Pełne opracowanie i streszczenie „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall (czas akcji, miejsce akcji, bohaterowie, język, motywy, konteksty – 16 stron) znajdziesz w MOIM SKLEPIE.
Bohaterowie pochodzenia żydowskiego:
- Marek Edelman — urodził się w rodzinie żydowskiej na Białorusi w 1919 r. lub 1922 r. W getcie warszawskim pracował jako goniec szpitalny, jego zadaniem było przenoszenie krwi do analizy do stacji sanitarnej po aryjskiej stronie. Obserwator akcji likwidacyjnej warszawskiego getta. Przeżył powstanie w getcie, powstanie warszawskie i wojnę – po tych wydarzeniach wyjechał z Polski, wrócił w 1947 r. i zamieszkał w Łodzi. Ukończył studia na Akademii Medycznej w Łodzi w 1951 r. Podjął pracę jako lekarz w klinice Wojskowej Akademii Medycznej. W roku 1972 objął funkcję ordynatora oddziału intensywnej terapii w Wojewódzkim Szpitalu im. Nikołaja Pirogowa. Był współpracownikiem doktora Molla, asystując przy operacjach serca podczas zawału. Doktor Marek Edelman jest autorytetem w dziedzinie kardiochirurgii. Związany z opozycją demokratyczną. Uczestniczył w obradach okrągłego Stołu. W 1998 r. otrzymał order Orła Białego. Zmarł 2.10.2009 r. Jest autorem książek „Getto walczy” i „Strażnik” oraz publikacji naukowej „Zawał serca” z dziedziny kardiologii.
- Mordechaj Anielewicz (1919—1943) — komendant Żydowskiej Organizacji Bojowej, przywódca powstania w getcie. Popełnił samobójstwo w getcie (w bunkrze przy ul. Miłej 18). Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Walecznych i Krzyżem Grunwaldu III klasy.
- Adam Czerniaków (1880—19420 — inżynier, pełnił funkcję prezesa Judenratu (rady Żydowskiej) w getcie. Następnego dnia po rozpoczęciu przez Niemców akcji przesiedleńczej, popełnił samobójstwo.
- Izraele Wilner (pseud. Arie, Jurek) (1917—1943)— przedstawiciel Żydowskiej Organizacji Bojowej u po aryjskiej stronie i łącznik Armii Krajowej. Zajmował się załatwianiem broni dla Żydów. Został aresztowany przez gestapo i torturowany (nie ujawnił żadnych tajnych informacji). Uratował go Henryk Grabowski i pomógł mu dojść do zdrowia. Potem Wilner wrócił do getta. Był pomysłodawcą zbiorowego samobójstwa w bunkrze przy ul. Miłej 18.
- Michał Klepfisz (1913—1943) — inżynier, chemik, członek ŻOB-u, pośrednik podczas przekazywania broni od AK do getta. Zmarł 20 kwietnia 1943 r. (zasłonił własnym ciałem niemiecki karabin maszynowy, umożliwiając powstańcom ucieczkę). Został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Virtuti Militari.
- Icchak Cukierman (pseud. Antek) (1915—1981) — zastępca komendanta Anielewicza w postaniu. Pracował na stanowisku ŻOB po aryjskiej stronie. Getto opuścił przed wybuchem powstania, brał udział w powstaniu warszawskim. Po wojnie wyjechał do Izraela.
- Teodozja Goliborska (1899—1942)— lekarka żydowska, pracowała w szpitalu w getcie. Prowadziła badania poświęcone „chorobie głodowej”. Uratowała przed śmiercią Henryka Wolińskiego „Wacława” – wykupiła z rąk gestapowców, w zamian oddała perski dywan; w 1942 r. wyszła z getta i ukrywała się po aryjskiej stronie; po wojnie wyemigrowała do Australii
- Abraham Blum (1905—1943) i Luba Blum-Bielicka (1905—1973) — małżeństwo. Abraham był członkiem ŻOB-u, a Luba prowadziła na terenie getta szkołę pielęgniarską. Abraham, w czasie ucieczki przed Niemcami, wyskakując przez okno, połamał nogi, wkrótce zmarł po pojmaniu przez gestapo. Luba została zmuszona do rozdzielenia między uczennice pięciu „numerków życia”. Dylemat, którym z nich te kartki wręczyć, rozstrzygnął wynik zorganizowanego przez nią konkursu medycznego. Po wojnie prowadziła dom dziecka, w którym schronienie znajdowały ocalałe dzieci żydowskie. Grób małżeństwa Blum znajduje się na cmentarzu żydowskim, tuż obok pomnika powstańca.
- Zalman Frydrych (Zygmunt) (1911—19430 — przemytnik broni dla powstańców. W czasie ewakuacji podpalonej przez Niemców fabryki strzelił w reflektor wroga, umożliwiając powstańcom ucieczkę. Miał córkę Elżbietę, która była ukrywana w klasztorze w Zamościu (tak zapamiętał Edelman, w rzeczywistości w Przemyślu) . Frydrych poprosił Marka Edelmana o pomoc w zaopiekowaniu się jego córką. Została adoptowana przez rodzinę w USA i nazywała się odtąd Elza Shatzkin . Dziewczyna popełniła samobójstwo w 1962 r.
- Pola Lifszyc (zm. 1942) — wyprowadzona przez Edelmana z Umschlagplatz, jednak potem dobrowolnie wsiadła do wagonu pociągu do obozu, bo była tam jej matka.
- Hennoch Rus — kolega Edelmana. Ojciec chorego chłopca, którego stan wymagał transfuzji krwi. Poprosił Edelmana o pomoc, ale dziecko zmarło. Rus był wdzięczny Edelmanowi, bo dzięki niemu, chory mógł umrzeć we własnym domu.
- Frania — jako młoda dziewczyna otrzymała „numerek życia”. Kiedy jej matka nie otrzymała numerka, Frania ją od siebie odepchnęła. Później była uczestniczką powstania warszawskiego. W swoim życiu ocaliła kilkanaście osób.
- Tosia Tenenbaumówna – córka przełożonej pielęgniarek w getcie. Matka oddała jej swój „numerek życia”.
- Rywka Urman – wygłodzona kobieta, która nadgryzła ciało swojego zmarłego dziecka.
Bohaterowie polskiego pochodzenia:
- Henryk Grabowski „Słoniniarz” – wyciągnął z gestapo Jurka Wilnera. W czasie okupacji organizował Żydów do walki z Niemcami. We własnym mieszkaniu ukrywał Żydów i broń.
- Zbigniew Młynarski „Kret” (1910–1979) – Edelman wspomina o nim, opowiadając o zorganizowanej przez AK akcji przebicia się do getta.
- Henryk Woliński „Wacław” (1901– 1986) – pisał meldunki dla rządu polskiego w Londynie o sytuacji w getcie. Dzięki pomocy Teodozji Goliborskiej został uwolniony z rąk gestapo.
- Jan Moll (profesor) (1912-1990) – w czasie II wojny światowej był chirurgiem w Radomiu. Niejednokrotnie obawiał się, że otrzyma zarzut prowadzenie eksperymentów na otwartym sercu. W 1952 r. przeprowadził skomplikowaną operację na otwartym sercu u Genowefy Kwapisz .
- Elżbieta Chętkowska – lekarka, współpracownica Edelmana, współautorka pracy na temat zawału serca. Po samobójczej śmierci doktor Chętkowskiej została ufundowana nagroda jej imienia, za wybitne osiągnięcia w kardiochirurgii.
- Zofia Wróblewska i Aga Żychowska – lekarki i współpracownice Edelmana i Molla.
Pacjenci, o których wspomina Marek Edelman:
- Pani Budnerowa, Pan Rudny,
- inż. Wilczkowski,
- Pan Rzewuski.
Ponadto w utworze występuje Niemiec Jürgen Stroop, dowódca akcji likwidacyjnej getta warszawskiego.
Pełne opracowanie i streszczenie „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall (czas akcji, miejsce akcji, bohaterowie, język, motywy, konteksty – 16 stron) znajdziesz w MOIM SKLEPIE.