Miasto – przestrzeń przyjazna czy wroga człowiekowi? Omów zagadnienie na podstawie Lalki Bolesława Prusa. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Podstawową przestrzenią w polskiej tradycji literackiej jest wieś – to właśnie ona uchodziła za ostoję polskości i miejsce stojące na straży wartości (by wspomnieć chociażby istotę wiejskich dworków szlacheckich w twórczości Jana Kochanowskiego czy Adama Mickiewicza). Miasta jawiły się aż do XIX wieku jako przestrzeń wroga człowiekowi. Sentymentaliści widzieli w nich zagrożenie dla prawdziwej wartości, jaką była jedność z naturą, natomiast romantycy obwiniali miasta za wszelkie zło – tak chociażby sportretowano Londyn w „Kordianie” czy Petersburg w III części „Dziadów”. Dopiero pozytywiści wprowadzili nowy sposób portretowania przestrzeni, w której dostrzec można postęp cywilizacyjny i wszystkie zachodzące zmiany społeczne. Widzieli wpływ urbanistyki na zachowania ludzkie. Zauważali jednak także zagrożenia, wynikające ze sposobu funkcjonowania metropolii. Odpowiedź na pytanie o to, czy miasto jest przestrzenią przyjazną, czy wrogą człowiekowi, nie jest jednoznaczna.

Rozwinięcie („Lalka”):

Bolesław Prus za pomocą obserwacji Stanisława Wokulskiego sportretował Paryż jako nowoczesne miasto stanowiące zapowiedź przyszłości. W jego ujęciu – a więc w ujęciu realistów – metropolia to przede wszystkim taka przestrzeń, która pozwala ludziom się ciągle rozwijać. Tumult i stały pęd, a także liczne możliwości oferowane przez miasto, tworzą grupę ludzi, którzy wykorzystują swoje zdolności, aby stawać się coraz lepszymi. Stolica Francji jest przestrzenią homogeniczną, urbanistyka sprawia, że przypomina wielki organizm, w którym każdy człowiek odpowiada za jakąś czynność. W ten sposób Paryż tworzy przestrzeń składającą się z ludzi, którzy wspólnie działają na rzecz poprawy warunków bytowych. Wokulski zauważa też, że metropolia ma w sobie pierwiastek metafizyczny. Ludzie niejako podświadomie ją budują…