Zarówno na egzaminie ósmoklasisty, jak i na maturze podstawowej z języka polskiego mogą się pojawić pytania z zakresu semantyki. Z reguły nie są to trudne zadania, ale trzeba pamiętać o kilku podstawowych definicjach:


SYNONIMY
– wyrazy bliskoznaczne – mają inny wygląd i brzmienie, ale to samo znaczenie, np.: pisarz – autor – poeta

ANTONIMY – przeciwieństwa – wyrazy o przeciwstawnym znaczeniu, np.: czarny-biały; ciepło-zimno; daleko-blisko

EPONIM – słowo utworzone od nazwy własnej, np.:

  • rower (od nazwy fabryki)
  • paragon (od nazwiska właściciela fabryki)
  • Ateny (od bogini)
  • Zespół Aspergera (naukowiec)
  • adidasy (od marki)

HOMONIMY – wyrazy, które tak samo się pisze i wymawia, ale znaczą coś innego
np.:

  • zamek (budynek lub suwak)
  • mysz (zwierzę lub akcesorium komputerowe)
  • kiwi (owoc lub zwierzę)
  • granat (owoc lub broń)
  • korona (na głowie lub choroba)
  • wiocha (wieś lub obciach)
  • paluszki (małe palce, przekąska lub baterie)
  • pilot (do sterowania telewizorem lub osoba sterująca samolotem)
  • gołąbki (ptaszki lub potrawa)
  • golf (sport lub ubranie)
  • blok (budynek, wielka bryła, zeszyt z dużymi kartkami lub blokada)

Zapamiętaj: homonimy – ta sama pisownia, inne znaczenie, to samo brzmienie

HOMOFONY – wyrazy, które tak samo brzmią, ale inaczej się je pisze i znaczą coś innego, np.:

  • morze/może
  • karze/każe
  • Bóg/buk/Bug
  • nienażarty/nie na żarty
  • Kafka/kawka
  • Węgierka/węgierka
  • Japonki/japonki
  • Hiszpanka/hiszpanka
  • Ziemianka/ziemianka
  • Łódź/łódź
  • kot/kod
  • Chełm/hełm
  • jerzyk/jeżyk

Zapamiętaj: homofony – inna pisownia, inne znaczenie, tak samo brzmi

HOMOGRAFY=HOMOGRAMY – wyrazy, które mają taką samą pisownię, ale inaczej się wymawia i znaczą coś innego, np.:

  • cis/cis [ćis] (w muzyce lub roślina)
  • zamarzać/zamarzać (pokrywać się lodem lub morzyć głodem)
  • rozmarzać/rozmarzać (przechodzić w stan ciekły lub marzyć o czymś)

Zapamiętaj: homografy (homogramy) – ta sama pisownia, inne znaczenie, inne brzmienie

Wszystko jasne? W takim razie sprawdź się w krótkiej grze!