Rozprawka problemowa — wypracowanie maturalne (mój autorski program)

Matu­ry coraz bli­żej, zatem byście uspraw­ni­li swo­je umie­jęt­no­ści pisa­nia wypra­co­wań – seria  wpi­sów, któ­re doty­czą typów prac matu­ral­nych. Tym razem pierw­szy temat matu­ry pod­sta­wo­wej: roz­praw­ka problemowa

Zanim przy­stą­pisz do pisa­nia pra­cy, koniecz­nie wyko­naj nastę­pu­ją­ce czynności: A. Prze­czy­taj uważ­nie tekst. B. Zaznacz istot­ne dla sen­su utwo­ru frag­men­ty, pod­kreśl je. Po prze­czy­ta­niu frag­men­tu zasta­nów się, do jakiej tezy będzie on odpo­wied­nim argu­men­tem, np. tęsk­no­ta to siła nisz­czą­ca, czy budu­ją­ca? Niko­go nie inte­re­su­je two­je zda­nie, szu­kaj w tek­ście cyta­tów, któ­re suge­ru­ją czym ta tęsk­no­ta jest.  C. Spo­rządź plan pra­cy wg poniż­sze­go schematu: 1. Wstęp a.  wpro­wadź do tema­tu (napisz, jak rozu­miesz temat, dodaj kon­tekst histo­rycz­ny lub lite­rac­ki, tak na 4 – 5 zdań zło­żo­nych). b.  napisz tezę (lub hipo­te­zę; pamię­taj o cza­sow­ni­ku nie­oso­bo­wym i for­mie oznaj­mu­ją­cej, np. Nale­ży zatem stwier­dzić, że tęsk­no­ta nie budu­je, lecz ruj­nu­je). 2. Roz­wi­nię­cie a. wyko­rzy­staj poda­ny frag­ment utwo­ru, stwórz z nie­go argu­ment na popar­cie wła­snej tezy. (Możesz zacząć tak: W GATUNEK, pt. “TYTUŁ” AUTOR uka­za­no, jak tęsk­no­ta oddzia­łu­je na głów­ne­go boha­te­ra. Czy­li: W powie­ści reali­stycz­nej pt. „Lal­ka” Bole­sła­wa Pru­sa uka­za­no, jak tęsk­no­ta oddzia­łu­je na głów­ne­go bohatera.  + możesz dopi­sać kon­tekst (np. filo­zo­ficz­ny, este­tycz­ny, histo­rycz­ny, biograficzny).

SCHEMAT ARGUMENTU MUSI BYĆ TAKIE: Gdzie, co — wpro­wa­dzasz do tema­tu; stresz­czasz, ale tyl­ko to, co ma zwią­zek z tema­tem, przy pierw­szym argu­men­cie pamię­taj o cyta­tach, któ­re nale­ży wpro­wa­dzić i póź­niej sko­men­to­wać — niżej znaj­dziesz opis, jak to zro­bić; na koń­cu aka­pi­tu musi być pod­su­mo­wa­niem wzglę­dem tezy, np. Cier­pie­nie Wokul­skie­go uka­zu­je, że tęsk­no­ta była niczym cho­ro­ba i odbie­ra­ła mu chęć do życia. 

b. To samo co w pierw­szym argu­men­cie, powo­łaj się na tekst kul­tu­ry, któ­ry poru­sza zagad­nie­nie poru­sza­ne w pra­cy i będzie potwier­dzał two­ją tezę; każ­dy aka­pit  kończ pod­su­mo­wa­niem i odwo­ła­niem do tezy. + możesz dopi­sać kon­tekst (np. filo­zo­ficz­ny, este­tycz­ny, histo­rycz­ny, biograficzny) .

c. To samo co w pierw­szym argu­men­cie, powo­łaj się na tekst kul­tu­ry, któ­ry poru­sza zagad­nie­nie poru­sza­ne w pra­cy i będzie potwier­dzał two­ją tezę; każ­dy aka­pit  kończ pod­su­mo­wa­niem i odwo­ła­niem do tezy. + możesz dopi­sać kon­tekst (np. filo­zo­ficz­ny, este­tycz­ny, histo­rycz­ny, biograficzny) .

3. Zakoń­cze­nie: a. pod­su­muj wywód, odwo­łaj się do tezy. b. przy­po­mnij tek­sty kul­tu­ry, na któ­re się powo­ła­łeś, możesz to zro­bić w jed­nym zda­niu zło­żo­nym. Np. Tęsk­no­ta wynisz­cza­ła głów­ne­go boha­te­ra “Lal­ki” i była dla nie­go niczym cho­ro­ba, Wer­te­ra dopro­wa­dzi­ła do tra­ge­dii, a  pod­miot lirycz­ny w “Tre­nach” Kocha­now­skie­go dopro­wa­dzi­ła do utra­ty wia­ry we wszyst­kie ideały. + możesz dopi­sać kon­tekst (np. filo­zo­ficz­ny, este­tycz­ny, histo­rycz­ny, biograficzny).

D. Pisz! → Do per­fek­cji dopro­wa­dzi Cię dba­łość o język, brak cza­sow­ni­ków w for­mie oso­bo­wej i zdań poje­dyn­czych. Styl nauko­wy możesz wytwo­rzyć dzię­ki zasto­so­wa­niu cza­sow­ni­ków, któ­re nazwa­łam ŚWIĘTĄ TRÓJCĄ, są nimi: war­to, trze­ba, nale­ży. → Uni­kaj też imie­sło­wów, zwy­kle ucznio­wie mają pro­blem z ich pra­wi­dło­wym zasto­so­wa­niem. → Jeśli wpro­wa­dzasz cyta­ty, musisz je przed­sta­wić, zacy­to­wać i sko­men­to­wać. Nigdy nie sto­suj cudzych słów zamiast swo­ich. To ma być Two­ja pra­ca, a cyta­ty słu­żą jedy­nie jako potwier­dze­nie argumentów.

Nazy­wam to kanap­ką: buł­ka gór­na to wpro­wa­dze­nie do cyta­tu, cytat jest sała­tą, serem i pomi­do­rem, a dru­ga buł­ka to two­je pod­su­mo­wa­nie cyta­tu. Np.  Pod­czas gdy Wale­ry zachę­ca kole­gę do anga­żo­wa­nia się w spra­wy poli­tycz­ne kra­ju: “Wła­śnie wten­czas w tym kra­ju zostać się godzi­ło, Patrzyć na naród dziel­ny i dłu­go uci­ska­ny…” – Szar­manc­ki opo­wia­da o swo­ich podró­żach i o tym, że jedy­ne co z nich wyniósł to dobra zaba­wa, pijań­stwo i obżar­stwo: “Ach przy­ja­cie­lu co za szczę­ście, zaba­wa!”. Szar­manc­ki, dar jakim jest zwie­dza­nie świa­ta i uczest­ni­cze­nie w życiu poli­tycz­nym i kul­tu­ral­nym, posta­no­wił zaprze­pa­ścić.

→ Nie sto­suj ase­ku­ra­cyj­nych cudzy­sło­wów — świad­czą o bra­kach w słow­nic­twie. Jeśli czu­jesz, że sło­wo nie pasu­je sty­li­stycz­nie, po pro­stu go nie pisz.

A TERAZ PRZECZYTAJ TO: Dla­cze­go dosta­ję złe oce­ny z wypracowań

PRZYKŁADY ROZPRAWEK