LITERATURA 

„Pan Tade­usz” Adam Mic­kie­wicz – zamek w posia­da­niu Sopli­ców w wyni­ku targowicy; 

„Dzia­dy cz. III” Adam Mic­kie­wicz – odnie­sie­nia do repre­sji i cier­pie­nia w wyni­ku akcji Nowo­sil­co­wa, któ­ry pod­le­ga caro­wi (Miko­łaj I Romanow); 

„Syzy­fo­we pra­ce” Ste­fan Żerom­ski – rusy­fi­ka­cja pod zabo­ra­mi (Alek­san­der II Romanow); 

„Krzy­ża­cy” Hen­ryk Sien­kie­wicz – posta­cie histo­rycz­ne (Jagieł­ło) i fik­cyj­ne, odtwo­rze­nie języ­ka i kul­tu­ry śre­dnio­wie­cza – archa­iza­cja – opis bitwy pod Grun­wal­dem; powsta­nie na Żmu­dzi – zgod­nie z praw­dą histo­rycz­ną, ale ide­ali­zu­je boha­trów – np. Jadwi­ga jest nie­mal świę­tą; pod­kre­śla, walecz­ność, w pozy­ty­wi­zmie ku pokrze­pie­niu serc, by wskrze­sić moc Pola­ków pod zabo­ra­mi, wybie­ra tyl­ko to, co chce pokazać; 

„Lal­ka” Bole­sław Prus – nie ma uka­za­nych zabo­rów i rze­czy­wi­sto­ści w pań­stwie peł­nym funk­cjo­na­riu­szy moskiew­skich, cho­ciaż to powieść realistyczna; 

”U nas w Auschwitzu”/”Proszę pań­stwa do gazu” Tade­usz Borow­ski – obo­zo­wa rze­czy­wi­stość, gdzie czło­wiek nie ma war­to­ści, rzą­dzi inne pra­wo – beha­wio­ryzm, zezwie­rzę­ce­nie, dotych­cza­so­we poję­cia tra­cą znaczenie;

”Zdą­żyć przed panem Bogiem” Han­na Krall – roz­mo­wa z Mar­kiem Edel­ma­nem – kar­dio­chi­rur­giem i jed­nym z przy­wód­ców powsta­nia w get­cie, któ­ry prze­żył i opo­wia­da o tam­tych wydarzeniach;

”Meda­lio­ny” Zofia Nał­kow­ska – autor­ka opi­su­je histo­rię prze­śla­do­wań, ponie­waż dzia­ła w Głów­nej Komi­sji Bada­nia Zbrod­ni Nie­miec­kich w Polsce;

”Inny świat” Gustaw Her­ling-Gru­dziń­ski – o zsył­kach na Sybe­rię do łagrów i prze­mo­cy wobec więź­niów, któ­rzy tra­fia­ją tam nie­win­ni i lądu­ją wraz z mor­der­ca­mi, okrut­ne prak­ty­ki, odczło­wie­cze­nie, czło­wiek to zwie­rzę i sko­ro prze­trwał, to zna­czy, że ma wie­le na sumieniu. 

”Sto lat samot­no­ści” Gabriel Gar­cia Marqu­ez – Kom­plet­na histo­ria mia­sta i rodzi­ny od począt­ku do końca

    FILM 

„Jojo Rab­bit” reż. Taika Waiti­ti – o chłop­cu, któ­ry jest nazi­stą, ma wymy­ślo­ne­go przy­ja­cie­la Hitle­ra, odwo­ła­nia do II woj­ny świa­to­wej i Hitlerjugend; 

”Wołyń” reż. Woj­ciech Sma­rzow­ski – Pola­cy i Ukra­iń­cy, któ­rzy zaj­mu­ją te same zie­mie już w trak­cie uro­czy­sto­ści wesel­nych, wyka­zu­ją nie­na­wiść wobec sie­bie, poka­za­no krwa­we i okrut­ne praktyki;

”Mia­sto 44” reż. Jan Koma­sa – mło­dzi boha­te­ro­wie w obli­czu powstania; 

”Osta­tecz­ne roz­wią­za­nie” reż Frank Pier­son – plan zagła­dy żydów; 

    MUZYKA

„Wojen­ko” Lao Che – tłu­ma­cze­nie dziec­ku, czym jest woj­na; per­so­ni­fi­ka­cja i porów­na­nie II woj­ny świa­to­wej do dziewczynki; 

„Sen Kata­rzy­ny” Kacz­mar­ski – o okrut­nej cary­cy i jej pod­bo­jach miłosnych;

Rok 1812 (uwer­tu­ra) – Piotr Czaj­kow­ski, odpar­cie wojsk Napo­le­ona Bona­par­te i obro­na Moskwy przed nimi, cze­go efek­tem była bitwa pod Boro­di­no w 1812 

    INNE SZTUKI:     TEATR, MALARSTWO, RZEŹBA: 

„Nasza kla­sa” Tade­usza Sło­bo­dzian­ka w teatrze Dra­ma­tycz­nym (tak­że książ­ka) o doro­słych w trak­cie II woj­ny świa­to­wej, któ­rzy jako dzie­ci bawi­li się razem, a póź­niej mor­do­wa­li i gwał­ci­li tyl­ko dla­te­go, że nie­któ­rzy z nich byli Żyda­mi (https://​teatr​dra​ma​tycz​ny​.pl/​n​a​s​z​a​-​k​l​asa)