Człowiek wobec upływu czasu i wobec śmierci to temat wypracowania maturalnego, który pojawił się na maturze podstawowej w sierpniu 2025 r. W tym wpisie znajdziesz wszystko, co może Cię zainteresować na temat rozprawki Człowiek wobec upływu czasu i wobec śmierci:

  • zasady oceniania
  • wyjaśnienie, o czym można napisać przy okazji tego tematu
  • propozycje kontekstów

Jeżeli szukasz gotowca, który wykorzystasz w swoim wypracowaniu, to mam dla Ciebie złą wiadomość – w tym wpisie tego nie znajdziesz.

Jeżeli jednak chcesz się nauczyć pisać doskonałe wypracowanie, to czytaj dalej, ponieważ pokażę Ci, co zrobić, żeby prawidłowo omówić ten temat.

Człowiek wobec upływu czasu i wobec śmierci – wypracowanie maturalne

Zacznijmy od początku – czyli od tego, jakie zadanie przed Tobą stoi. Oto treść polecenia z matury w sierpniu 2025 r.

Temat 2.
Człowiek wobec upływu czasu i wobec śmierci.
W pracy odwołaj się do:

Tu znajdziesz aktualną listę lektur obowiązkowych

Na co należy zwrócić szczególną uwagę podczas omawiania tego tematu?

Odpowiedź na to pytanie wynika wprost z uszczegółowienia zasad oceniania (czyli z pliku, który znajduje się w zasadach oceniania matury w sierpniu 2025). 

Wynika z tego, że przy opracowaniu tematu Człowiek wobec upływu czasu i wobec śmierci musisz:

  1. odwołać się do lektury obowiązkowej (bez tego dostaniesz 0 punktów za wypracowanie)
  2. omówić postawę / reakcję / refleksję / wyobrażenia człowieka na temat/wobec upływu czasu oraz omówić postawę / reakcję / refleksję / wyobrażenia na temat/wobec śmierci. Jeżeli omówisz tylko jeden aspekt (człowiek wobec upływu czasu LUB człowiek wobec śmierci), to jeden utwór będzie mógł zostać uznany za omówiony w pełni funkcjonalnie, ale drugi będzie już co najwyżej częściowo funkcjonalny. To oznacza, że w kryterium Kompetencje Literackie i Kulturowe uzyskasz co najwyżej 12 punktów.

Ten temat jest wyjątkowy, ponieważ nie musisz omawiać obu elementów (zarówno postawy człowieka wobec upływu czasu, jak i postawy człowieka wobec śmierci) na przykładzie każdego utworu literackiego. Możesz omówić postawę człowieka wobec upływu czasu na przykładzie jednego utworu i postawę człowieka wobec śmierci na przykładzie innego utworu literackiego.

Poniżej znajdziesz natomiast uszczegółowienie zasad oceniania tematu Człowiek wobec upływu czasu i wobec śmierci (wraz z wyjaśnieniem pojęć kluczowych).

Matura sierpień 2025 – termin poprawkowy – cały arkusz i zasady oceniania rozwiązań zadań

Człowiek wobec upływu czasu i wobec śmierci – zasady oceniania

Poniżej znajdziesz uszczegółowienie zasad oceniania tego tematu. Dlaczego to ważne? Pamiętaj, że dzięki uszczegółowieniu zasad oceniania możesz się dowiedzieć, co należało napisać, aby utwory literackie zostały uznane za omówione w pełni funkcjonalnie!
Uszczegółowienie zasad oceniania:

1. Rozumienie pojęć:
a) człowiek
− każda postać literacka (a w przypadku kontekstów – również np. filmowa), w tym postacie, które nie są ludźmi
– jednostka ALBO zbiorowość (grupa ludzi) / bohater zbiorowy / ludzkość (wymiar uniwersalny)
b) wobec – w stosunku do, względem, tj. np.
– refleksja człowieka o (upływie czasu / śmierci)
– reakcja człowieka na (upływ czasu / śmierć)
– postawa człowieka wobec (upływu czasu / śmierci)
– wyobrażenia człowieka o (czasie / śmierci)
c) upływ czasu, np.
– mijanie odcinków czasu takich jak np.: chwila, godzina, miesiąc, rok
– przemijanie okresów życia człowieka takich jak np.: dzieciństwo, młodość, starość
– przemijanie okresów historycznych/literackich
d) śmierć
– ostateczny koniec czyjegoś życia
– ostateczny koniec czegoś, np. epoki, systemów filozoficznych, czyjegoś talentu
– personifikacja śmierci w sztuce.

2. Zdający może zrozumieć i zrealizować temat w dowolny sposób. Jeżeli wypowiedź zdającego jest zgodna z tematem i z warunkami zadania, pracę należy oceniać.

3. Wypracowanie przynajmniej częściowo dotyczy problemu wskazanego w poleceniu, jeżeli praca zdającego zawiera:
a) odniesienie do zagadnienia człowiek wobec upływu czasu
ALBO
b) odniesienie do zagadnienia człowiek wobec śmierci
ORAZ
c) praca zawiera opinię albo uzasadnienie.

4. Zgodnie z poleceniem zdający powinien w pracy omówić dwa aspekty zagadnienia sformułowanego w temacie: człowiek wobec upływu czasu ORAZ człowiek wobec śmierci. Jeżeli w całej pracy omawia tylko jeden aspekt, wówczas:
a) jeden utwór literacki – można uznać jako wykorzystany w pełni funkcjonalnie
b) drugi utwór literacki – można uznać jako wykorzystany co najwyżej częściowo funkcjonalnie.

5. Lektura obowiązkowa – dowolna lektura obowiązkowa, wybrana spośród lektur wymienionych na stronach 3 i 4 arkusza, ilustrująca zagadnienie sformułowane w temacie.

Źródło: Zasady oceniania rozwiązań zadań.

Chcesz się dobrze przygotować do matury z języka polskiego?

Skorzystaj z mojego opracowania wszystkich 76 pytań jawnych na maturę ustną w 2026, 2027 i 2028 roku.

Pamiętaj, że dobrze opracowane pytania jawne mogą Ci pomóc także podczas pisania wypracowania!

Baba radzi – co zrobić, aby napisać prawidłowe wypracowanie na temat: Człowiek wobec upływu czasu i wobec śmierci? Utwory literackie

W pierwszej kolejności: zastanów się, w których znanych Ci utworach literackich pojawiają się refleksje człowieka wobec upływu czasu i wobec śmierci. Proponuję, aby punktem wyjścia były poniższe pytania jawne na maturę ustną 2026-2028:
Biblia (fragmenty):

2. Człowiek wobec niestałości świata. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Księgi Koheleta. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

3. Wizja końca świata. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Apokalipsy św. Jana. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Mitologia (cz. I – Grecja):

6. Miłość silniejsza niż śmierć. Omów zagadnienie na podstawie Mitologii (cz. I Grecja) Jana Parandowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Antygona:

8. Prawa boskie a prawa ludzkie. Omów zagadnienie na podstawie Antygony Sofoklesa. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

9. Człowiek wobec przeznaczenia. Omów zagadnienie na podstawie Antygony Sofoklesa. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Lament świętokrzyski (fragmenty):

10. Motyw cierpiącej matki. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Lamentu świętokrzyskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty):

11. Motyw tańca śmierci. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Dziady cz. III:

21. Losy młodzieży polskiej pod zaborami. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

22. Mesjanizm jako romantyczna idea poświęcenia. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

23. Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

28. Czym dla człowieka może być wolność? Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

29. Motyw samotności. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Lalka:

35. Czym dla człowieka mogą być wspomnienia? Omów zagadnienie na podstawie Lalki Bolesława Prusa. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Chłopi (fragmenty):

47. Obyczaj i tradycja w życiu społeczeństwa. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Chłopów Władysława Stanisława Reymonta. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Przedwiośnie:

49. Wojna i rewolucja jako źródła doświadczeń człowieka. Omów zagadnienie na podstawie Przedwiośnia Stefana Żeromskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Proszę państwa do gazu:

56. „Człowiek zlagrowany” jako ofiara zbrodniczego systemu. Omów zagadnienie na podstawie utworu Proszę państwa do gazu Tadeusza Borowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Inny świat (fragmenty):

57. Jakie znaczenie ma tytuł dla odczytania sensu utworu? Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Innego świata Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

58. Konsekwencje zniewolenia człowieka. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Innego świata Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Zdążyć przed Panem Bogiem:

59. Czy możliwe jest zachowanie godności w skrajnych sytuacjach? Omów zagadnienie na podstawie Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

60. Zagłada z perspektywy świadka i uczestnika wydarzeń w getcie. Omów zagadnienie na podstawie Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

61. Walka o życie z perspektywy wojennej i powojennej. Omów zagadnienie na podstawie Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Dżuma:

62. Co skłania człowieka do poświęceń? Omów zagadnienie na podstawie Dżumy Alberta Camusa. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

63. Człowiek wobec cierpienia i śmierci. Omów zagadnienie na podstawie Dżumy Alberta Camusa. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

64. Czy możliwa jest przyjaźń w sytuacjach skrajnych? Omów zagadnienie na podstawie Dżumy Alberta Camusa. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

65. Jakie postawy przyjmuje człowiek wobec zła? Omów zagadnienie na podstawie Dżumy Alberta Camusa. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Miejsce:

74. Miejsca ważne w życiu człowieka. Omów zagadnienie na podstawie Miejsca Andrzeja Stasiuka. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Temat rozważony? W takim razie teraz stwórz klucz interpretacyjny – zastanów się, jakie refleksje człowieka wobec upływu czasu i wobec śmierci mogą się ze sobą łączyć. Dzięki temu Twoja praca będzie sprawiała wrażenie przemyślanej. Przeanalizuj zatem zagadnienie tak, aby przedstawić różnorodne argumenty, które będą razem tworzyć przemyślaną wypowiedź.
Podpowiedź: jeśli nie wiesz, którą lekturę obowiązkową wybrać, skup się na omówieniu przykładów z tych lektur, które znasz najlepiej. Możesz również wziąć pod uwagę tylko lektury omawiane we fragmentach – dzięki temu unikniesz ryzyka popełnienia błędu kardynalnego!

Chcesz się dobrze przygotować do matury z języka polskiego?

Skorzystaj z mojego opracowania wszystkich 76 pytań jawnych na maturę ustną w 2026, 2027 i 2028 roku.

Pamiętaj, że dobrze opracowane pytania jawne mogą Ci pomóc także podczas pisania wypracowania!