Zarów­no na egza­mi­nie ósmo­kla­si­sty, jak i na matu­rze pod­sta­wo­wej z języ­ka pol­skie­go mogą się poja­wić pyta­nia z zakre­su seman­ty­ki. Z regu­ły nie są to trud­ne zada­nia, ale trze­ba pamię­tać o kil­ku pod­sta­wo­wych definicjach:


SYNONIMY
– wyra­zy bli­sko­znacz­ne – mają inny wygląd i brzmie­nie, ale to samo zna­cze­nie, np.: pisarz – autor – poeta

ANTONIMY – prze­ci­wień­stwa – wyra­zy o prze­ciw­staw­nym zna­cze­niu, np.: czar­ny-bia­ły; cie­pło-zim­no; daleko-blisko

EPONIM – sło­wo utwo­rzo­ne od nazwy wła­snej, np.:

  • rower (od nazwy fabryki)
  • para­gon (od nazwi­ska wła­ści­cie­la fabryki)
  • Ate­ny (od bogini)
  • Zespół Asper­ge­ra (nauko­wiec)
  • adi­da­sy (od marki)

HOMONIMY – wyra­zy, któ­re tak samo się pisze i wyma­wia, ale zna­czą coś inne­go
np.:

  • zamek (budy­nek lub suwak)
  • mysz (zwie­rzę lub akce­so­rium komputerowe)
  • kiwi (owoc lub zwierzę)
  • gra­nat (owoc lub broń)
  • koro­na (na gło­wie lub choroba)
  • wio­cha (wieś lub obciach)
  • palusz­ki (małe pal­ce, prze­ką­ska lub baterie)
  • pilot (do ste­ro­wa­nia tele­wi­zo­rem lub oso­ba ste­ru­ją­ca samolotem)
  • gołąb­ki (ptasz­ki lub potrawa)
  • golf (sport lub ubranie)
  • blok (budy­nek, wiel­ka bry­ła, zeszyt z duży­mi kart­ka­mi lub blokada)

Zapa­mię­taj: homo­ni­my – ta sama pisow­nia, inne zna­cze­nie, to samo brzmienie

HOMOFONY – wyra­zy, któ­re tak samo brzmią, ale ina­czej się je pisze i zna­czą coś inne­go, np.:

  • morze/może
  • karze/każe
  • Bóg/buk/Bug
  • nienażarty/nie na żarty
  • Kafka/kawka
  • Węgierka/węgierka
  • Japonki/japonki
  • Hiszpanka/hiszpanka
  • Ziemianka/ziemianka
  • Łódź/łódź
  • kot/kod
  • Chełm/hełm
  • jerzyk/jeżyk

Zapa­mię­taj: homo­fo­ny – inna pisow­nia, inne zna­cze­nie, tak samo brzmi

HOMOGRAFY=HOMOGRAMY – wyra­zy, któ­re mają taką samą pisow­nię, ale ina­czej się wyma­wia i zna­czą coś inne­go, np.:

  • cis/cis [ćis] (w muzy­ce lub roślina)
  • zamarzać/zamarzać (pokry­wać się lodem lub morzyć głodem)
  • rozmarzać/rozmarzać (prze­cho­dzić w stan cie­kły lub marzyć o czymś)

Zapa­mię­taj: homo­gra­fy (homo­gra­my) – ta sama pisow­nia, inne zna­cze­nie, inne brzmienie

Wszystko jasne? W takim razie sprawdź się w krótkiej grze!