Matury coraz bliżej, zatem byście usprawnili swoje umiejętności pisania wypracowań – seria wpisów, które dotyczą typów prac maturalnych. Tym razem pierwszy temat matury podstawowej: rozprawka problemowa
Zanim przystąpisz do pisania pracy, koniecznie wykonaj następujące czynności: A. Przeczytaj uważnie tekst. B. Zaznacz istotne dla sensu utworu fragmenty, podkreśl je. Po przeczytaniu fragmentu zastanów się, do jakiej tezy będzie on odpowiednim argumentem, np. tęsknota to siła niszcząca, czy budująca? Nikogo nie interesuje twoje zdanie, szukaj w tekście cytatów, które sugerują czym ta tęsknota jest. C. Sporządź plan pracy wg poniższego schematu: 1. Wstęp a. wprowadź do tematu (napisz, jak rozumiesz temat, dodaj kontekst historyczny lub literacki, tak na 4-5 zdań złożonych). b. napisz tezę (lub hipotezę; pamiętaj o czasowniku nieosobowym i formie oznajmującej, np. Należy zatem stwierdzić, że tęsknota nie buduje, lecz rujnuje). 2. Rozwinięcie a. wykorzystaj podany fragment utworu, stwórz z niego argument na poparcie własnej tezy. (Możesz zacząć tak: W GATUNEK, pt. „TYTUŁ” AUTOR ukazano, jak tęsknota oddziałuje na głównego bohatera. Czyli: W powieści realistycznej pt. „Lalka” Bolesława Prusa ukazano, jak tęsknota oddziałuje na głównego bohatera. + możesz dopisać kontekst (np. filozoficzny, estetyczny, historyczny, biograficzny).
SCHEMAT ARGUMENTU MUSI BYĆ TAKIE: Gdzie, co — wprowadzasz do tematu; streszczasz, ale tylko to, co ma związek z tematem, przy pierwszym argumencie pamiętaj o cytatach, które należy wprowadzić i później skomentować — niżej znajdziesz opis, jak to zrobić; na końcu akapitu musi być podsumowaniem względem tezy, np. Cierpienie Wokulskiego ukazuje, że tęsknota była niczym choroba i odbierała mu chęć do życia.
b. To samo co w pierwszym argumencie, powołaj się na tekst kultury, który porusza zagadnienie poruszane w pracy i będzie potwierdzał twoją tezę; każdy akapit kończ podsumowaniem i odwołaniem do tezy. + możesz dopisać kontekst (np. filozoficzny, estetyczny, historyczny, biograficzny) .
c. To samo co w pierwszym argumencie, powołaj się na tekst kultury, który porusza zagadnienie poruszane w pracy i będzie potwierdzał twoją tezę; każdy akapit kończ podsumowaniem i odwołaniem do tezy. + możesz dopisać kontekst (np. filozoficzny, estetyczny, historyczny, biograficzny) .
3. Zakończenie: a. podsumuj wywód, odwołaj się do tezy. b. przypomnij teksty kultury, na które się powołałeś, możesz to zrobić w jednym zdaniu złożonym. Np. Tęsknota wyniszczała głównego bohatera „Lalki” i była dla niego niczym choroba, Wertera doprowadziła do tragedii, a podmiot liryczny w „Trenach” Kochanowskiego doprowadziła do utraty wiary we wszystkie ideały. + możesz dopisać kontekst (np. filozoficzny, estetyczny, historyczny, biograficzny).
D. Pisz! → Do perfekcji doprowadzi Cię dbałość o język, brak czasowników w formie osobowej i zdań pojedynczych. Styl naukowy możesz wytworzyć dzięki zastosowaniu czasowników, które nazwałam ŚWIĘTĄ TRÓJCĄ, są nimi: warto, trzeba, należy. → Unikaj też imiesłowów, zwykle uczniowie mają problem z ich prawidłowym zastosowaniem. → Jeśli wprowadzasz cytaty, musisz je przedstawić, zacytować i skomentować. Nigdy nie stosuj cudzych słów zamiast swoich. To ma być Twoja praca, a cytaty służą jedynie jako potwierdzenie argumentów.
Nazywam to kanapką: bułka górna to wprowadzenie do cytatu, cytat jest sałatą, serem i pomidorem, a druga bułka to twoje podsumowanie cytatu. Np. Podczas gdy Walery zachęca kolegę do angażowania się w sprawy polityczne kraju: “Właśnie wtenczas w tym kraju zostać się godziło, Patrzyć na naród dzielny i długo uciskany…” – Szarmancki opowiada o swoich podróżach i o tym, że jedyne co z nich wyniósł to dobra zabawa, pijaństwo i obżarstwo: “Ach przyjacielu co za szczęście, zabawa!”. Szarmancki, dar jakim jest zwiedzanie świata i uczestniczenie w życiu politycznym i kulturalnym, postanowił zaprzepaścić.
→ Nie stosuj asekuracyjnych cudzysłowów — świadczą o brakach w słownictwie. Jeśli czujesz, że słowo nie pasuje stylistycznie, po prostu go nie pisz.
A TERAZ PRZECZYTAJ TO: Dlaczego dostaję złe oceny z wypracowań
1 akapit wstęp | wprowadzenie do tematu: omawiasz temat, różne aspekty, kontekst – 4-5 zdań. TEZA: ma być jasna i być zdaniem oznajmującym. 1 zdanie. | |
2 akapit | ARGUMENT (podteza 1) jedno złożone zdanie. ODWOŁANIE DO FRAGMENTU (tu podajesz gatunek, tytuł utworu, jego autorstwo i wprowadzasz bohatera np. Można to zauważyć w powieści Bolesława Prusa pt. “Lalka”, w której Stanisław Wokulski… refleksja z treści fragmentu w odniesieniu do argumentu i tezy- nie streszczasz, piszesz tylko to, co dotyczy tematu; kontekst podsumowanie przykładu i argumentu i odwołanie do tezy | |
3 akapit | ARGUMENT (podteza 1) jedno złożone zdanie. ODWOŁANIE DO FRAGMENTU (tu podajesz gatunek, tytuł utworu, jego autorstwo i wprowadzasz bohatera np. Można to zauważyć w powieści Bolesława Prusa pt. “Lalka”, w której Stanisław Wokulski… refleksja z treści fragmentu w odniesieniu do argumentu i tezy- nie streszczasz, piszesz tylko to, co dotyczy tematu; kontekst podsumowanie przykładu i argumentu i odwołanie do tezy | |
4 akapit | ARGUMENT (podteza 1) jedno złożone zdanie. ODWOŁANIE DO FRAGMENTU (tu podajesz gatunek, tytuł utworu, jego autorstwo i wprowadzasz bohatera np. Można to zauważyć w powieści Bolesława Prusa pt. “Lalka”, w której Stanisław Wokulski… refleksja z treści fragmentu w odniesieniu do argumentu i tezy- nie streszczasz, piszesz tylko to, co dotyczy tematu; kontekst podsumowanie przykładu i argumentu i odwołanie do tezy | |
5 akapit | ODWOŁANIE DO TEZY przypomnienie argumentów i przykładów refleksje z treści |