Geneza „Lalki”

Geneza „Lalki”

9 lutego 1887 roku w gazecie „Gazeta Polska” ukazała się krótka wiadomość o procesie młodej kobiety oskarżonej o kradzież lalki. Chociaż kobieta została uniewinniona, to wydarzenie zainspirowało Prusa do napisania powieści „Lalka„. W „Notatkach o kompozycji” opisał ten proces jako moment, w którym pomysł na powieść „skrystalizował się” w jego umyśle. Wpłynęło to również na tytuł utworu. W liście do Władysława Korotyńskiego z 1897 roku wyjaśnił, że użył słowa „lalka”, aby wyrazić wdzięczność za to wydarzenie. Początkowo rozważał tytuł „Trzy pokolenia”, ale ostatecznie zdecydował się na „Lalkę”. Proces w Wiedniu stał się inspiracją dla sceny w powieści, w której również chodzi o kradzież lalki. 

Prus intensywnie pracował nad „Lalką” w 1887 roku, zbierając informacje m.in. od uczestnika powstania węgierskiego w 1848 roku, Franciszka Bagieńskiego.

Celem Prusa było „przedstawić polskich idealistów na tle społecznego rozkładu”, tak zatem oceniał czasy, w których żył. W „Lalce” oraz pozostałych powieściach („Sławie”, „Emancypantkach”, „Faraonie”) starał się przedstawić „wielkie pytania” epoki. Nie chciał stawiać diagnoz (a w pozytywizmie rolą pisarza było bycie lekarzem społeczeństwa, który dostrzega przejawy chorób, które je trawią) ani dostarczać odpowiedzi. Pytał jako badacz rzeczywistości i to dzięki temu powieść ta jest wciąż aktualna i budzi gorące dyskusje wśród współczesnych czytelników.