Jak zorganizować dostosowanie?

Dostosowanie organizacji nauczania jest niezbędne do mówienia o edukacji włączającej i zdrowym procesie dydaktycznym, który faktycznie wspomaga rozwój, a nie jest jedynie przechowalnią dziecka w budynku szkolnym. To, jakie formy dostosowania należy wybrać, jest zależne od tego, co wykazano w diagnozie sporządzonej przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną.

Możliwe formy dostosowań:

– dydaktyczne: graficzne formy przedstawiania treści, przystępne instrukcje, formułowanie poleceń bez stosowania metafor, większy druk, krótkie teksty do czytania, minimalizowanie wprowadzania nowych pojęć, dzielenie materiału na krótkie partie, wydłużenie czasu pisania egzaminów, formy przypomnień o pracach domowych, wprowadzenie wizualizacji i zastępników w formie przedmiotów, które pozwolą na wielozmysłowe poznanie, nieliczne klasy, zaznaczanie odpowiedzi w arkuszu zadań zamkniętych, bez przenoszenia na kartę odpowiedzi;

– techniczne: jasna przestrzeń, odpowiednie oświetlenie klasy, ulokowanie ławki blisko tablicy, odpowiednie oświetlenie twarzy osoby uczącej, różnicowanie pięter kolorem, wyraźny podział na strefy edukacyjne i relaksu, wizytówki, znaczniki ułatwiające odnalezienie określonych przedmiotów, sal, podręczników, jednakowe okładki dla materiałów edukacyjnych z konkretnego przedmiotu, stosowanie jednolitych przyborów, które nie będą dekoncentrowały, zniesienie barier architektonicznych, dostosowanie łazienek, montaż wind i podnośników, lokalizacja sali z dala od źródeł hałasu, wyciszenie sal, zapewnienie dobrego przejazdu między meblami ustawionymi w klasie;

– społeczno-emocjonalne: rozwój zainteresowań, organizacja kół przedmiotowych i hobbystycznych, wycieczki i projekty realizowane w małych grupach, psychoterapia, trening umiejętności społecznych, zauważanie i podkreślanie publicznie osiągnięć pozaszkolnych, udział społeczności szkolnej w życiu, pasji, hobby tej osoby, współpraca z rodzicami, nieblokowanie rozwoju.

Wszystkie z tych form są zwykle wymienione w orzeczeniu, na dodatek muszą zostać uwzględnione w IPET, czyli INDYWIDUALNYM PROGRAMIE EDUKACYJNO-TERAPEUTYCZNYM.

Paragraf 1 ust. 1-3 rozporządzenia MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym) stanowi, że dla każdego ucznia z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, powinien zostać opracowany indywidualny program edukacyjno – terapeutyczny (IPET).

Ma on uwzględniać zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego i wykazywać konkretne formy dostosowań, a zatem:

  • metody dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i możliwości umysłowych ucznia;
  • plan działań nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem (w tym w przypadku ucznia niepełnosprawnego). W przypadku ucznia niedostosowanego społecznie – działania o charakterze rewalidacyjnym. Natomiast w przypadku ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym – działania o charakterze resocjalizacyjnym;
  • zakres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej z wymiarem proponowanych godzin;
  • zakres czynności mających za zadanie wspieranie rodziców ucznia oraz, w zależności od potrzeb, zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, specjalnymi ośrodkami szkolno-wychowawczymi, młodzieżowymi ośrodkami socjoterapii, placówkami szkoleń nauczycieli i innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny i dzieci;
  • spis zajęć rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych wraz ze wszystkimi innymi zajęcia, dobranymi ze względu na indywidualne potrzeby i możliwości psychofizyczne ucznia. Natomiast w przypadku ucznia szkoły ponadgimnazjalnej, działania z zakresu doradztwa zawodowego;
  • opis założeń współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami ucznia w realizacji zaplanowanych zadań.

Dodatkowo dyrektorzy placówek, do których uczęszczają osoby z diagnozą wskazującą na konieczność uwzględnienia indywidualnych potrzeb, mają obowiązek właściwie organizować kształcenie specjalne, a zatem realizować zalecenia zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Dodatkowo dyrektorzy zatrudniają specjalistów i nauczycieli i muszą sprawdzić ich kwalifikacje do rozpoznanych potrzeb dzieci.

Wskazany jest termin 30 września roku szkolnego, w którym uczeń rozpoczyna naukę (ewentualnie 30 dni od dostarczenia orzeczenia, jeśli ucznia legitymującego się orzeczeniem przyjęto w trakcie roku szkolnego). Wtedy specjalnie wybrany zespół nauczycieli przeprowadza Wielospecjalistyczną Ocenę Poziomu Funkcjonowania Ucznia (WOPFU). Celem oceny jest opisanie działań ucznia na terenie danej szkoły w sytuacjach edukacyjnych i pozaeduakcyjnych. Za program odpowiedzialna jest grupa osób składająca się z nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem. Dyrektor wyznacza koordynatora zespołu. Koordynatorem może zostać wychowawca klasy, nauczyciel lub specjalista najczęściej pracujący z dzieckiem.

W WOPFU uwzględnia się:

  • Indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne.
  • Mocne strony, predyspozycje, zainteresowania, uzdolnienia
  • Zakres i charakter wsparcia ze strony nauczycieli, specjalistów, asystenta lub pomocy nauczyciela
  • Przyczyny niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu ucznia w tym bariery i ograniczenia utrudniające funkcjonowanie i uczestnictwo ucznia w życiu szkoły.

Należy pamiętać, że wg ART. 44ZZR. SYS. OŚWIATY uczniom należy się także forma dostosowania egzaminów:

Uczeń lub absolwent posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność może przystąpić do egzaminu ósmoklasisty i egzaminu maturalnego w warunkach i formie dostosowanych do rodzaju niepełnosprawności, na podstawie tego orzeczenia.