Éric Emmanuel Schmitt — Oskar i Pani Róża

autor:

Éric Emmanuel Schmitt

tytuł:

“Oskar i Pani Róża”

rodzaj literacki:

epika

gatunek literacki:

powieść/opowiadanie napisane w formie listów

data wydania:

2002 r. 

epoka literacka:

literatura współczesna

miejsce wydania:

Francja

czas akcji:

Akcja utworu rozgrywa się w czasach współczesnych.

miejsce akcji:

• szpital dziecięcy 

• dom Pani Róży

geneza:

• Autor za cel wybrał ukazanie czytelnikom wielkiego daru, jakim jest życie i przekonanie odbiorców, że warto je akceptować niezależnie od tego, ile ono trwa.

• Do stworzenia postaci Pani Róży inspiracją dla autora była jego przyjaciółka, która po śmierci własnego syna otworzyła hospicjum

• Autor przemyca w powieści własne wspomnienia z dzieciństwa. Spędzał w szpitalu dużo czasu, ponieważ zabierał go tam z sobą ojciec, z zawodu kinezjoterapeuta.

problematyka:

• problematyka dzieci chorujących na białaczkę

• problematyka wartości nadrzędnej, jaką jest życie

• problematyka związana z cierpieniem rodziców, którzy mają nieuleczalnie chore dziecko

• problematyka wiary w Boga

• problematyka okresu dojrzewania

• problematyka obciążającej psychicznie pracy lekarza

typ narracji:

narracja pierwszoosobowa

język:

• prosty i pogodny

• oddaje sposób wypowiadania się 10-letniego dziecka

bohaterowie

Oskar, Jajogłowy — główny bohater opowieści. Ma 10 lat. Choruje na białaczkę. Przebywa w szpitalu. Jest po nieudanym przeszczepie. Wolontariuszka o imieniu Róża namawia go, aby pisał listy do Boga, w którym umieści swoje wszelkie przemyślenia i relację z życia. 

Pani Róża — wolontariuszka. Opiekuje się Oskarem w szpitalu. Pokazuje Oskarowi, czym jest wiara w Boga. 

Rodzice Oskara — przeraża ich temat śmierci, a rozmowa na ten temat z synem jest dla nich bardzo trudna.

Doktor Düsseldorf — lekarz Oskara. Po nieudanym przeszczepie martwi się o chłopca i wini siebie za to, że nie jest w stanie go wyleczyć. 

Bekon — pacjent szpitala. Ma na ciele liczne poparzenia. 

Einstein — pacjent szpitala. Choruje na wodogłowie. 

Pop Corn — pacjent szpitala. Cierpi na otyłość. 

Peggy Blue — pacjentka szpitala (niebieska dziewczynka) i sympatia Oskara. Czeka na operację w szpitalu. 

Chinka — pacjentka szpitala, choruje na białaczkę. Przezwisko otrzymała z uwagi na perukę, którą nosi. 

Brigitte — pacjentka szpitala. Dziewczyna ma zespół Downa. 

streszczenie: 

Powieść składa się z listów pisanych przez Oskara do Boga.

List 1.

Oskar się przedstawia. Pisze, że ma 10 lat. Wspomina swoje przewinienia. Następnie wyjaśnia, że przebywa w szpitalu. Dotychczas nie wierzył w Boga, dlatego nie jest pewien, jak ma się do Boga zwracać. Opisuje szpital jako pozytywne, bezpieczne miejsce. Dotychczas personel obdarzał go uśmiechem, ale po ostatniej operacji to się zmieniło. Lekarz, który się nim zajmuje, ma smutną minę. Przyczyny Oskar dopatruje się w sobie. Czuje się winny tej sytuacji. 

Pani Róża jest starszą kobietą, odwiedzającą szpital w charakterze wolontariuszki. Kobieta mówi chłopcu, że niegdyś była zapaśniczką i miała przydomek Dusicielka z Langwedocji. Ma na swoim koncie wiele zwycięstw. Na pytania Oskara dotyczące tematu śmierci, większość ludzi w szpitalu unika odpowiedzi. Jedynie Pani Róża z nim o tym rozmawia. Tłumaczy Oskarowi, że życie jest kruche. Oskar nazywa ją Ciocią Różą. Wolontariuszka zapewnia, że Boga można o wszystko prosić, ale nie rozdaje on prezentów, ważniejsze są dary duchowe. To ona zachęca Oskara, aby dzielił się z Bogiem swoimi przemyśleniami, nawet tymi, o których nikt poza nim nie wie. 

Oskar kończy pierwszy list pytaniem do Boga, czy wyzdrowieje, licząc na konkretną odpowiedź.  

List 2.

Oskar otrzymuje odpowiedź od Boga na swoje pytanie o zdrowie. Niechcący słyszy rozmowę swoich rodziców z lekarzem, z której wynika, że Oskar nie ma szans na wyzdrowienie i umrze. Rodzice mówią także lekarzowi, że obawiają się spotkać z Oskarem, bo są pogrążeni w rozpaczy. Po tej wiadomości Oskar chowa się w schowku na szczotki, którego nie sposób otworzyć od środka. Chłopca szuka personel szpitala. W końcu zostaje odnaleziony przez sprzątaczkę. 

Oskar zwierza się Pani Róży, że nienawidzi swoich rodziców, bo są tchórzami. Pani Róża zachęca Oskara do wyrażenia tych przeżyć w kolejnym liście i że wkrótce zrozumie, że nienawiść nie ma sensu. Oskar chce, jak najczęściej przebywać z Panią Różą. Jednak zgodnie z przepisami obowiązującymi w szpitalu, może ona odwiedzać go tylko dwa razy w  tygodniu. Po prośbach Oskara lekarz wyrażą zgodę, aby wolontariuszka Róża odwiedzała go codziennie przez najbliższe 12 dni. Prawdopodobnie są to ostatnie dni jego życia, dlatego Pani Róża prosi chłopca, aby każdy z tych dni traktował jak 10 lat. Przytacza legendę przepowiadania pogody na kolejny rok w ciągu ostatnich 12 dni grudnia. Oskar prosi Boga, aby ten go odwiedził.

List 3. 

Oskar ma żal do Boga, że ten go nie odwiedził. Zgodnie z pomysłem Pani Róży, Oskar opisuje w liście swoje problemy związane z dojrzewaniem (wyobraża sobie, że ma już 15 lat). Przyznaje się Cioci Róży, że jego sympatią jest Peggy Blue, inna mała pacjentka szpitala. Pani Róża radzi, aby wyznał jej swoje uczucia. Oskar wyznaje dziewczynce swoje uczucia mówiąc, że będzie jej bronił w nocy przez duchami. Rozmowę słyszy Pop Corn i sprzeciwia się temu, bo to on chce być obrońcą Peggy Blue. Wygania Oskara do Chinki. Tamta dziewczyna całuje Oskara, co się chłopcu nie podoba.    

Oskar spotyka się z rodzicami. Otrzymuje od nich prezenty (Oskar uważa, że dlatego żeby nie musieć z nim długo rozmawiać). Mama mocno tuli syna i zapewnia, że go kocha. Rodzice nie przyznają się, że wczoraj rozmawiali z lekarzem o zdrowiu Oskara. 

Peggy Blue, otrzymuje od Oskara do wysłuchania “Walca Śnieżynek” z “Dziadka do orzechów”. Chorej dziewczynce tak bardzo podoba się utwór, że wybiera Oskara na swojego obrońcę przed duchami. 

Na zakończenie tego listu Oskar prosi Boga o swój ślub z Peggy Blue.

List 4. 

W nocy Oskar słyszy płacz. Udaje się do pokoju Peggy Blue, aby ratować ją przed duchami. Dziewczynka zaprasza Oskara, aby ten położył się do jej łóżka. Całują się i rozmawiają. Symbolicznie stają się małżeństwem. Następnego dnia pielęgniarki znajdują dzieci śpiące razem w łóżku. Ciocia Róża przerywa zamieszanie wywołane tą sytuacją.   

Wkrótce Oskar i Pani Róża udają się do kaplicy, aby szukać Boga. Wolontariuszka tłumaczy Oskarowi, że nie należy bać się śmierci. Mówi też, że nie mamy wpływu na nasze cierpienie fizyczne, ale cierpienie duchowe jest zależne od tego, w co wierzymy.  

Oskar w czwartym liście prosi Boga o udaną operację Peggy Blue, która ma się odbyć jutro.

List 5.

Operacja Peggy Blue przebiegła pomyślnie. Oskar poznaje rodziców swojej żony, którzy opuszczając szpital oddali swoją córkę pod jego opiekę, co było dla Oskara bardzo miłym gestem.  

Oskar adoptował starego misia. Zaproponował Pani Róży, że ją również może adoptować, wolontariuszka zgodziła się na tę propozycję.

List 6.

Z obliczeń wynika, że Oskar ma obecnie ok. 40 – 50 lat. Chinka mówi Peggy Blue, że całowała się z Oskarem. Peggy Blue zrywa związek z Oskarem i zaprzyjaźnia się z Chinką. Oskar z żalu wymyśla pewną intrygę, pozwala pocałować się Brigitte, tak aby widział to Einstein i chce powiedzieć o tym Peggy. Oskar zwierza się Cioci Róży, że ma teraz opinię kobieciarza. Pani Róża pociesza chłopca, nazywając jego problemy kryzysem wieku średniego i doradza ratować związek.  

Oskar prosi Boga o pojednanie z Peggy. 

List 7. 

Oska i Peggy Blue znowu są razem. Oskar chce uniknąć spotkania ze swoimi rodzicami. Obmyśla w tym celu plan ucieczki ze szpitala. W tym przedsięwzięciu wspierają go koledzy. Chłopiec opuszcza potajemnie szpital, ukrywa się w aucie Cioci Róży. Dojeżdża samochodem do domu wolontariuszki. Jest wycieńczony. Pani Róża wpuszcza chłopca do domu i częstuje gorącą czekoladą. Tłumaczy Oskarowi, że rodzice cierpią z powodu utraty dobrego kontaktu z nim. Chłopiec godzi się, aby wolontariuszka poinformowała szpital o jego pobycie u niej. Wkrótce do domu Pani Róży przybywają rodzice Oskara. Święta Bożego Narodzenia spędzają wszyscy razem w miłej, rodzinnej atmosferze, a Pani Róża podkreśla, że pogodzenie się Oskara z rodzicami jest wspaniałym prezentem dla Boga.

List 8.  

Oskar jest bardzo słaby. Według obliczeń zaproponowanych przez Panią Różę ma już ok. 60 lat. Ciocia Róża wręcza mu figurkę Maryi, która chłopcu przypomina jego żonę Peggy.  

List 9.

Oskar szuka w słowniku pojęć takich jak: życie, śmierć, wiara, Bóg. Jednak nie znajduje ich. Pani Róża podpowiada, że takich haseł najlepiej szukać w słowniku filozoficznym, ale nawet w nim, nie ma wszystkich odpowiedzi na pytania chłopca. Wkrótce Oskara odwiedza doktor Düsseldorf. Oskar pociesza lekarza, żeby się nie przejmował jego stanem, bo przecież zrobił wszystko, co możliwe, aby Oskar był zdrowy i to nie jego wina, że chłopiec nie wyzdrowiał.

List 10.

Peggy Blue opuszcza szpital. Oskar zdaje sobie sprawę, że więcej jej nie spotka. Ma żal do Boga, że zostają oni rozdzieleni.    

List 11. 

Oskar według własnych obliczeń ma już 90 lat. Krajobraz za oknem przedstawia zimę, a Oskar odnajduje w nim przekaz od Boga, aby każdego dnia patrzeć na świat tak, jakby się go widziało po raz pierwszy. W tym liście Oskar prosi Pana Boga, aby ten wyjawił ten sekret także jego najbliższym.

List 12.

Oskar jest już bardzo słaby. Jego wiek to 100 lat. Ma dużo filozoficznych przemyśleń. Pisze w liście, że człowiek na różnych etapach życia inaczej rozumuje i w inny sposób patrzy na życie.  

List 13.

Oskar czuje, że nadchodzi jego śmierć. 

List 14. 

Oskar umarł, a ostatni list do Boga, zostaje napisany przez Panią Różę. Wolontariuszka pisze, że Oskar odszedł, kiedy najbliżsi opuścili salę, aby napić się kawy. Prawdopodobnie nie chciał ich zanadto martwić swoim umieraniem. Pani Róża ubolewa nad śmiercią chłopca i nad tym, że nikt nie będzie już zwracał się do niej Ciociu Różo. Jest wdzięczna Bogu za szczęście, którego doświadczyła, mogąc poznać Oskara i że dzięki relacji z tym chłopcem, mogła jeszcze bardziej zawierzyć Bogu.

symbolika:

Pani Róża przybliża chłopcu postać Chrystusa (symbol cierpienia). Dzięki jej opowieści Oskar rozumie, że to, czy będzie bał się śmierci, zależy jedynie od niego. Pani Róża wyjaśnia różnice między cierpieniem fizycznym a duchowym.

motywy literackie:

Wyróżnić można następujące motywy: przyjaźń, śmierć, dziecko, list, wiara.

konteksty:

• adaptacja teatralna powieści miała miejsce na scenie polskiego Teatru Telewizji w 2005 r. (reż. M. Piwowski)

• ekranizacja filmowa powieści – 2009 r. (prod. belgijsko-francusko-kanadyjska)

• powieść jest porównywana do utworu “Mały Książę”.