Mój autorski schemat pisania wypracowania na maturze 2023:
W pracy odwołaj się do:
lektury obowiązkowej – wybranej spośród lektur wymienionych na stronach 3 i 4 tego arkusza egzaminacyjnego
innego utworu literackiego – może to być również utwór poetycki
wybranych kontekstów.
KROK 1: Zastanów się nad poleceniem, nikogo niestety nie obchodzi Twoje zdanie (sorry!), nie musisz walczyć w jego obronie, łatwiej jest się zgodzić, albo tak postawić tezę, by umieć pokazać jej słuszność na tekstach, które znasz.
KROK 2: Rozumiesz już, o czym ma być twoja praca, więc teraz zastanów się, gdzie takie wątki/tematy występują. Przejrzyj listę lektur obowiązkowych — masz ją też na 3 stronie arkusza.
Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami,
Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana
Jan Parandowski, Mitologia, cz. I Grecja
Homer, Iliada (fragmenty)
Sofokles, Antygona
Lament świętokrzyski (fragmenty)
Legenda o św. Aleksym (fragmenty)
Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty)
Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu (fragmenty)
Pieśń o Rolandzie (fragmenty)
Gall Anonim, Kronika polska (fragmenty)
Dante Alighieri, Boska Komedia (fragmenty)
Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich
Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty)
Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki (fragmenty)
William Szekspir, Makbet
Molier, Skąpiec
Adam Mickiewicz, Konrad Wallenrod, Dziady cz. III
Juliusz Słowacki, Kordian
Bolesław Prus, Lalka
Eliza Orzeszkowa, Gloria victis
Henryk Sienkiewicz, Potop
Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara
Stanisław Wyspiański, Wesele
Stefan Żeromski, Przedwiośnie
Tadeusz Borowski, opowiadania: Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli
Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat
Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem
Albert Camus, Dżuma
George Orwell, Rok 1984
Sławomir Mrożek, Tango
Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie), Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii)
Jacek Dukaj, Katedra (z tomu W kraju niewiernych)
Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie)
Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach)
Ignacy Krasicki, bajki
Adam Mickiewicz, Dziady cz. II, Pan Tadeusz
Juliusz Słowacki, Balladyna
Poziom rozszerzony
Homer, Odyseja (fragmenty);
Arystoteles, Poetyka, Retoryka (fragmenty);
Platon, Państwo (fragmenty);
św. Augustyn, Wyznania (fragmenty);
św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna (fragmenty)
Michel de Montaigne, Próby (fragmenty);
William Szekspir, Hamlet;
Juliusz Słowacki, Lilla Weneda;
Zygmunt Krasiński, Nie-Boska Komedia;
realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac, Ojciec Goriot lub Charles Dickens, Klub Pickwicka, lub Mikołaj Gogol, Martwe dusze, lub Gustaw Flaubert, Pani Bovary);
Stanisław Wyspiański, Noc listopadowa;
Franz Kafka, Proces (fragmenty)
Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata;
Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy;
Bruno Schulz, wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe;
Tadeusz Konwicki, Mała Apokalipsa;
Sławomir Mrożek, wybrane opowiadania.
KROK 3: Wybrał_ś już teksty, może masz już w głowie też pomysł na konteksty, to teraz wymyśl plan pracy w brudnopisie. Możesz uzupełnić ten schemat
TEZA: Należy zatem stwierdzić, że (parafrazujesz polecenie)
ARGUMENT 1:
przykład z tekstu — lektura obowiązkowa:
ARGUMENT 2:
przykład z tekstu:
ARGUMENT 3:
przykład z tekstu:
KONTEKST 1:
KONTEKST 2:
KROK 4: Zastanów się teraz nad kolejnością argumentów i przykładów i pisz w tabeli. Pamiętaj, że słowo może występować raz na akapit. Pamiętaj o czterech różnych typach składniowych, pisaniu nazw gatunków, jednym frazeologizmie. Inne wytyczne dotyczące języka są tutaj https://babaodpolskiego.pl/dlaczego-dostaje-zle-oceny-z-wypracowan/
1 akapit | Wprowadzenie do tematu, wyjaśniasz, jak trzeba rozumieć polecenie (4−5 zdań). Tutaj daj informacje o epoce, możesz dodać kontekst, informacje o toposie. Nie pisz oczywistości np. „wszyscy ludzie/miłość to uczucie/od zarania dziejów”. | |
Teza (1 zdanie oznajmujące) Np. Należy zatem stwierdzić, że tęsknota może być zarówno siłą niszczącą, jak i budującą. (Tak przerób polecenie, by było ogólne, by ta teza nie ograniczała cię, bo każdy argument musi pokazywać inny aspekt tezy).. | ||
2 akapit | Argument (1 zdanie, to jak podteza nr 1) musi być uniwersalny, nie może sugerować tekstu, który inspirował cię do jego stworzenia. Np. Tęsknota może nie tylko sprawiać fizyczny ból, lecz także inspirować do działania. | |
Przykład LEKTURY OBOWIĄZKOWEJ lub wskazanej w poleceniu (epika lub dramat) (podajesz gatunek, autora, tytuł) np. Można to zauważyć w powieści realistycznej Bolesława Prusa pt.: „Lalka”, w której Stanisław Wokulski cierpiał, przebywając poza ojczyzną. (1 zdanie złożone, w którym pokazujesz, że znasz nazwę gatunku, autora, tytuł i wprowadzasz bohatera, o którym chcesz pisać, później na końca zdania po prostu połącz je sensem z argumentem. | ||
Refleksje z treści, które pasują do argumentu, nie streszczaj książki (długość dowolna, ale nie przesadź), to mają być tylko refleksje, czyli co z tej historii wynika dla Twojej pracy. | ||
Kontekst pasujący do argumentu. Możesz (ale nie musisz) dodać np.: Kontekstem do poruszanego zagadnienia może być…/ Warto wspomnieć o…KONIECZNIE PAMIĘTAJ O ZESTAWIENIU GO Z PRZYKŁADEM I WYCIĄGNIĘCIU WNIOSKÓW. W JAKI SPOSÓB TEN KONTEKST POGŁĘBIA ARGUMENTACJĘ? | ||
Podsumowanie wniosków z odniesieniem do argumentu i tezy | ||
3 akapit | Argument (1 zdanie, to jak podteza nr 1) musi być uniwersalny, nie może sugerować tekstu, który inspirował cię do jego stworzenia. Np. Tęsknota może nie tylko sprawiać fizyczny ból, lecz także inspirować do działania. | |
Przykład tekstu literackiego (podajesz gatunek, autora, tytuł) np. Można to zauważyć w powieści realistycznej Bolesława Prusa pt.: „Lalka”, w której Stanisław Wokulski cierpiał, przebywając poza ojczyzną. (1 zdanie złożone, w którym pokazujesz, że znasz nazwę gatunku, autora, tytuł i wprowadzasz bohatera, o którym chcesz pisać, później na końca zdania po prostu połącz je sensem z argumentem. | ||
Refleksje z treści, które pasują do argumentu, nie streszczaj książki (długość dowolna, ale nie przesadź), to mają być tylko refleksje, czyli co z tej historii wynika dla Twojej pracy. | ||
Kontekst pasujący do argumentu. Możesz (ale nie musisz) dodać np.: Kontekstem do poruszanego zagadnienia może być…/ Warto wspomnieć o…KONIECZNIE PAMIĘTAJ O ZESTAWIENIU GO Z PRZYKŁADEM I WYCIĄGNIĘCIU WNIOSKÓW. W JAKI SPOSÓB TEN KONTEKST POGŁĘBIA ARGUMENTACJĘ? | ||
Podsumowanie wniosków z odniesieniem do argumentu i tezy | ||
4 akapit | Podsumowanie: odwołanie do tezy, wszystkich trzech argumentów (w informatorze nie ma powiedziane, że muszą być trzy, ale jak napiszesz trzy, to będzie więcej punktów za argumentację) z przypomnieniem lektury obowiązkowej, innego tekstu literackiego i kontekstów (m.in. dwóch), na które się powoływał_ś. |
UWAGA! ZMIANY OD MARCA 2022:
OMÓWIENIE ARKUSZY POKAZOWYCH: