W nie­mal każ­dym arku­szu matu­ral­nym znaj­du­je się zada­nie, w któ­rym nale­ży okre­ślić funk­cję zdań lub całych aka­pi­tów w tek­ście źró­dło­wym. Zada­nie jest o tyle trud­ne, że lista funk­cji zdań i aka­pi­tów jest nie­ogra­ni­czo­na. Mało tego! Nikt się dotąd nie pod­jął pró­by kla­sy­fi­ka­cji funk­cji zdań. W związ­ku z tym nie ma innej rady – trze­ba ćwi­czyć, ćwi­czyć i jesz­cze raz ćwi­czyć. W koń­cu szko­da stra­cić jeden punkt na czymś z pozo­ru tak pro­stym, prawda?

Jakie mogą być funkcje zdań? Odpowiedzi, które pojawiały się na maturze

Trud­no jed­no­znacz­nie roz­strzy­gnąć, jaka jest funk­cja zdań lub aka­pi­tów. Jeże­li na matu­rze poja­wi się zada­nie zamknię­te – wte­dy odpo­wiedź jest oczy­wi­sta. Ale co zro­bić, gdy zada­nie doty­czą­ce funk­cji aka­pi­tów będzie wyma­ga­ło napi­sa­nia wła­snej odpo­wie­dzi? Poni­żej znaj­du­je się lista naj­waż­niej­szych funk­cji zdań:

  1. Wpro­wa­dze­nie w temat (funk­cja kompozycyjna)
  2. Okre­śle­nie pro­ble­mu / sygna­li­za­cja problemu
  3. Pod­kre­śle­nie isto­ty poru­sza­ne­go problemu
  4. Zapo­wiedź głów­ne­go tematu
  5. Wpro­wa­dze­nie kontekstu
  6. Przed­sta­wie­nie tezy
  7. Zwró­ce­nie uwa­gi czytelnika
  8. Wpro­wa­dze­nie polemiki
  9. Odpo­wiedź na posta­wio­ne pytanie
  10. Zasy­gna­li­zo­wa­nie roz­wi­nię­cia oma­wia­ne­go wątku
  11. Przy­wo­ła­nie auto­ry­te­tu w celu uza­sad­nie­nia wła­snych poglądów
  12. Potwier­dze­nie argu­men­ta­cji / wzmoc­nie­nie argumentacji
  13. Zilu­stro­wa­nie argumentacji
  14. Pod­su­mo­wa­nie rozważań
  15. Zapro­sze­nie odbior­cy do dyskusji
Waż­ne: na pyta­nie “jaką funk­cję peł­ni poniż­sze zda­nie?” nie możesz odpo­wie­dzieć np. “funk­cja reto­rycz­na”. Nale­ży udzie­lić opi­so­wej odpowiedzi!

O czym jeszcze warto pamiętać?

Funk­cje zdań/akapitów to jed­no, nato­miast cza­sa­mi tak­że mogą się poja­wiać pyta­nia o to, cze­mu słu­żą poszcze­gól­ne zabie­gi sty­li­stycz­ne lub w jakim celu zosta­ły uży­te poszcze­gól­ne sło­wa. W związ­ku z tym poni­żej kil­ka naj­waż­niej­szych infor­ma­cji, o któ­rych trze­ba pamiętać:

  • cza­sow­ni­ki w 1. os. l. poj – wpro­wa­dza­ją oso­bi­stą per­spek­ty­wę auto­ra i nada­ją tek­sto­wi subiek­tyw­ny charakter
  • cza­sow­ni­ki w 1. os. l. mn. – sygna­li­zu­ją wspól­no­tę mię­dzy auto­rem a czy­tel­ni­ka­mi i skra­ca­ją dystans mię­dzy auto­rem a czytelnikami
  • cza­sow­ni­ki w 3. os. l. poj. – są zna­kiem obiek­tyw­nej rela­cji autora
  • Pod­kre­śle­nie pew­no­ści wyra­ża­nych sądów (nie ule­ga wątpliwości)
  • Wska­za­nie na zacho­dzą­cą sprzecz­ność (to para­dok­sal­ne, ale…)

Funkcje zdań i akapitów – ćwiczenia z matur

Zadań, któ­re pozwa­la­ją prze­ćwi­czyć funk­cje zdań i aka­pi­tów, nie ma zbyt wie­le, dla­te­go war­to grun­tow­nie prze­ro­bić to, co poja­wia­ło się w poprzed­nich arku­szach matu­ral­nych. Poni­żej zebra­łam infor­ma­cje o tym typie zadań (klik­nij, aby przejść do wybra­ne­go arku­sza, a następ­nie zjedź do wska­za­ne­go zadania).