Hiperbolizacja i jej znaczenie w kompozycji i budowaniu sensu utworu. Omów zagadnienie na podstawie opowiadania Górą „Edek” Marka Nowakowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst

Wstęp (wprowadzenie):

Hiperbola to zabieg stylistyczny cechujący się przesadą w opisie przedmiotu albo zjawiska. Hiperbolizacja to natomiast wyolbrzymienie, czyli celowe zwiększenie intensywności danej cechy, aby wywrzeć wrażenie na odbiorcy. Dzięki temu zabiegowi artyści mogą w efektowny sposób wydobyć na pierwszy plan konkretne elementy, co umożliwia zbudowanie nowego sensu utworu.

„Górą »Edek«” i kontekst:

Hiperbolizacja w opowiadaniu „Górą »Edek«” Marka Nowakowskiego polega na wyolbrzymieniu sytuacji wynikłej między kierowcami fiata oraz forda. Poprzez nadanie specjalnej rangi wydarzeniu z życia codziennego narrator wyeksponował figurę Edka chama i doszedł do dramatycznych wniosków na temat kondycji świata.

Opisana przez Marka Nowakowskiego historia przedstawia sytuację na ulicy pewnego miasta, gdzie stojące w korku samochody szukały miejsca do zaparkowania na pobliskiej ulicy. Chociaż kierowcy małego fiata udało się znaleźć lukę, okazało się, że podjechał on zbyt daleko, co uniemożliwiało zaparkowanie auta. Na nic zdały się jego próby wycofania – kierowca dużego forda uniemożliwił mu wyjazd do tyłu, zablokował go, aby samemu wcisnąć się na miejsce. Po zaparkowaniu odszedł, nie zważając na protesty człowieka w fiacie.

Dzięki hiperbolizacji pozornie przypadkowa scena stała się reprezentacją większego zjawiska – tego, przed którym przestrzegał Sławomir Mrożek w „Tangu”. Jednym z tematów podejmowanych przez dramat z 1965 r. była bowiem słabość inteligencji, brak sprawczości w kreowaniu świata i ostateczne poddanie się rządom Edka – prostaka stosującego wyłącznie siłę fizyczną. Odwrót od wartości zapoczątkowany przez pokolenie Stomila i Eleonory nie przyczynił się do budowy lepszego, bardziej sprawiedliwego świata, lecz jedynie stworzył warunki do przejęcia władzy przez prostacką dyktaturę; inteligencja pozbawiła się dominującej roli w świecie i nie miała narzędzi, aby utrzymywać go w ryzach, wskutek czego musiała poddać się nowemu reżimowi uosabianemu przez Edka.

Marek Nowakowski, poprzez podniesienie wydarzenia do rangi zjawiska symbolicznego, nadał dramatyzm zaobserwowanej sytuacji – nieuprzejmość kierowcy forda nie była wyłącznie przykładem braku manier, lecz symbolem postępującej degeneracji moralnej i triumfu prostactwa nad wartościami. W starciu z brutalną siłą (ukazaną za pomocą różnicy wielkości aut i dysproporcji fizycznych między kierowcami) kierowca fiata był bez szans, natomiast największą tragedią wydaje się brak reakcji posiadacza forda na skargi drugiego mężczyzny. Postawny, mierzący 190 cm człowiek nawet nie podjął próby wysłuchania racji drugiej strony, czym potwierdził swoją bezkarność, pogardę dla zasad i niepodważalną dominację siły.

Zakończenie (podsumowanie):

Hiperbolizacja zastosowana przez Marka Nowakowskiego nadała scenie z życia codziennego charakter filozoficzny, skłoniła narratora do rozważań nad kondycją świata. Temu zabiegowi poddany został również sam kierowca forda, którego porównano do Edka z dramatu Sławomira Mrożka. Wyolbrzymienie było więc celowym zabiegiem kompozycyjnym – umożliwiło wydobycie nowego sensu z utworu polegającego na dramatyzacji opisywanych wydarzeń.