Obraz Polski i Polaków. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Kazań sejmowych Piotra Skargi. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

„Kazania sejmowe” to zbiór wykładów napisanych przez jezuitę Piotra Skargę i wydanych w 1597 roku. Tekst ten nigdy nie został wygłoszony publicznie, a ich wartość dostrzeżono dopiero po upadku Rzeczypospolitej – po rozbiorach utwór uznano za proroczy. Wskazano w nim liczne wady Polaków, które miały doprowadzić ich do upadku. Istotnym elementem „Kazań sejmowych” były niemal mitologiczne obrazy Polski – narracja Piotra Skargi miała charakter wspólnotowy, wspierała tworzenie więzi i zachęcała do dbałości o Rzeczpospolitą, czyli wspólną sprawę.

Rozwinięcie („Kazania sejmowe”):

Utwór Piotra Skargi cechował się licznymi alegoriami oraz symbolami, które podkreślały znaczenie wypowiadanych słów. Polska była przedstawiana pod różnymi postaciami – za każdym jednak razem alegorie ukazywały wspólnotowy charakter Rzeczpospolitej. Jedną z najważniejszych alegorii była figura matki. Według Piotra Skargi Polska była niczym rodzicielka, dawała życie, wiarę i wolność, zapewniała bezpieczeństwo. Oddała wszystko, co miała, aby jej dzieci pomnażały majątki i żyły w zgodzie, sama natomiast egzystowała skromnie. Z tego względu obowiązkiem Polaków było oddawanie należnej jej czci, postępowanie zgodnie z zasadami wiary oraz gotowość do umierania za ojczyznę. W innej alegorii Rzeczpospolita została porównana do stołu, przy którym należy siedzieć w zgodzie i cieszyć się z potraw podarowanych przez Boga. Najbardziej jednak znaną jest alegoria ojczyzny jako tonącego statku, na którym podróżni zachowują się w sposób haniebny (dbają tylko o swoje tobołki lub wyskakują za burtę, chcąc ratować tylko siebie). Tylko nieliczni łatają dziury i wylewają wodę, wiedząc, że od losu statku zależy ich własny.

Alegorie te miały na celu wstrząsnąć sumieniami Polaków. Kazania Piotra Skargi o charakterze moralizatorskim przestrzegały przed niegodziwymi postawami. Autor opisał sześć chorób, którymi były: brak miłości do ojczyzny, waśnie między stanami, odejście od religii, osłabienie władzy królewskiej, niesprawiedliwość praw i przyzwolenie na grzech. Niemalże mitologiczny obraz Polski (ojczyzna, dzięki licznym odniesieniom do Biblii, była opisana jako byt metafizyczny)…