Nowa matura 2023 z polskiego – zasady wypracowania

Ogólne zasady oceniania wypracowania

1. Zda­ją­cy może zre­ali­zo­wać temat w wybra­nej przez sie­bie for­mie wypo­wie­dzi, np.: roz­praw­ka, szkic kry­tycz­ny, prze­mó­wie­nie, list otwar­ty, arty­kuł, esej, pod warun­kiem że będzie to wypo­wiedź argu­men­ta­cyj­na.
2. W wypra­co­wa­niu powin­ny zna­leźć się co naj­mniej dwa argu­men­ty. Przy­wo­ła­nie utwo­ru lite­rac­kie­go w for­mie stresz­cze­nia nie jest argumentem.
3. W wypra­co­wa­niu nie jest wyma­ga­ne oma­wia­nie utwo­rów lite­rac­kich ani w porząd­ku chro­no­lo­gicz­nym, ani w porząd­ku przed­sta­wio­nym w tema­cie, tj. lek­tu­ra obo­wiąz­ko­wa, inny utwór lite­rac­ki, kon­tek­sty. Zda­ją­cy powi­nien zre­ali­zo­wać temat zgod­nie z przy­ję­tą przez sie­bie koncepcją.
4. Funk­cjo­nal­ność wyko­rzy­sta­nia w wypra­co­wa­niu utwo­ru lite­rac­kie­go nie ozna­cza koniecz­no­ści omó­wie­nia przez zda­ją­ce­go wszyst­kich ele­men­tów fabu­ły, sen­sów utwo­ru istot­nych (z punk­tu widze­nia egza­mi­na­to­ra) ze wzglę­du na zagad­nie­nie sfor­mu­ło­wa­ne w tema­cie. Inny­mi sło­wy: nie jest istot­ne, co dany egza­mi­na­tor uwa­ża, że mogło­by zna­leźć się w pra­cy (w odnie­sie­niu do dane­go utwo­ru lite­rac­kie­go) ze wzglę­du na zagad­nie­nie sfor­mu­ło­wa­ne w tema­cie. Istot­na jest jedy­nie odpo­wiedź na pyta­nie, czy to, co się w pra­cy znaj­du­je, jest funk­cjo­nal­ne ze wzglę­du na zagad­nie­nie sfor­mu­ło­wa­ne w tema­cie. Zada­niem egza­mi­na­to­ra jest oce­na stwo­rzo­nej przez zda­ją­ce­go pra­cy pisem­nej. Egza­mi­na­tor nie może kie­ro­wać się wła­snym wyobra­że­niem, jak inaczej/lepiej moż­na by taką pra­cę napi­sać. W oce­nie nale­ży uwzględ­nić to, co w pra­cy jest, a nie to, co – zda­niem egza­mi­na­to­ra – mogłoby/powinno w niej być.
5. Zda­ją­cy musi w wypra­co­wa­niu wyko­rzy­stać dwa kon­tek­sty, ale nie musi odwo­ły­wać się do dwóch róż­nych typów kon­tek­stów, np. jeden kon­tekst filo­zo­ficz­ny, dru­gi – histo­rycz­ny; mogą być to dwa kon­tek­sty z tej samej kate­go­rii. Jeże­li zda­ją­cy przy­wo­ła w wypra­co­wa­niu lek­tu­rę obo­wiąz­ko­wą jako kon­tekst i popeł­ni błąd kar­dy­nal­ny, to pra­ca zosta­nie oce­nio­na na 0 punktów.
6. Jeże­li wypo­wiedź jest w cało­ści nie­czy­tel­na (w rozu­mie­niu czy­tel­no­ści zapi­su), egza­mi­na­tor oce­ni ją na 0 punktów.
7. Jeże­li wypo­wiedź nie zawie­ra w ogó­le roz­wi­nię­cia (np. zda­ją­cy napi­sał tyl­ko wstęp), egza­mi­na­tor przy­zna 0 punk­tów w każ­dym kryterium.
8. Jeże­li wypo­wiedź zawie­ra mniej niż 300 wyra­zów, jest oce­nia­na wyłącz­nie w kry­te­riach: Speł­nie­nie for­mal­nych warun­ków pole­ce­nia oraz Kom­pe­ten­cje lite­rac­kie i kul­tu­ro­we. W pozo­sta­łych kry­te­riach egza­mi­na­tor przy­zna 0 punktów.
9. Jeże­li wypo­wiedź jest napi­sa­na nie­sa­mo­dziel­nie, np. zawie­ra frag­men­ty odtwo­rzo­ne z pod­ręcz­ni­ka lub inne­go źró­dła, w tym inter­ne­to­we­go, lub jest prze­pi­sa­na od inne­go zda­ją­ce­go, wów­czas egza­min z języ­ka pol­skie­go, w przy­pad­ku takie­go zda­ją­ce­go, zosta­nie unie­waż­nio­ny. Ozna­cza to, że zda­ją­cy nie zda­je egza­mi­nu i nie może przy­stą­pić do egza­mi­nu w ter­mi­nie popraw­ko­wym w sierp­niu (może przy­stą­pić do egza­mi­nu w kolej­nych latach jego przeprowadzania).
10. Jeże­li wypo­wiedź zawie­ra frag­men­ty prze­pi­sa­ne z zada­nia (pole­ce­nia, tek­stu) zawar­te­go w cz. 1. lub w cz. 2. arku­sza egza­mi­na­cyj­ne­go bez inter­pre­ta­cji tych frag­men­tów / komen­ta­rza do tych frag­men­tów, wów­czas za wypra­co­wa­nie zda­ją­cy otrzy­ma 0 pkt. Całość pra­cy tego zda­ją­ce­go nie jest unieważniana.
11. Zabro­nio­ne jest pisa­nie wypo­wie­dzi obraź­li­wych, wul­gar­nych lub pro­pa­gu­ją­cych postę­po­wa­nie nie­zgod­ne z pra­wem. W przy­pad­ku takich wypo­wie­dzi zosta­nie pod­ję­ta indy­wi­du­al­na decy­zja doty­czą­ca danej pra­cy, np. nie zosta­ną przy­zna­ne punk­ty za styl i język lub cała wypo­wiedź nie będzie pod­le­ga­ła ocenie.