Jakie są prawa gromady w „Chłopach”?

PRAWA GROMADY:

• ziemia — to największa wartość, od tego, ile jej kto posiada, zależy, jakie miejsce zajmuje w społeczności wiejskiej, czy ma wpływ na decyzje gromady oraz… kto z kim ma zawierać związek małżeński;

• ciężka praca na roli ma zapewnić rodzinie spokojne życie;

• nie ma szacunku do osób starszych, są eliminowane z życia gromady, albo zmuszane do żebrania zimą, albo wg prawa wycugu — dostają lokum i wyżywienie, jeśli przepiszą całą ziemię na dziecko;

• decyzje podejmowane są w karczmie większością głosów;

• ludzi i zwierzęta leczy się wg ludowych metod;

• potępia się mężatki romansujące z innymi mężczyznami;

• życie podlega nie tylko świętom kościelnym, lecz także pogańskim; 

• wspólnie obchodzi się święta, rodzinne uroczystości, spotyka przy pracy, po drodze na mszę;

• noszenie się po chłopsku — chłopi w białych koszulach, pasiastych spodniach z nogawkami wpuszczanymi w wysokie buty, mają czarne kapelusze, ich kapoty są białe i obszyte czarną tasiemką, przewiązane czerwonym pasem; kobiety — w białych koszulach, zapaskach, czerwonych chustach, w święta noszą korale ze wstążkami, a mężatki — białe czepce.