Normy społeczne – ograniczają człowieka czy porządkują życie? Omów zagadnienie na podstawie Tanga Sławomira Mrożka. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Normy społeczne to utrwalone wzorce zachowań przyjęte przez określoną grupę społeczną. Dotyczą one między innymi zwyczajów, obyczajów i moralności, z reguły nie są skodyfikowane, dlatego ich przestrzeganie jest wyłącznie kwestią sumienia. Jednocześnie jednak normy te są na tyle zakorzenione w społeczeństwie, że sprzeciwienie się im może budzić kontrowersje. Z jednej strony normy społeczne są więc sposobem ograniczenia wolności człowieka (ponieważ oczekuje się od jednostki, aby przestrzegała obyczajów i moralności), z drugiej jednak – nie brakuje głosów, że są one niezbędne, ponieważ porządkują życie i pozwalają uniknąć moralnego nihilizmu.

Rozwinięcie („Tango”):

Sławomir Mrożek w „Tangu” za pomocą konfliktu pokoleń przedstawił dwa spojrzenia na normy społeczne. Dla pokolenia Stomila i Eleonory konwenanse były kajdanami ograniczającymi wolność człowieka, dlatego walczyli oni z wszelkimi przejawami tradycji. Wyznając bunt i nowoczesność, przedstawiciele tej generacji walczyli z reliktami przeszłości i stawiali siebie na piedestale, uważali bowiem, że – jak to powiedział Stomil – „każdy ma prawo do własnego szczęścia”. Ucieczka od norm przyjmowała różne formy: w przeszłości Stomil i Eleonora pragnęli przede wszystkim szokować i wywoływać skandale (kobieta wspomina, że w przeszłości jej mąż posiadł ją „w oczach mamy i papy, podczas premiery «Tannhausera», w pierwszym rzędzie foteli, na znak protestu”). Później natomiast ich postawa życiowa przejawiała się w podejściu do życia (Stomil – artysta i wyznawca ideologii nowoczesności – poświęcał życie na eksperymenty i chodził wiecznie w piżamie), porządku (w mieszkaniu panował chaos przedstawiony w obszernych didaskaliach przed rozpoczęciem aktu pierwszego) czy metodach wychowawczych (polegających na braku wychowania). Styl życia wolny od norm społecznych miał więc polegać na walce z ludzkimi ograniczeniami, dążeniu do nowoczesności, która cechuje się brakiem zobowiązań względem przeszłości.

Tak skonstruowanemu światu sprzeciwiał się Artur – dwudziestopięcioletni młodzieniec, opisywany jako „prawidłowo rozwinięty” i…