Możesz zostać moim patronem/moją patronką: 
Wolność – dar, ale również odpowiedzialność to temat wypracowania maturalnego, który pojawił się na maturze podstawowej w sierpniu 2023 r. W tym wpisie znajdziesz wszystko, co może Cię zainteresować na temat rozprawki Wolność – dar, ale również odpowiedzialność:
- zasady oceniania
- wyjaśnienie, o czym można napisać przy okazji tego tematu
- propozycje kontekstów
Jeżeli szukasz gotowca, który wykorzystasz w swoim wypracowaniu, to mam dla Ciebie złą wiadomość – w tym wpisie tego nie znajdziesz.
Jeżeli jednak chcesz się nauczyć pisać doskonałe wypracowanie, to czytaj dalej, ponieważ pokażę Ci, co zrobić, żeby prawidłowo omówić ten temat.
Wolność – dar, ale również odpowiedzialność – wypracowanie maturalne
Zacznijmy od początku – czyli od tego, jakie zadanie przed Tobą stoi. Oto treść polecenia z matury w sierpniu 2023 r.
Temat 2.
Wolność – dar, ale również odpowiedzialność.
W pracy odwołaj się do:
- lektury obowiązkowej – wybranej spośród lektur wymienionych na stronach 3 i 4 tego arkusza egzaminacyjnego
- innego utworu literackiego – może to być również utwór poetycki
- wybranych kontekstów.
Na co należy zwrócić szczególną uwagę podczas omawiania tego tematu?
Odpowiedź na to pytanie wynika wprost z uszczegółowienia zasad oceniania (czyli z pliku, który znajduje się w zasadach oceniania matury w sierpniu 2023).
Wynika z tego, że przy opracowaniu tematu Wolność – dar, ale również odpowiedzialność musisz:
- odwołać się do lektury obowiązkowej (bez tego dostaniesz 0 punktów za wypracowanie)
- rozważyć problem wolności jako daru oraz problem wolności jako odpowiedzialności. Jeżeli omówisz tylko jeden aspekt (wolność jako dar LUB wolność jako odpowiedzialność), to jeden utwór będzie mógł zostać uznany za omówiony w pełni funkcjonalnie, ale drugi będzie już co najwyżej częściowo funkcjonalny. To oznacza, że w kryterium Kompetencje Literackie i Kulturowe uzyskasz co najwyżej 12 punktów.
Ten temat jest wyjątkowy, ponieważ nie musisz omawiać obu elementów (zarówno wolności jako daru, jak i wolności jako odpowiedzialności) na przykładzie każdego utworu literackiego. Możesz omówić wolność jako dar na przykładzie jednego utworu i wolność jako odpowiedzialność na przykładzie innego utworu literackiego.
Poniżej znajdziesz natomiast uszczegółowienie zasad oceniania tematu Wolność – dar, ale również odpowiedzialność (wraz z wyjaśnieniem pojęć kluczowych).
Wolność – dar, ale również odpowiedzialność – zasady oceniania
Poniżej znajdziesz uszczegółowienie zasad oceniania tego tematu. Dlaczego to ważne? Pamiętaj, że dzięki uszczegółowieniu zasad oceniania możesz się dowiedzieć, co należało napisać, aby utwory literackie zostały uznane za omówione w pełni funkcjonalnie!
Uszczegółowienie zasad oceniania:
1. Rozumienie pojęć:
a) wolność, np.
– niezależność państwa
– niezależność osobista, możliwość podejmowania decyzji zgodnie z własną wolą, możliwość nieskrępowanego działania
– życie poza więzieniem, przebywanie poza zamknięciem
– gwarantowane przez państwo prawo obywatela lub obywateli do swobodnego decydowania w zakresie jakiegoś obszaru życia
b) dar – dobro, które ma dla kogoś szczególną wartość o charakterze niematerialnym
c) odpowiedzialność, np.
– obowiązek moralny lub prawny odpowiadania za swoje lub czyjeś czyny i ponoszenia za nie konsekwencji
– przyjęcie na siebie obowiązku zadbania o kogoś lub o coś, wykonania czegoś.
2. Wypracowanie przynajmniej częściowo dotyczy problemu wskazanego w poleceniu, jeżeli w pracy zdający omówił:
a) wolność jako dar
ALBO
b) wolność jako odpowiedzialność
ORAZ
c) praca zawiera opinię albo uzasadnienie.
3. Zgodnie z poleceniem zdający powinien w pracy rozważyć problem wolności jako daru, ale również jako odpowiedzialności. Jeżeli w całej pracy zdający omawia wyłącznie problem wolności jako daru albo wyłącznie problem wolności jako odpowiedzialności, wówczas:
a) jeden utwór literacki – można uznać za wykorzystany w pełni funkcjonalnie
b) drugi utwór literacki – można uznać za wykorzystany co najwyżej częściowo funkcjonalnie.
4. Lektura obowiązkowa – dowolna lektura obowiązkowa, wybrana spośród lektur wymienionych na stronach 3 i 4 arkusza, ilustrująca zagadnienie sformułowane w temacie.
Źródło: Zasady oceniania rozwiązań zadań.
Chcesz się dobrze przygotować do matury z języka polskiego?
Skorzystaj z mojego opracowania wszystkich 76 pytań jawnych na maturę ustną w 2026, 2027 i 2028 roku.
Pamiętaj, że dobrze opracowane pytania jawne mogą Ci pomóc także podczas pisania wypracowania!
Baba radzi – co zrobić, aby napisać prawidłowe wypracowanie na temat: Wolność – dar, ale również odpowiedzialność? Utwory literackie
W pierwszej kolejności: zastanów się, w których znanych Ci utworach literackich pojawia się motyw wolności (rozumianej zarówno jako dar, jak i jako odpowiedzialność). Proponuję, aby punktem wyjścia były poniższe pytania jawne na maturę ustną 2026-2028:
Mitologia (cz. I – Grecja):
Dziady cz. III:
Lalka:
Zbrodnia i kara:
Wesele:
Przedwiośnie:
Proszę państwa do gazu:
Zdążyć przed Panem Bogiem:
Rok 1984:
Tango:
Temat rozważony? W takim razie teraz stwórz klucz interpretacyjny – zastanów się, w jaki sposób możesz przedstawić motyw wolności rozumianej jako dar i odpowiedzialność, aby Twoje argumenty i przykłady nie sprawiały wrażenie dobranych przypadkowo.
Stwórz spójną narrację, która pokaże wieloaspektowość problemu wolności. Przeanalizuj zatem zagadnienie tak, aby przedstawić różnorodne argumenty, które będą razem tworzyć przemyślaną wypowiedź.
Chcesz się dobrze przygotować do matury z języka polskiego?
Skorzystaj z mojego opracowania wszystkich 76 pytań jawnych na maturę ustną w 2026, 2027 i 2028 roku.
Pamiętaj, że dobrze opracowane pytania jawne mogą Ci pomóc także podczas pisania wypracowania!