Funkcje snu i widzenia w utworze literackim / Jakie prawdy o człowieku ujawniają jego sny albo widzenia? Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Motyw snów i widzeń odgrywa istotną rolę w literaturze. Oba te zjawiska dzieją się poza świadomością bohaterów literackich, co oznacza, że stają się one sygnałem toczących się w postaciach procesów psychicznych. Sen często ukazuje to, co przed świadomością bohatera literackiego ukryte, widzenie natomiast „wykracza” poza psychikę bohatera i jest zwiastunem czegoś, co ma się wydarzyć w rzeczywistości go otaczającej, posiada bowiem wymiar metafizyczny i proroczy. Należy zatem uznać, że sny ukazują lęki, nadzieje i kondycję psychiczną śniącego, z kolei widzenia zwiastują wielkie zmiany, a także akcentują potrzebę tych zmian w wymiarze ponadindywidualnym. W tym ostatnim aspekcie ważna jest również funkcja ideologiczna snów i widzeń – często poprzez nie twórca przekazuje czytelnikom swoje poglądy społeczno-polityczne. Można zatem stwierdzić, że sny i widzenia ukazują to, co drzemie w człowieku.

Rozwinięcie („Dziady” cz. III):

Różnorodne przykłady funkcji snu i widzenia przedstawiono w III części „Dziadów”. W dramacie Adama Mickiewicza tych stanów doświadcza wiele postaci – sny nawiedzają chociażby Konrada i Nowosilcowa. Z kolei proroczych widzeń doznają Ewa i ksiądz Piotr.

Sny Konrada można nazwać objawieniami. Wprawdzie dotyczą one jego jako jednostki, ale należy pamiętać, że Konrad jest wybrańcem, który ma poprowadzić Polaków do zwycięstwa nad zaborcą. Sen więźnia to nie tylko obraz wewnętrznych zmagań bohatera, lecz także interwencja niebios. Anioły walczą z demonami o Konradową duszę. W rezultacie tego snu dochodzi do przemiany z Gustawa w Konrada, czyli z romantycznego kochanka w patriotę. W Małej Improwizacji Konrad widzi siebie jako orła, który wznosi się ponad ziemię, ale widok Polski przysłania mu kruk – symbol carskiego zniewolenia. Unaoczniają się w ten sposób nadzieje i lęki Konrada. Jako orzeł chce on przewodzić narodowi, kruk zaś symbolizuje zło i stanowi przeszkodę w osiągnięciu celu. Wielka Improwizacja jest również rodzajem objawienia, w którym bohater doświadcza najgłębszych emocji i jednocześnie odkrywa swoją misję. Dusza Konrada wzlatuje wysoko, mężczyzna czuje się wybrańcem, kimś lepszym nawet od samego Boga.

Sen Nowosilcowa również ukazuje kondycję psychiczną i rozterki bohatera, ale…