O tym, czym jest gło­ska, poczy­tasz tutaj: http://​baba​od​pol​skie​go​.pl/​2​0​2​0​/​0​3​/​2​9​/​g​l​o​s​k​a​-​i​-​l​i​t​e​ra/

O samo­gło­skach poczy­tasz tutaj: http://​baba​od​pol​skie​go​.pl/​2​0​2​0​/​0​3​/​2​9​/​s​a​m​o​g​l​o​s​ki/

O spół­gło­skach i ich podzia­le poczy­tasz tutaj: http://​baba​od​pol​skie​go​.pl/​2​0​2​0​/​0​3​/​3​0​/​s​p​o​l​g​l​o​s​ki/

Jak roz­po­znać procesy?

uprosz­cze­nie gru­py spół­gło­sko­wej — zni­ka nam gło­ska trud­na do wymó­wie­nia np. w  w wyra­zie: pierw­szeń­stwo wym. pier­szeń­st­fo

ubez­dź­więcz­nie­nie wewnątrz­wy­ra­zo­we lub mię­dzy­wy­ra­zo­we — wstecz­ne czy postę­po­we np. 

  • prze­gra­na — [ psze­gra­na] dźwięcz­ne rz pod wpły­wem bez­dź­więcz­ne­go p sta­ło się bez­dzięcz­nym sz; p wywar­ło wpływ na następ­ną gło­skę, więc jest to ubez­dź­więcz­nie­nie postępowe 
  • poraż­ka — [porasz­ka] dźwięcz­ne ż pod wpły­wem bez­dź­więcz­ne­go k sta­je się bez­dź­więcz­nym sz, k wywar­ło wpływ na poprze­dza­ją­cą je gło­skę, więc jest to ubez­dź­więcz­nie­nie wsteczne 

udźwięcz­nie­nie wewnątrz­wy­ra­zo­we lub mię­dzy­wy­ra­zo­we — (zawsze wstecz­ne) np. proś­ba — [proź­ba] – bez­dzwięcz­ne ś pod wpły­wem dźwięcz­nej b zmie­nia się w dźwięcz­ne ź – udźwięcz­nie­nie wewnę­trzy­wy­ra­zo­we wstecze

utra­ta dźwięcz­no­ści w wygło­sie — na koń­cu wyra­zu, np. wyraz — [wyras] ubez­dź­więcz­nie­nie w wygłosie

  1. mrów­ka — [mruf­ka] — dźwięcz­ne w pod wpły­wem bez­dź­więcz­ne­go k w wymo­wie stra­ci­ło dźwięcz­ność — jest to zatem ubez­dź­więcz­nie­nie wstecz­ne wewnątrzwyrazowe
  2. choć wiem — [cho­dź­wiem] — bez­dź­więcz­ne ć pod wpły­wem dźwięcz­ne­go w wymo­wie zyska­ło dźwięcz­ność — jest to zatem udźwięcz­nie­nie wstecz­ne międzywyrazowe
  3. mnó­stwo — [mnu­st­fo] — dźwięcz­ne w pod wpły­wem bez­dź­więcz­ne­go t w wymo­wie stra­ci­ło dźwięcz­ność —  jest to zatem ubez­dź­więcz­nie­nie postę­po­we wewnątrzwyrazowe
  4. jak­że — [jag­że] — bez­dź­więcz­ne k pod wpły­wem dźwięcz­ne­go ż w wymo­wie zyska­ło dźwięcz­ność — jest to zatem udźwięcz­nie­nie wstecz­ne wewnątrzwyrazowe
  5. chleb — [chlep] — dźwięcz­ne b w wymo­wie zamie­nia się na bez­dź­więcz­ne p —jest to zatem ubez­dź­więcz­nie­nie w wygłosie 

Uwa­ga! Pro­ce­sy fone­tycz­ne to jeden z czyn­ni­ków róż­nią­cych język mówio­ny od pisanego. 

????‍♀️ Jeżeli chcesz mnie wesprzeć w popularyzacji wiedzy o języku i literaturze polskiej — możesz zostać moim patronem/moją patronką: https://patronite.pl/babaodpolskiego/ (grosik daj babie, sakiewką potrząśnij ????)

w skró­cie: 

- uproszczenie grupy spółgłoskowej (nie mówisz jakiejś litery)
- udźwięcznienie wsteczne
- ubezdźwięcznienie wsteczne (spółgłoska zmienia przed nią w lewą stronę) lub postępowe (spółgł.zmienia po sobie w prawą stronę)
- utrata dźwięczności w wygłosie (ostatnia litera wyrazu) 


zrób to [zrópto] - dźwięczne “b” pod wpływem bezdźwięcznego “t” zmieniło się w bezdźwięczne “p” - ubezdźwięcznienie wsteczne miedzywyrazowe

mrówka   [mrófka] dźwięczne “w” pod wpływem bezdźwięcznego “k” stało się bezdźwięcznym “f”, ubezdźwięcznienie wsteczne 
w-> f pod wpływem bazdz. k - ubezdz. wsteczne

Ćwi­cze­nia dla uczniów:

mrów­ka
choć wiem
mnó­stwo
jak­że
chleb
pierw­szeń­stwo
prze­gra­na
poraż­ka
w por­cie
spraw
wyraz
rybo­łów­stwo
proś­ba
licz­ba
tak­że
kra­kow­ski
sześć­set
wróż­ka
ryb­ka
przy­szedł
krzak
cięż­ko
ław­ka
traw­ka
roz­pacz
wprost
rad­ca
jabł­ko
sprzęt
trzy­sta trzy­dzie­ści trzy