Co sprawia, że człowiek staje się dla drugiego człowieka bohaterem? – wypracowanie maturalne i zasady oceniania

Co sprawia, że człowiek staje się dla drugiego człowieka bohaterem? – przykładowa wypowiedź argumentacyjna

Wypowiedź argumentacyjna pochodzi ze sprawozdania CKE z 19 września 2023 r. Link do sprawozdania znajdziesz tutaj.

Bohaterstwo jest motywem podejmowanym w kulturze i sztuce od wieków. Już bajki, które poznajemy w dzieciństwie kreują nam wyjątkowo prosty schemat, w którym waleczny rycerz zabija smoka, ratuje księżniczkę, a cała wioska czy całe królestwo nadaje mu tytuł bohatera. Wraz z upływem lat przychodzi jednak moment, kiedy taka wizja bohaterstwa przestaje być aktualna, adekwatna do rzeczywistości. Jako dorośli ludzie przekonujemy się, że dla drugiego człowieka możemy stać się bohaterem dzięki czynom, ideom czy poświęceniu.

Jedną z takich osób jest Małgorzata, tytułowa bohaterka powieści „Mistrz i Małgorzata” autorstwa Michaiła Bułhakowa. Autor wykreował postać kobiecą, która jest prostolinijną, dobroduszną mieszkanką Moskwy i choć na początku nie wydaje się ona być przykładem bohaterki, w momencie balu u Wolanda udowadnia, że jest godna tego tytułu. Historia Mistrza i Małgorzaty, ich miłości oraz rozłąki, jest przykładem relacji, w której człowiek poświęca się dla drugiej osoby, to też czyni Małgorzata, by odzyskać ukochanego. Decydując się na współpracę z szatanem, Małgorzata ukazuje ogrom swojej miłości i tęsknoty za Mistrzem, jest gotowa zrobić wszystko, by znów mogli być razem. Woland uczynił z niej królową balu, na którym Małgorzata wiele wycierpiała: korona na jej głowie była powodem bólu, uginała się pod ciężarem naszyjnika, jej kolano stało się sine od pocałunków gości z zaświatów. Bohaterka, gdy bal się skończył, była ledwie żywa i zasadniczo już w tym momencie odznaczała się wytrwałością, odwagą i poświęceniem, co jest oznaką bohaterstwa. Jednak Małgorzata zdecydowała się na kolejny szlachetny krok, mianowicie zamiast o mistrza prosiła Wolanda, by za jej zasługi uwolnił dzieciobójczynie Friedę od mąk, których doświadczała po śmierci. Możemy więc uznać Małgorzatę za bohaterkę zarówno dla Mistrza, jak i dla Friedy, a już z pewnością za bohaterkę dla wielu odbiorców powieści. Ten tytuł zapewniły jej chęci do działania, wielka miłość oraz odwaga. Podobny obraz kobiety jako bohaterki wykreował Juliusz Słowacki w „Lilli Wenedzie”, dramacie opowiadającym o losach rodu Wenedów i Lechitów, będących ze sobą w konflikcie. Tytułowa bohaterka jest podobna do Małgorzaty, gdyż wykazuje się bohaterstwem, jest odważna oraz motywuje ją miłość. W tym wypadku jest to miłość do jej ojca, którego trzykrotnie ratuje przed śmiercią. Ten zapał, zawzięcie i odwaga pozwalają nam nazwać Lillę bohaterką. 

Męskich postaci, które są godne tytułu bohatera również nie brakuje, a jedną z nich jest Jacek Soplica, główny bohater „Pana Tadeusza”. Adam Mickiewicz na przykładzie tej persony ukazuje nam istotną prawdę dotycząca odkupienia win. Jacek Soplica w młodości był istnym przeciwieństwem słowa bohater, najcięższym z jego grzechów było zastrzelenie Stolnika, którego zamek atakowali Moskale. Jednak przeszedł on przemianę wewnętrzną i na znak pokuty zmienił tożsamość. Jako ksiądz Robak zasłużył się dla ojczyzny, biorąc udział w walkach napoleońskich, czy pełniąc rolę emisariusza w Soplicowie. Najważniejszy jest jednak moment, gdy własnym ciałem osłania Hrabiego przed strzałem, czego skutkiem była gangrena. Był to niewątpliwie czyn bohaterski i z pewnością ksiądz Robak stał się wtedy dla Hrabiego bohaterem. Na łożu śmierci Jacek Soplica wyznaje wszystkie swoje grzechy oraz swoją prawdziwą tożsamość. Nasuwają się więc pytania: Czy przeszłość Jacka zmniejsza rangę jego zasług i poświęceń? Czy mimo jego grzechów wciąż możemy nazwać go bohaterem? Pomocny w tym wypadku staje się „Potop” Henryka Sienkiewicza, w którym również dynamiczną postacią jest Andrzej Kmicic. Kolejnym podobieństwem jest przemiana wewnętrzna oraz zmiana imienia. Przez całą powieść śledzimy postać Kmicica, wiemy, że choć popełnił wiele błędów chciał odkupić swoje winy, co mu się udaje. Znów można zadać te same jak w przypadku Jacka Soplicy pytania, a w odpowiedzi mogą nam pomóc słowa Oleńki, która mówi Kmicicowi, że nie jest godna całować jego ran. Tak więc zarówno Jacek Soplica oraz Andrzej Kmicic pod nowymi imionami odznaczyli się bohaterstwem, wytrwałością i patriotyzmem. Niektórzy mogą twierdzić, że jest to zbyt wyniosły tytuł dla tych bohaterów, lecz warto spojrzeć na to, ile odwagi i siły wymaga od człowieka tak diametralna zmiana swojej osoby. 

Każdy z przywołanych przykładów pozwala nam uświadomić sobie dwie ważne prawdy dotyczące bohaterstwa. Pierwsza uczy nas, że najważniejsze są czyny, chęci, poświęcenie i inne istotne dla nas idee. Druga natomiast, dość truistycznie, ukazuje nam, jak bardzo subiektywne są kryteria dotyczące uznawania drugiego człowieka za bohatera. Warto więc pamiętać o różnych postaciach literackich, które mogą nam pomóc w spersonalizowaniu tych kryteriów, jednocześnie służąc nam za wzór bohaterstwa.

Źródło: Sprawozdanie za rok 2023, Egzamin maturalny, Język polski, CKE, 19 września 2023 r., ss. 54-55.