Pytania egzystencjalne w obliczu doświadczenia cierpienia i śmierci. Omów zagadnienie na podstawie Dżumy Alberta Camusa. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Doświadczenie cierpienia i śmierci zmusza człowieka do zadawania pytań egzystencjalnych. W sytuacjach ekstremalnych należy dokonać wyboru między własnym szczęściem a dobrem ogółu – trzeba ustalić na nowo hierarchię wartości, zmierzyć się z potrzebą poświęcenia na rzecz innych.

Rozwinięcie („Dżuma”):

Jednym z najważniejszych pytań egzystencjalnych, jakie można sobie zadać w ekstremalnej sytuacji, jest to dotyczące hierarchii wartości. Epidemia dżumy zmusiła Raymonda Ramberta do zastanowienia się nad sensem życia oraz stosunkiem do szczęścia – kiedy w Oranie pojawiła się zaraza, dziennikarz próbował bowiem kierować się egoizmem, postawił własne szczęście ponad dobrem innych ludzi. Nie czuł się związany z mieszkańcami miasta i argumentował, że przyjechał tam tylko na chwilę (aby przygotować reportaż). Strach przed chorobą i tęsknota za ukochaną sprawiły, że był nawet gotów złamać reguły porządku społecznego – nawiązał kontakt z przemytnikami, którzy mieli mu pomóc w opuszczeniu Oranu.

Początkowa postawa Ramberta ukazuje więc skłonność do egoizmu w sytuacji zagrożenia. Dopiero z biegiem czasu dziennikarz zaczął oddawać się pracy na rzecz innych – ostatecznie wstąpił do oddziałów sanitarnych i pomagał zadżumionym, choć zaznaczał, że jego najważniejszym celem było opuszczenie miasta. Kiedy jednak miał możliwość wyjazdu, zrezygnował z niego. Stwierdził bowiem, że byłoby mu wstyd, gdyby tylko on sam był szczęśliwy. Doświadczenie cierpienia i śmierci tym samym doprowadziło Ramberta do przemiany wewnętrznej: egoizm ustąpił empatii oraz solidarności. Chociaż wybór nie należał do najłatwiejszych, dziennikarz podjął trafną decyzję i uznał, że w ekstremalnym czasie powinien działać na rzecz społeczeństwa.

Kontekst:

Sytuacją, która zmuszała ludzi do zadawania pytań egzystencjalnych, był również pobyt w niemieckich obozach koncentracyjnych w czasie II wojny światowej. Osoby, które przeżyły nazistowską niewolę, w późniejszych wspomnieniach opowiadały o trudach życia z piętnem „zlagrowania”, czyli konieczności dostosowania swojej moralności do obozowych warunków zmuszających do skupienia się na ratowaniu własnego życia. Problemy egzystencjalne pojawiające się podczas przetrzymywania w obozie opisał między innymi Tadeusz Borowski w swoich opowiadaniach „Ludzie, którzy szli” oraz „Proszę państwa do gazu”. Ukazał on z jednej strony postaci pozytywne, takie jak blokowa Mirka, która próbowała uratować niemowlę przed rychłą śmiercią, jak i negatywne, jak kobieta, która wyrzekła się swojego dziecka, aby nie trafić do komory gazowej.

Ekstremalne doświadczenie zmusiło więźniów nazistowskich obozów do uodpornienia się (wręcz: zobojętnienia) na zło. W odróżnieniu od „Dżumy”, z opowiadań Borowskiego nie wypływa moralna przestroga, aby zrezygnować z egoizmu. Osoby, które przeżyły piekło wojny, również przeżywały wewnętrzne dramaty, ale musiały przede wszystkim skupić się na ratowaniu własnego życia.

Zakończenie (podsumowanie):

Ludzie w obliczu zagrożenia zadają sobie pytanie o to, jak należy się zachować: czy skupić się na własnym szczęściu, czy pomagać innym. Nie da się ukryć, że te alternatywy tworzą konflikt tragiczny, trudno bowiem udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o to, czy życie innych jest ważniejsze od życia jednostki.