Wady ludzkie w krzywym zwierciadle satyry. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci satyr Ignacego Krasickiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Satyra to gatunek literacki, którego celem jest ośmieszanie i piętnowanie postaw, obyczajów lub grup społecznych. Charakterystyczną cechą satyr jest karykaturalność – wyśmiewane zjawiska są wyolbrzymiane i nadaje im się karykaturalny kształt, aby spotęgować krytyczny wydźwięk. W ten sposób – przy pomocy szyderstwa, kpiny i ironii – artyści komentują współczesny świat i mogą wpływać na społeczeństwo, aby to zmieniło swoje postępowanie. W polskiej kulturze satyry kojarzone są przede wszystkim z Ignacym Krasickim, urodzonym w XVIII wieku poetą, który wielokrotnie korzystał z satyr, aby wyśmiewać ludzkie wady – i co niezwykle istotne, naśmiewał się również z postaw ludzi najlepiej sytuowanych. Arcybiskup uważał bowiem, że „śmiech niekiedy może być nauką, / Kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa” i zachęcał do tego, by szanować „mądrych, przykładnych, chwalebnych” oraz śmiać się „z głupich, choć i przewielebnych” (słowa pochodzą z poematu heroikomicznego „Monachomachia, czyli wojna mnichów”). Wątki satyryczne nie muszą jednak pojawiać się wyłącznie w utworach należących do tego gatunku literackiego – kpiny z ludzkich wad pojawiają się również w utworach dramatycznych (np. u Moliera – w „Skąpcu” i w „Świętoszku”) czy w średniowiecznym dialogu moralistycznym „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”.

Rozwinięcie (satyry Ignacego Krasickiego):

Jedną z najbardziej znanych satyr Ignacego Krasickiego jest „Pijaństwo”, czyli utwór obnażający skłonność do nadużywania alkoholu i źle rozumianą gościnność Polaków nakazującą raczenie gości napojami z procentami. Satyra przedstawia rozmowę dwóch szlachciców. Jeden z nich opowiada o złym samopoczuciu, które towarzyszyło mu po suto zakrapianych imieninach żony. Mężczyzna krztusił się i miał nudności, dlatego postanowił złagodzić dolegliwości „hanyżkiem” (wódką anyżową) z apteczki. W jego progach pojawiło się wtem dwóch gości – kompanów z uczty. Szlachcic czuł obowiązek wykazania się gościnnością („Jakże nie poczęstować, gdy kto w dom przychodzi? / Jak częstować, a nie pić? I to się nie godzi), więc uraczył przybyszów wódką. Miła atmosfera skończyła się jednak, gdy po wypiciu dziesięciu butelek rozmowa zeszła na tematy polityczne i doszło do awantury…