W niemal każdym arkuszu maturalnym znajduje się zadanie, w którym należy określić funkcję zdań lub całych akapitów w tekście źródłowym. Zadanie jest o tyle trudne, że lista funkcji zdań i akapitów jest nieograniczona. Mało tego! Nikt się dotąd nie podjął próby klasyfikacji funkcji zdań. W związku z tym nie ma innej rady – trzeba ćwiczyć, ćwiczyć i jeszcze raz ćwiczyć. W końcu szkoda stracić jeden punkt na czymś z pozoru tak prostym, prawda?

Jakie mogą być funkcje zdań? Odpowiedzi, które pojawiały się na maturze

Trudno jednoznacznie rozstrzygnąć, jaka jest funkcja zdań lub akapitów. Jeżeli na maturze pojawi się zadanie zamknięte – wtedy odpowiedź jest oczywista. Ale co zrobić, gdy zadanie dotyczące funkcji akapitów będzie wymagało napisania własnej odpowiedzi? Poniżej znajduje się lista najważniejszych funkcji zdań:

  1. Wprowadzenie w temat (funkcja kompozycyjna)
  2. Określenie problemu / sygnalizacja problemu
  3. Podkreślenie istoty poruszanego problemu
  4. Zapowiedź głównego tematu
  5. Wprowadzenie kontekstu
  6. Przedstawienie tezy
  7. Zwrócenie uwagi czytelnika
  8. Wprowadzenie polemiki
  9. Odpowiedź na postawione pytanie
  10. Zasygnalizowanie rozwinięcia omawianego wątku
  11. Przywołanie autorytetu w celu uzasadnienia własnych poglądów
  12. Potwierdzenie argumentacji / wzmocnienie argumentacji
  13. Zilustrowanie argumentacji
  14. Podsumowanie rozważań
  15. Zaproszenie odbiorcy do dyskusji
Ważne: na pytanie „jaką funkcję pełni poniższe zdanie?” nie możesz odpowiedzieć np. „funkcja retoryczna”. Należy udzielić opisowej odpowiedzi!

O czym jeszcze warto pamiętać?

Funkcje zdań/akapitów to jedno, natomiast czasami także mogą się pojawiać pytania o to, czemu służą poszczególne zabiegi stylistyczne lub w jakim celu zostały użyte poszczególne słowa. W związku z tym poniżej kilka najważniejszych informacji, o których trzeba pamiętać:

  • czasowniki w 1. os. l. poj – wprowadzają osobistą perspektywę autora i nadają tekstowi subiektywny charakter
  • czasowniki w 1. os. l. mn. – sygnalizują wspólnotę między autorem a czytelnikami i skracają dystans między autorem a czytelnikami
  • czasowniki w 3. os. l. poj. – są znakiem obiektywnej relacji autora
  • Podkreślenie pewności wyrażanych sądów (nie ulega wątpliwości)
  • Wskazanie na zachodzącą sprzeczność (to paradoksalne, ale…)

Funkcje zdań i akapitów – ćwiczenia z matur

Zadań, które pozwalają przećwiczyć funkcje zdań i akapitów, nie ma zbyt wiele, dlatego warto gruntownie przerobić to, co pojawiało się w poprzednich arkuszach maturalnych. Poniżej zebrałam informacje o tym typie zadań (kliknij, aby przejść do wybranego arkusza, a następnie zjedź do wskazanego zadania).