Jak napisać wstęp do rozprawki?

Blo­ka­da twór­cza i pro­ble­my z roz­po­czę­ciem pisa­nia to powo­dy wyja­śnia­ją­ce, dla­cze­go wciąż tak mało wie­my o świe­cie. Ileż mądrych myśli nie zosta­ło nigdy spi­sa­nych na papie­rze tyl­ko dla­te­go, że auto­rzy nie wie­dzie­li, jak zacząć pisa­nie? Jakiś wstęp w roz­praw­ce musi się zna­leźć – dla­te­go war­to poznać uni­wer­sal­ny sche­mat, któ­ry możesz wyko­rzy­stać w dosłow­nie każ­dym wypracowaniu! 

Jak napisać wstęp do rozprawki maturalnej? Odpowiedź jest prosta...

…i brzmi ona: szyb­ko. Wstęp w roz­praw­ce to nie jest coś, na co war­to poświę­cać zbyt wie­le cza­su. Oczy­wi­ście to jest jed­na z naj­waż­niej­szych czę­ści pra­cy, albo­wiem pierw­sze wra­że­nie odgry­wa fun­da­men­tal­ną rolę, ale cie­bie prze­cież nie inte­re­su­ją walo­ry arty­stycz­ne, lecz jedy­nie aspek­ty czy­sto funkcjonalne.

Z tech­nicz­ne­go punk­tu widze­nia wstęp w roz­praw­ce to kil­ka zdań (dosłow­nie 5 – 6), któ­re sta­no­wią wpro­wa­dze­nie w temat wypra­co­wa­nia. Ten aka­pit roz­po­czy­na two­ją pra­cę i peł­ni istot­ną funkcję:

1. musi zachę­cać do lek­tu­ry – zapew­ne nie lubisz czy­tać tego, co cię nie inte­re­su­je. Podob­nie jest z wypra­co­wa­nia­mi: oso­by egza­mi­nu­ją­ce z regu­ły przy­chyl­niej patrzą na pra­ce, któ­re wyda­ją im się interesujące.
2. powi­nien wpro­wa­dzać w temat – wyobraź sobie, że czy­tasz tekst pozba­wio­ny wpro­wa­dze­nia. Autorka/autor prze­pro­wa­dza dłu­gi wywód i docho­dzi do cie­ka­wych wnio­sków, ale nie napisał/a wstę­pu, dla­te­go nie wiesz, o czym jest mowa. Pierw­sze zda­nia nie muszą być szcze­gól­nie odkryw­cze – cho­dzi jedy­nie o wstęp­ne naszki­co­wa­nie tema­ty­ki pracy.
3. musi zawie­rać tezę, czy­li two­je zda­nie, któ­re­go będziesz bro­nić – jeże­li nie zawrzesz tezy na począt­ku pra­cy, oso­ba spraw­dza­ją­ca egza­min nie będzie wie­dzia­ła, cze­mu słu­żą two­je argu­men­ty i przy­kła­dy. Trud­no oce­nić traf­ność argu­men­ta­cji, gdy nie wie­my, jakie­go sta­no­wi­ska bro­ni­my, prawda?

Od czego zacząć wstęp, jeśli nie mam na niego pomysłu?

Wstę­py z regu­ły są sche­ma­tycz­ne. Teraz wyj­mij pro­szę wiel­ki arkusz papie­ru i kolo­ro­we maza­ki – w kolej­nym zda­niu pre­zen­tu­ję nagą praw­dę o wstę­pach w roz­praw­kach. Każ­de zda­nie, któ­re napi­szesz, powin­no paso­wać do poniż­sze­go wzoru:

Interesujące wprowadzenie w temat (3−4 zdania) -> Teza (1−2 zdania)

Praw­da, że proste?

Kilka inspiracji, z których warto skorzystać podczas pisania wstępu do wypracowania

No dobrze, wiesz już jaka jest struk­tu­ra (czy­li taki szkie­let). Ale jaką tre­ścią wypeł­nić ten nie­szczę­sny wstęp? Jakie ubra­nia narzu­cić na szkie­let, aby stwo­rzyć ide­al­ny look? Z obser­wa­cji wiem, że naj­le­piej spraw­dza­ją się naj­prost­sze roz­wią­za­nia. Wstęp w roz­pra­ce możesz roz­po­cząć mię­dzy inny­mi w nastę­pu­ją­cy sposób:

1. nakre­śle­nie kon­tek­stu z epo­ki – każ­de zagad­nie­nie może być ina­czej rozu­mia­ne w zależ­no­ści od epo­ki, w któ­rej powsta­ło dzie­ło. Jeże­li piszesz np. o pra­cy na pod­sta­wie „Lal­ki”, war­to wpro­wa­dzić wątek pra­cy u pod­staw jako pod­sta­wo­we­go zało­że­nia tej epo­ki lite­rac­kiej. Zasta­nów się, w jaki spo­sób pisar­ki i pisa­rze w tam­tych cza­sach spo­glą­da­li na wybra­ne zagad­nie­nia, następ­nie uczyń z tego punkt wyj­ścia do rozważań;
2. uni­wer­sal­ne kon­tek­sty: Biblia i antyk – może­my lubić Biblię i dzie­ła antycz­ne lub nie, ale jed­no jest pew­ne: są one pod­sta­wo­wy­mi kon­tek­sta­mi kul­tu­ry euro­pej­skiej. Motyw boha­ter­stwa, poświę­ce­nia lub the­atrum mun­di? Się­gnij pamię­cią do naj­daw­niej­szych tek­stów i pokaż, że były one punk­tem wyj­ścia do roz­wa­żań póź­niej­szych autorów;
3. nawią­za­nie do spraw spo­łecz­nych – czy tema­ty­ka roz­praw­ki jest topo­sem poja­wia­ją­cym się w kul­tu­rze od lat? A może jest czymś nowym? Z jakiej współ­cze­snej per­spek­ty­wy moż­na spoj­rzeć okle­pa­ne zagad­nie­nie? Pamię­taj, że możesz odnieść się do aktu­al­nych lub minio­nych wyda­rzeń społecznych;
4. kon­tek­sty języ­ko­we – język kształ­tu­je świa­do­mość, i to wła­śnie w języ­ku zacho­wu­ją się róż­ne prze­ko­na­nia. Mówi się prze­cież „baba z wozu, koniom lżej” czy „bez pra­cy nie ma koła­czy”. Jak przy­sło­wia i związ­ki fra­ze­olo­gicz­ne odno­szą się do tema­tu roz­praw­ki i czy we współ­cze­snej pol­sz­czyź­nie zmie­ni­ły się zna­cze­nia wybra­nych zagadnień?

Po pro­stu wybie­rasz sobie jeden z pomy­słów i piszesz kil­ka zdań. Następ­nie płyn­nie prze­cho­dzisz do tema­tu pra­cy (wska­za­ne­go w pole­ce­niu) i umiesz­czasz swo­ją tezę.

Et voilà! Wstęp napi­sa­ny (chy­ba w mia­rę bez­bo­le­śnie, praw­da?) – czas więc przejść do tego, co jest naj­waż­niej­sze w two­jej pra­cy: do argumentacji!

A jeśli chcesz się dowiedzieć jeszcze więcej o sprytnych sposobach na pisanie wypracowań maturalnych, zachęcam do zapoznania się z moim ebookiem „Jak pisać – Matura podstawowa”!