Piszesz argument potwierdzający twoje zdanie, każdy argument ma być inny, pokazywać różne aspekty stanowiska. Możesz posłużyć się argumentami autora/autorki! (Bierzcie z tekstu, ile się da, cytuj – na kanapkę; parafrazuj, korzystaj ze słownictwa naukowego). Do tego dokładanie jako przykład potwierdzający argument jakiś tekst kultury, nic nie streszczacie, konkretnie mówicie co i dlaczego potwierdza zjawisko, o którym mowa; tych przykładów może być sporo; dodawajcie konteksty np. historyczne. 

Celem tej części jest pozorna dyskusja z autorem/ką — pozorna, bo zgadzasz się z nim/nią i dokładasz swoje przykłady potwierdzające, że to dobra droga. (klepiecie się po ramionach). 

akapit 3

Tak samo, jak w poprzednim akapicie. 

akapit 4

Tak samo, jak w poprzednim akapicie. 

akapit 5

Zakończenie to konkret: podsumuj wnioski, przywołaj problem, rozwiązanie i postaci/teksty kultury z przykładów. 

Przykład: (a tutaj inne przykładowe prace: WYPRACOWANIA) 

Sybir romantyków

Realizacja (za zgodą Autorki):

            Zofia Trojanowiczowa w „Sybirze romantyków” podejmuje problem mityzacji Sybiru w literaturze romantycznej. Powołuje się na słowa Adama Mickiewicza z „Ksiąg narodu i pielgrzymstwa polskiego”, które pokrzepiają serca rodaków, porównują męczeństwo ojczyzny do cierpień Chrystusa, zapowiadają bohaterskie uwolnienie się spod okupacji rosyjskiej. Autorka dostrzega, że martyrologiczna wykładnia racjonalizowała doświadczanie wywózek, tłumaczyła je wyższą koniecznością, rozumiała jako bohaterstwo – Sybir dla ówczesnych patriotów stał się symbolem przeżywania gehenny w imię wyzwolenia kraju. Trojanowiczowa stawia tezę, że martyrologia przekształciła okrutne doświadczenie Sybiru, bezsilność narodu w nadzieję na wyzwolenie, odczuwaną przez całe społeczeństwo polskie.

            Należy zgodzić się z autorką, ponieważ pisze ona o zagadnieniu martyrologii — bez której znajomości nie można zrozumieć historii ojczyzny. Polska wielokrotnie próbowała wyzwolić się spod zaborów, niestety za każdym razem siły powstańców nie były w stanie przeciwstawić się armii carskiej. Imperator Rosji surowo karał buntowników, chcąc zrusyfikować społeczeństwo Kongresówki i pozbawić autonomii obszar Królestwa Polskiego. Romantycy-patrioci dostosowali walkę o wolność ojczyzny do ówczesnych warunków – o wywózkach i zsyłkach pisali jako o bohaterstwie, chwale, prawdziwym poświęceniu. Ciężko wyobrazić sobie, jak wyglądałaby dzisiejsza Polska, gdyby niedająca nadzieję, mityzacja Syberii.

            Trojanowiczowa podkreśla, że doświadczenie wywózek było skrajnie trudne, wiązało się ze śmiercią wielu Polaków skazanych na wykonywanie katorżniczej pracy. Dzięki profetycznej zapowiedzi wynagrodzenia narodu za cierpienie chętniej wierzono, że na Syberię trafiają patrioci. W części trzeciej dramatu „Dziady” Mickiewicza Sobolewski opowiada zapierającą dech w piersiach historię – moment wywożenia młodych więźniów. Bohater szczególnie skupia się na odwadze internowanych” Janczewski trzykrotnie krzyczy „Jeszcze Polska nie zginęła”, pobity Wasilewski umiera na oczach tłumu. Mickiewicz buduje mit Syberii – miejsca, które świadczy o miłości rodaków do ojczyzny, o niestrudzonym dążeniu do wyzwolenia się spod panowania okupanta. Dramat solidaryzuje się z Polakami w cierpieniu za kraj, racjonalizuje zsyłki. Autorka podkreśla, że wpisanie katorgi w martyrologiczną instrukcję walki o niepodległość, zaktywizowało i podniosło społeczeństwo na duchu.

            Romantycy twierdzili, że męczeństwo Polaków nie jest bezcelowe, że wynagrodzi im to Bóg, pisze Trojanowiczowa. Bardzo często nawiązywali do przypowieści biblijnych, do zmartwychwstania Chrystusa, interpretując je zazwyczaj jako zapowiedź zwycięstwa ojczyzny. W części trzeciej „Dziadów” Mickiewicza Żegota opowiada bajkę Goreckiego. Jest to opowieść o diable próbującym zaszkodzić człowiekowi i paradoksalnie przyczyniającym się do dobrobytu ludzi. Szatan ukrywa w ziemi ziarna podarowane Adamowi przez Boga, myśląc, że nigdy nie zostaną odnalezione. Jednak, gdy przychodzi wiosna, ziarna kiełkują i wyrasta z nich zboże – odtąd podstawowe pożywienie pierwszych ludzi. Przypowieść ma charakter symboliczny, ziarno jest śmiercią Polaków na Sybirze, szatan Rosją. Mickiewicz odwołuje się do Biblii, po to, by podkreślić profetyczny charakter wywózek, by zaznaczyć, że takie jest przeznaczenie ojczyzny. Trojanowiczowa pisze, że inspirowanie rodaków do przeżywania cierpienia, gloryfikowanie Sybiru, dało im siłę do dalszej walki.

            Autorka zauważa, że od końca XVIII wieku Syberia była przedstawiana w literaturze jako miejsce męczeństwa i cierpienia. Jednak w „Lalce” Bolesława Prusa zsyłka za udział w powstaniu styczniowym jest przełomowym momentem w życiu Wokulskiego, zaczyna on wówczas pracować, zdobywa uznanie, zaprzyjaźnia się z profesorami. Dla Stanisława jest to szansa na nowy, czysty start – doświadcza tam akceptacji. Zarówno Trojanowiczowa, jak i Prus piszą o Syberii, jako doświadczeniu zmieniającym człowieka. Autor „Lalki” wyłamuje się jednak spod tezy autorki „Sybiru romantyków” – odchodzi on od martyrologii, idealizuje Sybir, dementuje przekonanie, że Polaków spotyka tam cierpienie. Prus ukazuje tylko dobre strony, redefiniuje patriotyzm, nie jest on już umieraniem za ojczyznę, lecz pracą na rzecz społeczności.

            Zofia Trojanowiczowa stawia tezę, że martyrologia dała Polakom nadzieję i zachęciła ich do walki. Autorka podkreśla, że miejsce kaźni stało się mityczną wizją, budzącą zarówno smutek, jak i wiarę w lepsze jutro. Współudział w cierpieniu gwarantował współudział w zwycięstwie, był patriotyzmem. Dzięki mesjanizmowi romantycy zaktywizowali społeczeństwo i uchronili je przed wynarodowieniem. Zarówno Trojanowiczowa, jak i Mickiewicz zaznaczają, jak ważnym czynnikiem w staraniu się o niepodległość była mityzacja Sybiru. Prus zredefiniował patriotyzm – wywózka nie była już pewną śmiercią, lecz możliwością pokonania własnych słabości, zastanowienia się nad życiem. Autor „Lalki” i autor „Dziadów” inaczej rozumieją miłość do ojczyzny, jednak obaj przedstawiają Sybir, jako miejsce, które znacząco wpłynęło na historię Polski.

Jeżeli chcesz mnie wesprzeć w popularyzacji wiedzy o języku i literaturze polskiej — możesz zostać moim patronem/moją patronką: https://patronite.pl/babaodpolskiego/ - grosik daj babie, sakiewką potrząśnij. ;)

Napisałam ebook o tym, jak pisać na maturze rozszerzonej.