MOTYW: lektury bohaterów
„Latarnik” Henryk Sienkiewicz – Skawiński dostaje wraz z paczką z jedzeniem kilka książek i jedną z nich jest “Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza, bohater zaczytuje się w epopei, wzrusza się i rozmarza i przez to zasypia bez włączenia na noc latarni, co skutkuje wypadkiem statku pełnego pasażerów;
„Syzyfowe prace” Stefan Żeromski – Zygier na lekcji języka polskiego recytuje “Redutę Ordona” Adama Mickiewicza, reszta klasy jest zachwycona jego odwagą, a nauczyciel jest przestraszony, co się stanie, gdy dyrektor się dowie; czytali też inne książki patriotyczne u Gontali na strychu, które Andrzej Radek wykradał z domu Płoniewiczów, u których mieszkał na stancji i pracował jako korepetytor; sam czyta Mickiewicza, Słowackiego i “Historie powstania listopadowego” Maurycego Mochnackiego, Szekspira, Balzaka i Hugo.
“Kamienie na szaniec” Aleksander Kamiński – Jan Bytnar (Rudy) na łożu śmierci chce posłuchać po raz ostatni poematu Juliusza Słowackiego pt. “Testament mój”, w którym pada zawarte w tytule książki zdanie: “kamienie, przez Boga rzucane na szaniec”.