Jaki obraz ludzkiego losu kreuje literatura? Omów zagadnienie na podstawie mitu o Syzyfie z Mitologii Jana Parandowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

„Mitologia” udziela odpowiedzi na pytania egzystencjalne. W wielu mitach znaleźć można metafory odnoszące się do ludzkiego losu – to właśnie dzięki nim ludzie mogli dowiedzieć się więcej na temat sensu życia.

Rozwinięcie (mit o Syzyfie):

Mit o Syzyfie ukazuje dwa obrazy ludzkiego losu. Pierwszym z nich jest nauka, że człowiek nie może uniknąć śmierci, nawet jeśli wykaże się sprytem. Syzyf – przebiegły i inteligentny – założył bowiem miasto portowe w takim miejscu, aby zbierać daniny od wszystkich przepływających statków – dzięki temu królestwo bogaciło się w niewyobrażalnym tempie, a ludzie żyli w dobrobycie. Władca miał jednak jedną wielką wadę: był plotkarzem i zdradzał sekrety bogów Olimpu. Gdy wyjawił tajemnicę Zeusa, ten wściekł się i zesłał na niego bożka śmierci Tanatosa. Przebiegły król wyczuł podstęp i schwytał Tanatosa, dzięki czemu ludzie przestali umierać. Nie trwało to jednak długo, ponieważ później Hades udał się na skargę do Zeusa, wskutek czego do Koryntu przybył Ares i uwolnił porwanego. Pierwszym człowiekiem, który umarł, był Syzyf. Po raz kolejny wykazał się on jednak sprytem – poprosił swoją żonę, aby nie grzebała jego ciała (dusza niepochowanego nie mogła trafić do Hadesu), a następnie tak jęczał, że Pluton pozwolił mu wrócić na ziemię. Syzyf cieszył się długim życiem, jednak Tanatos sobie o nim przypomniał i wciągnął go siłą do zaświatów. Kara, jaką Syzyf otrzymał w Hadesie, ukazuje drugi obraz ludzkiego losu – bezsensowność wszystkich działań oraz determinację człowieka do dokonywania niemożliwego. Zadaniem skazanego było bowiem wtoczenie kamienia na wysoką i stromą górę. Gdy tylko Syzyfowi prawie się to udawało, kamień za każdym razem osuwał się w dół, przez co trzeba było wykonać całą pracę od nowa. Mimo to Syzyf ciągle próbował – i najpewniej próbuje do dziś, dając świadectwo wiary człowieka w osiągnięcie tego, co się wydaje niemożliwe.

Kontekst:

Wymierzona w Hadesie kara miała za zadanie uświadomić Syzyfowi, że człowiek nie jest w stanie oszukać pewnych praw rządzących światem. Myślenie to było zgodne z charakterem epoki. Antyk opierał się bowiem na wierze w Fatum, czyli nieuchronność boskich wyroków, a najważniejszym terminem odnoszącym się do ludzkiej egzystencji był tragizm – przekonanie, że człowiek nie miał wpływu na swój los i był zależny wyłącznie od czynników zewnętrznych.

Zakończenie (podsumowanie):

Ludzki los jest tragiczny, ponieważ żadne starania nie pozwolą uciec przed tym, co nieuchronne. Syzyf, mimo sprytu, nie zdołał uniknąć śmierci, natomiast kara, jaką mu wymierzono, miała być przestrogą dla wszystkich potencjalnych naśladowców. Nie da się uciec przed przeznaczeniem; nawet jeśli człowiek w końcu wtoczy głaz na sam szczyt góry, ten i tak osunie się w dół i zmusi do wykonania całej pracy od nowa.